Kinh Thánh nói gì về tính thế gian?

Trong hành trình đức tin, một trong những thách thức lớn nhất mà Cơ Đốc nhân phải đối diện không đến từ những cơn bách hại bên ngoài, mà thường đến từ sức hút tinh tế và quyến rũ của “tính thế gian”. Khái niệm này xuyên suốt Kinh Thánh, đóng vai trò như một đường ranh rõ ràng phân cách giữa con cái Đức Chúa Trời và hệ thống giá trị đối nghịch lại Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát Kinh Thánh nói gì về tính thế gian, từ ngữ nguyên gốc, biểu hiện, hậu quả, và con đường chiến thắng dành cho người tin Chúa.

Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản Tân Ước, từ được dùng phổ biến nhất cho “thế gian” là κόσμος (kosmos). Từ này mang nhiều sắc thái nghĩa, và hiểu rõ chúng là chìa khóa để không diễn giải sai lạc Kinh Thánh. Kosmos có thể chỉ:

• Thế giới vật chất được tạo dựng (Giăng 1:10; Công vụ 17:24): Trong ý nghĩa này, thế gian là trung lập, là công trình tốt lành của Đức Chúa Trời.
• Nhân loại, đối tượng mà Đức Chúa Trời yêu thương (Giăng 3:16): “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian...” ở đây chỉ về toàn thể nhân loại tội lỗi cần sự cứu rỗi.
• Hệ thống trật tự, giá trị và tinh thần chống nghịch lại Đức Chúa Trời, đang nằm dưới quyền kiểm soát của ma quỷ (Giăng 12:31; 1 Giăng 5:19). Đây chính là ý nghĩa của “tính thế gian” mà chúng ta bàn đến.

Sứ đồ Giăng định nghĩa rõ ràng: “Vì mọi sự trong thế gian, như sự mê tham của xác thịt, sự mê tham của mắt, và sự kiêu ngạo của đời, đều chẳng từ Cha mà đến, nhưng từ thế gian mà ra.” (1 Giăng 2:16). Câu Kinh Thánh then chốt này vạch ra ba trụ cột của hệ thống thế gian, cũng là ba cửa ngõ mà ma quỷ đã dùng để cám dỗ Ê-va (Sáng Thế Ký 3:6) và Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 4:1-11).

1. Sự Mê Tham Của Xác Thịt (ὁ ἐπιθυμία τῆς σαρκός):
“Xác thịt” (σάρξ, sarx) ở đây không chỉ là thân thể vật lý, mà chỉ về bản chất tội lỗi, xu hướng sa ngã của con người tách rời khỏi Đức Chúa Trời. “Sự mê tham” (ἐπιθυμία, epithymia) là ham muốn, khát khao mãnh liệt. Điều này bao gồm mọi đam mê tội lỗi nhắm vào sự thỏa mãn thể xác và cảm xúc ích kỷ: tình dục trái phép, sự ham mê ăn uống quá độ, nghiện ngập, sự lười biếng, những cơn giận dữ không kiểm soát, và sự tìm kiếm khoái lạc như mục đích tối thượng của đời sống (Ga-la-ti 5:19-21).

2. Sự Mê Tham Của Mắt (ὁ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν):
Đây là sự ham muốn được khơi gợi bởi những gì mắt nhìn thấy, dẫn đến lòng tham lam, sự đố kỵ, và chủ nghĩa vật chất. Nó là động lực đằng sau việc tích trữ của cải, khao khát sở hữu những thứ không thuộc về mình, và đánh giá giá trị bản thân cũng như người khác dựa trên ngoại hình và tài sản. A-can thấy “một áo choàng si-nơ-mi tốt đẹp”, “hai trăm siếc-lơ bạc” và đã lấy (Giô-suê 7:21). Đa-vít thấy Bath-sê-ba và phạm tội (2 Sa-mu-ên 11:2). Chúa Giê-xu cảnh báo: “Hãy coi chừng, giữ mình... khỏi sự tham lam” (Lu-ca 12:15).

