Đừng yêu bằng lời nói và đầu môi, nhưng bằng việc làm và lẽ thật có ý nghĩa gì (1 Giăng 3:18)?

Trong thế giới đầy những tuyên bố ồn ào và những lời hứa suông, lời dạy của Sứ đồ Giăng vang lên như một hồi chuông cảnh tỉnh cho mọi Cơ Đốc nhân. Câu Kinh Thánh ngắn gọn nhưng sắc bén trong 1 Giăng 3:18 chạm đến cốt lõi của đời sống đức tin chân chính: “Hỡi con cái bé mọn, chớ yêu mến bằng lời nói và lưỡi, nhưng bằng việc làm và lẽ thật.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học, bối cảnh, và những ứng dụng thiết thực của nguyên tắc nền tảng này, giúp chúng ta không chỉ hiểu biết mà còn sống ra tình yêu thương đích thực của Đấng Christ.

Sách thứ nhất của Giăng được viết không lâu sau sách Phúc Âm Giăng, nhằm mục đích củng cố đức tin cho các tín hữu đang đối mặt với làn sóng tà giáo Ngộ đạo (Gnosticism) thời sơ khai. Tà giáo này đề cao “tri thức” (gnosis) thuộc linh đến mức khinh thường vật chất và xem thường các hành động trong thế giới thực. Họ có thể tuyên xưng những lẽ thật cao siêu về Đấng Christ nhưng lại sống tách biệt với tình yêu thương thực tiễn đối với anh em mình.

Trước bối cảnh đó, Sứ đồ Giăng, vị sứ đồ của tình yêu thương, liên tục nhấn mạnh mối liên hệ không thể tách rời giữa:

1. Mối thông công với Đức Chúa Trời (Đấng là sự sáng và tình yêu thương).
2. Đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời.
3. Tình yêu thương thực hành đối với anh chị em trong đức tin.

Chương 3, từ câu 11 đến 24, tập trung vào chủ đề “Yêu thương bằng việc làm.” Câu 18 chính là đỉnh điểm của lập luận này, đóng vai trò như một lời kêu gọi hành động cụ thể sau những lời dạy dỗ về bản chất của tình yêu thương (c.11, 16).

Để thấu hiểu trọn vẹn sự nhấn mạnh của câu Kinh Thánh, chúng ta cần phân tích từ ngữ trong nguyên bản tiếng Hy Lạp:

• “Chớ yêu mến” (Ἀγαπητοί - Agapētoi): Động từ chính là ἀγαπῶμεν (agapōmen) – thể mệnh lệnh, số nhiều. “Agapaō” chỉ tình yêu thương có chủ ý, hy sinh, được lựa chọn, là chính bản chất của Đức Chúa Trời (1 Giăng 4:8).
• “Bằng lời nói” (λόγῳ - logō): Từ logos không chỉ là âm thanh phát ra, mà còn có thể chỉ lý luận, diễn thuyết, lời tuyên bố có tính trí thức. Yêu bằng “logos” là yêu qua những bài giảng, những lời cầu nguyện đẹp đẽ, những lời an ủi bằng miệng.
• “Và lưỡi” (γλώσσῃ - glōssē): Từ glōssa nhấn mạnh đến cơ quan vật lý tạo ra lời nói. Kết hợp “logos và glossa” tạo nên một cặp từ nhấn mạnh: tất cả những gì thuộc về phương diện ngôn ngữ, lời nói bề ngoài.
• “Nhưng bằng việc làm” (ἔργῳ - ergō): Từ ergon chỉ hành động, công việc, việc làm cụ thể, có thể nhìn thấy và đo lường được. Nó đối lập trực tiếp với “lời nói.”
• “Và lẽ thật” (ἀληθείᾳ - alētheia): Đây là từ then chốt. Alētheia không chỉ là “sự thật” đối lập với dối trá, mà còn mang nghĩa “tính chân thật,” “sự xác thực,” “thực tại.” Nó mô tả một tình yêu không giả hình, tự nhiên, xuất phát từ bản chất bên trong và phù hợp với chân lý của Phúc Âm.

Cấu trúc “KHÔNG PHẢI… NHƯNG LÀ…” (μὴ… ἀλλὰ…): Cấu trúc tương phản mạnh mẽ này không hoàn toàn phủ nhận lời nói (vì lời nói đúng đắn là cần thiết – Rô-ma 10:9), nhưng phủ nhận việc chỉ dừng lại ở lời nói. Nó khẳng định rằng tiêu chuẩn đánh giá tình yêu thương đích thực phải là hành động cụ thể và tính chân thật bên trong.

Kinh Thánh nhiều lần cảnh báo về sự nguy hiểm của đức tin chỉ nằm trên đầu môi chót lưỡi:

“Chẳng phải hễ những kẻ nói cùng ta rằng: Lạy Chúa, lạy Chúa, thì đều được vào nước thiên đàng đâu; nhưng chỉ kẻ làm theo ý muốn của Cha ta ở trên trời mà thôi... Khi ấy, ta sẽ phán rõ ràng cùng họ rằng: Hỡi kẻ làm gian ác, ta chẳng biết các ngươi bao giờ, hãy lui ra khỏi ta!” (Ma-thi-ơ 7:21, 23).

