Tội cố ý là gì?

Trong hành trình đức tin, việc hiểu biết bản chất của tội lỗi là điều tối quan trọng để chúng ta có thể bước đi cách đẹp lòng Đức Chúa Trời. Kinh Thánh không chỉ phân loại tội lỗi theo hành vi, mà còn phân biệt rõ ràng dựa trên tâm thế và ý chí của người phạm tội. Trong số đó, “tội cố ý” (knowing sin, willful sin) được đề cập như một loại tội có tính chất nghiêm trọng đặc biệt, đòi hỏi mỗi Cơ Đốc nhân phải thận trọng và hiểu rõ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát tội cố ý qua lăng kính Kinh Thánh, sử dụng văn cảnh, ngôn ngữ gốc Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, để rút ra những bài học thiết thực cho đời sống thuộc linh.

Nền tảng Kinh Thánh rõ ràng nhất về sự phân biệt này nằm trong sách Dân Số Ký, chương 15. Đức Chúa Trời thiết lập các luật lệ về của lễ chuộc tội, và Ngài phân biệt rõ giữa tội do “sơ ý” (vô ý) và tội do “cố ý” (cầm tay).

“Còn ai cố ý, hoặc người bổn xứ, hoặc khách kiều ngụ, phạm tội cùng Đức Giê-hô-va, vì người đó khinh bỉ lời Đức Giê-hô-va và khinh bỉ điều răn Ngài, thì hẳn người đó sẽ bị truất khỏi dân sự mình; tội nó sẽ đổ lại trên mình nó.” (Dân Số Ký 15:30-31, Bản Truyền Thống 1925).

Trong nguyên văn tiếng Hê-bơ-rơ, cụm từ “phạm tội cách cố ý” được dịch từ thành ngữ “be-yad ramah” (בְּיָד רָמָה), nghĩa đen là “với bàn tay giơ cao”. Hình ảnh này mô tả một hành động ngạo nghễ, công khai, có chủ ý, như một sự thách thức, chứ không phải một sự vấp ngã bất ngờ. Ngược lại, tội “vô ý” (sơ ý) được dùng từ “bishgagah” (בִּשְׁגָגָה), chỉ về sự lầm lỡ, sai sót ngoài ý muốn (Dân Số Ký 15:22-29).

Sự khác biệt then chốt nằm ở thái độ đối với Lời Chúa và chính Ngài. Tội vô ý xuất phát từ sự yếu đuối, thiếu hiểu biết, hay sơ suất; trong khi tội cố ý bắt nguồn từ:

1. Sự khinh bỉ Lời Đức Giê-hô-va (câu 31): Đây không chỉ là không nghe, mà là xem thường, coi Lời Chúa là không đáng kể, không có thẩm quyền.
2. Sự khinh bỉ điều răn Ngài: Một thái độ chủ động khước từ và coi thường các giới răn của Đức Chúa Trời.

Hình phạt dành cho tội cố ý thời Cựu Ước rất nghiêm khắc: “sẽ bị truất khỏi dân sự mình”, tức là bị cách ly khỏi sự hiện diện và sự bảo vệ của cộng đồng giao ước, đồng nghĩa với sự chết. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng mà Đức Chúa Trời nhìn nhận về thái độ của lòng người hơn là chỉ hành vi bề ngoài.

Tân Ước tiếp tục và làm sáng tỏ hơn khái niệm này, đặc biệt trong bối cảnh của ân điển và giao ước mới. Sách Hê-bơ-rơ đưa ra lời cảnh báo mạnh mẽ nhất:

“Vì nếu chúng ta đã nhận sự hiểu biết lẽ thật rồi, mà lại cố ý phạm tội, thì không còn có tế lễ chuộc tội nữa, nhưng chỉ có sự đợi chờ kinh khiếp về sự phán xét, và lửa hừng sẽ đốt cháy kẻ bội nghịch mà thôi.” (Hê-bơ-rơ 10:26-27).

Ở đây, từ Hy Lạp được dùng cho “cố ý phạm tội” là “hamartanoin hekousios” (ἁμαρτανόντων ἑκουσίως). “Hekousios” mang nghĩa tự nguyện, có chủ ý, có sự ưng thuận của ý chí. Đối tượng của lời cảnh báo này là những người “đã nhận sự hiểu biết lẽ thật” – tức là đã được nghe Phúc Âm, đã biết về sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu, nhưng sau đó chủ động, có ý thức lựa chọn quay lưng lại và phạm tội cách ngang nghênh.