3. Sự Kiêu Ngạo Của Đời (ὁ ἀλαζονεία τοῦ βίου):
Cụm từ này phức tạp hơn. Ἀλαζονεία (alazoneia) là sự khoe khoang, tự phụ, kiêu căng rỗng tuếch. Βίου (biou) nghĩa là “đời sống, sinh kế, tài sản”. Vì vậy, đây là sự kiêu ngạo đến từ những gì mình có và những gì mình làm trong đời sống này. Nó bao gồm sự kiêu hãnh về địa vị xã hội, học vấn, thành tựu nghề nghiệp, sự nghiệp, tài năng, lý lịch, hay thậm chí cả sự nổi tiếng trong cộng đồng tôn giáo. Nó là tinh thần tự cậy, tự tôn, xem mình là trung tâm và nguồn của mọi thành công, thay vì nhận biết mọi ơn lành đều đến từ Đức Chúa Trời (Gia-cơ 4:13-16). Sa-tan sa ngã chính vì lòng kiêu ngạo này (Ê-xê-chi-ên 28:17; 1 Ti-mô-thê 3:6).

Sứ đồ Giăng kết luận cả ba biểu hiện trên “đều chẳng từ Cha mà đến”. Đây là tiêu chuẩn tối hậu. Tính thế gian, xét cho cùng, là bất cứ điều gì đẩy Đức Chúa Trời ra khỏi vị trí làm Cha, làm Chủ Tể, và đặt “cái tôi” hoặc một thụ tạo nào khác lên ngôi. Nó là một hệ thống giá trị hoàn toàn khác biệt và thù địch với vương quốc Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu phán: “Nếu thế gian ghen ghét các ngươi, thì hãy biết rằng nó đã ghét ta trước các ngươi. Ví bằng các ngươi thuộc về thế gian, thì thế gian sẽ yêu kẻ thuộc về mình; nhưng vì các ngươi chẳng thuộc về thế gian, và ta đã lựa chọn các ngươi ra khỏi thế gian, bởi cớ đó thế gian ghen ghét các ngươi.” (Giăng 15:18-19).

Phao-lô mô tả thực trạng bi thảm của con người trong hệ thống này: “Anh em đã chết vì lầm lỗi và tội ác mình, đang khi ấy... theo đời nầy, vâng phục vua cầm quyền chốn không trung là thần hiện đang hành động trong các con bạn nghịch.” (Ê-phê-sô 2:1-2). “Vua chốn không trung” chính là ma quỷ, và “đời nầy” (αἰῶν, aion – thời đại, thế hệ) chính là không khí, tinh thần, xu hướng của thế gian.

Lời cảnh báo của Kinh Thánh rất dứt khoát: “Chớ yêu thế gian, cũng đừng yêu các vật ở thế gian. Nếu ai yêu thế gian, thì sự kính yêu Đức Chúa Trời không ở trong người ấy.” (1 Giăng 2:15). Đây không phải là mệnh lệnh ghét bỏ thế giới vật chất hay nhân loại (Đức Chúa Trời yêu nhân loại – Giăng 3:16), mà là một mệnh lệnh chọn lựa trung tín. Tình yêu dành cho hệ thống chống nghịch Đức Chúa Trời (kosmos) và tình yêu dành cho Cha là hoàn toàn loại trừ lẫn nhau. Gia-cơ cũng viết: “Hỡi kẻ ngoại tình kia, anh em chẳng biết rằng thân thiện với thế gian là thù nghịch với Đức Chúa Trời sao? Cho nên ai muốn làm bạn với thế gian thì tự lập làm kẻ thù nghịch với Đức Chúa Trời.” (Gia-cơ 4:4). Hình ảnh “kẻ ngoại tình” thật mạnh mẽ: Hội Thánh là cô dâu của Christ, yêu thế gian là phản bội tình yêu với Chúa.

Lời kêu gọi dành cho Cơ Đốc nhân là: “Đừng làm theo đời nầy” (Rô-ma 12:2a). Động từ “làm theo” trong nguyên văn là συσχηματίζεσθε (syschēmatizesthe), có nghĩa “ép mình vào cùng một khuôn mẫu, đồng hóa”. Thế gian luôn tìm cách nhào nặn chúng ta theo khuôn mẫu của nó – về tư tưởng, giá trị, hành vi, và mục tiêu.

Phao-lô không chỉ ra lệnh “đừng”, mà chỉ ra con đường tích cực để chiến thắng: “Nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” (Rô-ma 12:2b).

• “Biến hóa” (μεταμορφοῦσθε, metamorphousthe): Từ này diễn tả một sự biến đổi từ bên trong ra bên ngoài, như con sâu hóa bướm. Đây là công việc của Đức Thánh Linh khi chúng ta vâng phục Lời Chúa.
• “Sự đổi mới của tâm thần”: Tâm thần (νοῦς, nous) là trung tâm của lý trí, sự hiểu biết, và nhận thức. Nó cần được đổi mới (ἀνακαίνωσις, anakainōsis) liên tục. Bằng cách nào? Qua việc đắm mình trong Lời Chúa, là “gương” phản chiếu chân lý (Gia-cơ 1:23-25), và qua sự tương giao cầu nguyện.

Khi tâm thần được đổi mới, chúng ta mới có thể “thử cho biết” – tức là phân biệt, nhận ra, và đồng ý với ý muốn trọn vẹn của Đức Chúa Trời. Chúng ta bắt đầu suy nghĩ theo cách của Ngài, đánh giá theo tiêu chuẩn của Ngài, và yêu những gì Ngài yêu.

1. Tự Xét Lòng Mình Thường Xuyên:
Dùng ba tiêu chuẩn của 1 Giăng 2:16 như một “bảng kiểm” thuộc linh. Hãy cầu hỏi Chúa: Đời sống tôi đang bị chi phối bởi ham muốn xác thịt nào? Tôi có đang thèm khát những gì mắt thấy, đặt an ninh nơi của cải không? Tôi có kiêu ngạo về thành tích, kiến thức, hay địa vị của mình không? Hãy thành thật trước mặt Chúa.

2. Đổi Mới Tâm Thần Bằng Lời Chúa Mỗi Ngày:
Không có sự biến đổi nào xảy ra nếu không có Lời Chúa. Hãy đọc, học, suy ngẫm, và ghi nhớ Kinh Thánh cách có hệ thống. Khi Lời Chúa dư dật trong lòng (Cô-lô-se 3:16), nó sẽ trở thành bộ lọc cho mọi tư tưởng, quyết định và trở thành vũ khí chống lại sự dạy dỗ sai lầm của thế gian.

3. Sống Với Nhận Thức “Khách Lạ Và Kẻ Kiều Ngụ”:
Hãy xác định lại căn cước của mình: “Nhưng chúng ta là công dân trên trời” (Phi-líp 3:20). Một công dân thiên quốc có cách cư xử, ngôn ngữ, ưu tiên và hy vọng khác với công dân thế gian. Điều này ảnh hưởng đến cách chúng ta sử dụng thời gian, tiền bạc, và các mối quan hệ.

4. Kết Ước Với Cộng Đồng Tin Kính:
Đừng cô lập mình. Hãy gắn bó với một Hội Thánh địa phương trung tín với Lời Chúa. Sự gây dựng, khích lệ và nhắc nhở từ anh chị em trong Chúa là một hàng rào bảo vệ quý giá khỏi sự thấm nhiễm của tinh thần thế gian (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

5. Hướng Lòng Về Sự Vĩnh Cửu:
Tính thế gian tập trung vào “hiện tại và hữu hình”. Đức tin Cơ Đốc hướng về “tương lai và vĩnh cửu”. “Vì sự nhìn thấy chỉ là tạm thời, còn sự chẳng thấy là đời đời.” (2 Cô-rinh-tô 4:18). Mỗi khi bị thu hút bởi những giá trị phù du, hãy tự nhắc mình về thiên đàng, về sự tái lâm của Christ, và phần thưởng đời đời.

Cuộc chiến chống lại tính thế gian không phải là cuộc chiến chống lại những tiện nghi hay văn hóa bên ngoài, mà là cuộc chiến cho sự trung thành tối thượng trong tấm lòng. Nó đòi hỏi sự nhận biết sâu sắc rằng chúng ta đã “được lựa chọn... ra khỏi thế gian” (Giăng 15:19). Chiến thắng không đến từ nỗ lực tự kỷ luật khắc kỷ của bản ngã, mà đến từ việc để cho Thánh Linh của Đức Chúa Trời, qua Lời Ngài, đổi mới và biến hóa tâm thần chúng ta mỗi ngày. Hãy can đảm sống khác biệt, không phải với thái độ kiêu ngạo, nhưng với tấm lòng khiêm nhường của một “khách lạ” đang trên đường về nhà Cha, nơi không còn bóng dáng của hệ thống thế gian này nữa. “Ấy là nhờ Ngài mà chúng ta được sống, được cử động, và tồn tại...” (Công vụ 17:28a).