Hệ quả được mô tả thật kinh khiếp: “không còn có tế lễ chuộc tội nữa”. Dưới thời Cựu Ước, tội cố ý không có của lễ chuộc (Dân Số Ký 15:30-31). Dưới Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ là của lễ chuộc tội cuối cùng và trọn vẹn. Tuy nhiên, nếu một người chủ động khinh thường và chối bỏ chính của lễ duy nhất đó sau khi đã biết rõ, thì không còn phương cách cứu rỗi nào khác. Họ đã chà đạp Con Đức Chúa Trời, coi huyết của giao ước là ô uế, và khinh lờn Đức Thánh Linh của ân điển (Hê-bơ-rơ 10:29). Đây không phải nói về một tội lỗi cụ thể nào, mà về một thái độ lâu dài, một sự lựa chọn có ý thức để chống nghịch lại ánh sáng đã nhận biết.

Một minh họa khác là trong thư II Phi-e-rơ:

“Vả, nếu sau khi họ đã thoát khỏi sự ô uế của thế gian, nhờ sự nhận biết Đức Chúa Jêsus Christ là Chúa và Cứu Chúa mình, mà lại mắc phải và suy ngã trong những sự ấy, thì sự sau cùng của họ trở xấu hơn sự đầu. Vì chúng nó đã biết đường công bình, rồi lại lui đi về lời răn thánh đã truyền cho mình, thế thì thà rằng không biết là hơn. Chúng nó đã xảy đến như lời tục ngữ rất hiển nhiên rằng: Chó liếm lại đồ mình đã mửa, và heo đã tắm rồi lại lăn lóc trong vũng bùn.” (II Phi-e-rơ 2:20-22).

Sự mô tả “biết đường công bình rồi lại lui đi” và hình ảnh con heo tắm sạch lại trở về với bùn lầy chính là bức tranh sống động của tội cố ý sau khi đã được cứu khỏi tội.

Từ các phân đoạn trên, chúng ta có thể tổng kết bản chất của tội cố ý:

1. Hành động có chủ đích và ý thức: Không phải là sự vấp ngã đột ngột, mà là sự lên kế hoạch, sự ưng thuận của ý chí để làm điều mình biết rõ là trái với ý muốn Chúa.
2. Xuất phát từ thái độ của lòng: Đó là sự kiêu ngạo, khinh bỉ, coi thường thẩm quyền và Lời của Đức Chúa Trời. Nó là sự phản loạn (rebellion) hơn là sự yếu đuối (weakness).
3. Được thực hiện sau khi đã có đầy đủ ánh sáng: Người phạm tội biết rõ điều mình làm là tội, biết rõ hậu quả và lời cảnh báo, nhưng vẫn cố tình làm. Đây là sự phạm tội “dưới ánh sáng”.
4. Không phải là một hành vi đơn lẻ, mà là một khuynh hướng: Mặc dù có thể bắt đầu bằng một hành vi, nhưng tội cố ý thường phản ánh một trạng thái lòng dài hạn – một sự cứng lòng, một ý chí muốn sống theo đường lối riêng thay vì vâng phục Chúa.

Cần phân biệt rõ: Mọi tội lỗi đều là nghiêm trọng và cần sự tha thứ. Nhưng Kinh Thánh cho thấy Đức Chúa Trời nhìn thấy sự khác biệt giữa một đứa con vì yếu đuối mà vấp ngã (và sau đó ăn năn đau đớn) với một kẻ phản loạn chủ động khước từ quyền làm Cha của Ngài.

Hiểu về tội cố ý không phải để chúng ta sống trong sự sợ hãi mơ hồ, nhưng để:

1. Tự Xét Lại Chính Mình với Lòng Khiêm Nhường:
- Hãy thành thật trước mặt Chúa: Có phải tôi đang cố tình nuôi dưỡng một tội lỗi nào đó mà tôi biết rõ là phải từ bỏ không? (Ví dụ: một mối quan hệ không lành mạnh, thói quen xấu, sự cay đắng, lòng tham…). - Lời cầu nguyện: “Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dò xét tôi, và biết lòng tôi; hãy thử thách tôi, và biết tư tưởng tôi. Xin xem thử tôi có lối ác nào chăng; Xin dẫn tôi vào con đường đời đời.” (Thi Thiên 139:23-24).

2. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Mẫn Cảm Với Tiếng Chúa:
- Tội cố ý bắt đầu bằng sự xơ cứng lòng. Chúng ta cần liên tục để Lời Chúa “sắc hơn gươm hai lưỡi” phán xét tư tưởng và ý định lòng mình (Hê-bơ-rơ 4:12). - Đừng dập tắt tiếng nói của Đức Thánh Linh (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:19). Mỗi lần chúng ta biết là sai mà vẫn làm, lương tâm và Thánh Linh bị chai lì đi một chút.

3. Chạy Đến Với Ân Điển và Sự Ăn Năn Ngay Lập Tức:
- Bài học từ Đa-vít: Sau khi phạm tội ngoại tình và giết người cố ý, Đa-vít đã trải qua sự đoán phạt nặng nề. Nhưng bài Thi Thiên 51 cho thấy lòng ăn năn thật: “Đức Chúa Trời ôi! xin hãy thương xót tôi tùy lòng nhân từ của Chúa… Vì tôi nhận biết các sự vi phạm tôi…” (Thi Thiên 51:1,3). Sự ăn năn thật không tìm cách bào chữa. - Lời hứa quý báu: “Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm sạch chúng ta khỏi mọi điều gian ác.” (I Giăng 1:9). Câu này viết cho các tín hữu. Sự xưng tội và ăn năn là phương cách để phá vỡ vòng xoáy của tội cố ý.

4. Sống Trong Cộng Đồng Tin Lành Để Được Nhắc Nhở:
- Tội cố ý thường phát triển trong bóng tối và sự cô lập. Hãy có những người bạn thuộc linh có thể nhắc nhở, chất vấn và cầu thay cho chúng ta (Ga-la-ti 6:1-2).

5. Giữ Vững Đức Tin và Sự Kính Sợ Chúa:
- Lời cảnh báo trong Hê-bơ-rơ 10 nhắm đến những người có nguy cơ từ bỏ đức tin. Hãy kiên trì, giữ vững sự nhận biết ban đầu về Chúa (Hê-bơ-rơ 3:14), và luôn “kính sợ Chúa” – một sự kính sợ lành mạnh biết rằng Đức Chúa Trời vừa yêu thương vừa thánh khiết, và chúng ta không nên thử thách sự nhịn nhục của Ngài.

Giáo lý về tội cố ý cho chúng ta thấy sự cân bằng tuyệt vời của Kinh Thánh. Một mặt, chúng ta có một Đấng Christ đầy ân điển, sẵn sàng tha thứ cho mọi tội lỗi của người thật lòng ăn năn – kể cả những tội nghiêm trọng nhất. Mặt khác, ân điển không phải là giấy phép để phạm tội (Rô-ma 6:1-2). Ân điển đặt chúng ta dưới trách nhiệm lớn hơn: sống xứng đáng với sự kêu gọi và ánh sáng mà mình đã nhận.

Việc nghiên cứu này không nhằm gieo rắc sự kết án, nhưng để cảnh tỉnh, bảo vệ và hướng dẫn. Nó cảnh tỉnh chúng ta khỏi sự tự tin quá mức (I Cô-rinh-tô 10:12). Nó bảo vệ chúng ta khỏi sự lừa dối của tội lỗi và ma quỷ, vốn thường xúi giục chúng ta phạm tội cách có chủ ý. Và cuối cùng, nó hướng chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ – Đấng duy nhất có thể thanh tẩy lương tâm chúng ta khỏi những việc chết (Hê-bơ-rơ 9:14) và ban cho chúng ta quyền năng Thánh Linh để sống đẹp lòng Đức Chúa Trời.

“Vậy, hỡi anh em yêu dấu, vì anh em đã được biết trước, thì hãy giữ cho cẩn thận, e anh em cũng bị sự dỗ dành của bọn gian ác dẫn dụ mà sa ngã, mất sự vững lòng mình. Hãy tấn tới trong ân điển và trong sự thông biết Chúa và Cứu Chúa chúng ta là Đức Chúa Jêsus Christ.” (II Phi-e-rơ 3:17-18).

Ước mong mỗi chúng ta, với lòng kính sợ và yêu mến Chúa, luôn chọn lựa vâng phục Ngài, chạy nhanh đến với thập tự giá khi vấp ngã, và bước đi trong sự tự do thánh khiết mà Ngài đã mua bằng chính huyết Ngài.