Chúa Giê-xu cảnh cáo những người dùng lời tuyên xưng long trọng (“Lạy Chúa, lạy Chúa”) và thậm chí có những hành động tôn giáo ấn tượng (nhân danh Chúa nói tiên tri, đuổi quỷ, làm phép lạ) nhưng cuộc đời lại không “làm theo ý muốn của Cha.” Đó là thứ tôn giáo của logos và glossa mà thiếu ergon và alētheia.

Sứ đồ Gia-cơ cũng viết một luận điểm song song mạnh mẽ:

“Ví bằng có anh em hoặc chị em nào không quần áo mặc, hằng ngày thiếu của ăn, mà một kẻ trong anh em nói với họ rằng: ‘Hãy đi cho bình an, hãy sưởi cho ấm và ăn cho no,’ nhưng không cho họ đồ cần dùng về phần xác, thì có ích gì chăng? Về đức tin, cũng một lẽ ấy; nếu đức tin không sanh ra việc làm, thì tự mình nó chết.” (Gia-cơ 2:15-17).

Lời chúc “bình an” đẹp đẽ (lời nói) trở nên trống rỗng và nhạo báng nếu không đi kèm với hành động cho áo mặc, thức ăn (việc làm). Đức tin thật và tình yêu thương thật luôn được chứng minh bằng hành động (ergon).

Không dừng lại ở “việc làm,” Sứ đồ Giăng còn thêm chiều kích “lẽ thật” (alētheia). Điều này ngăn chặn hai nguy cơ:

1. Hành Động Giả Tạo: Chúng ta có thể làm việc tốt vì vinh danh bản thân, vì áp lực xã hội, hoặc để thao túng người khác (như những người Pha-ri-si bố thí để được người ta khen – Ma-thi-ơ 6:2). “Lẽ thật” đòi hỏi động cơ trong sáng, xuất phát từ một tấm lòng thật sự yêu thương, được Đức Thánh Linh cảm động.

2. Hành Động Tách Rời Khỏi Chân Lý: “Lẽ thật” ở đây cũng có thể hiểu là “trong Chân Lý” hoặc “phù hợp với Chân Lý.” Tình yêu thương Cơ Đốc không phải là một cảm xúc mơ hồ hay một chủ nghĩa nhân đạo thế tục. Nó được định hình và dẫn dắt bởi chân lý của Phúc Âm – chân lý về tội lỗi, ân điển, sự hy sinh của Chúa Giê-xu, và mạng lệnh yêu thương của Ngài. Chúng ta yêu vì Đức Chúa Trời là nguồn tình yêu (1 Giăng 4:7) và như Chúa Giê-xu đã yêu (Giăng 13:34).

Như vậy, “việc làm và lẽ thật” là một cụm từ bổ sung ý nghĩa cho nhau: hành động cụ thể được thúc đẩy bởi tấm lòng chân thật và được đặt trên nền tảng chân lý của Đấng Christ.

Sứ đồ Giăng không đưa ra một mệnh lệnh khô khan, nhưng dựa trên chính gương mẫu của Đức Chúa Trời. Ngay trước đó, ông viết:

“Bởi đó chúng ta biết lòng yêu thương, ấy là Chúa đã vì chúng ta bỏ sự sống; chúng ta cũng nên vì anh em mình bỏ sự sống.” (1 Giăng 3:16).

Tình yêu của Đức Chúa Trời không phải là một khẩu hiệu: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài” (Giăng 3:16). Đó là một hành động hy sinh tối thượng (ergon), xuất phát từ chính bản chất chân thật của Ngài (alētheia) – “Đức Chúa Trời là sự yêu thương” (1 Giăng 4:8).

Chúa Giê-xu Christ là hiện thân hoàn hảo của nguyên tắc này. Ngài không chỉ rao giảng về tình yêu thương, Ngài sống trọn vẹn tình yêu thương ấy:

• Rửa chân cho môn đồ (Giăng 13:1-17) – một hành động hầu việc khiêm nhường.
• Chữa lành người bệnh, cho kẻ đói ăn.
• Cuối cùng, hy sinh mạng sống trên thập tự giá – ergon vĩ đại nhất của tình yêu thương.

Ngài phán: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống” (Giăng 14:6). Tình yêu của Ngài luôn gắn liền với Lẽ Thật là chính Ngài.

Làm thế nào để chúng ta sống nguyên tắc “yêu bằng việc làm và lẽ thật” hằng ngày?

1. Trong Gia Đình Thuộc Linh (Hội Thánh):

• Lắng nghe và hành động: Khi một anh chị em chia sẻ gánh nặng, đừng chỉ nói “Tôi cầu nguyện cho bạn.” Hãy hỏi: “Tôi có thể làm gì cụ thể để giúp bạn hôm nay?” – có thể là mua thức ăn, trông trẻ, chở đi bác sĩ, hoặc giúp đỡ tài chính nếu có thể.
• Yêu thương cách thực tế: Thăm viếng người đau yếu, cô đơn (Gia-cơ 1:27). Tiếp đón người lạ, người mới (Rô-ma 12:13). Nhường bước, nhịn nhục với những điểm yếu của nhau.

2. Trong Gia Đình Tự Nhiên:

• Tình yêu với vợ/chồng không chỉ là lời nói ngọt ngào, mà là sự tôn trọng, phục vụ, chung thủy, và chia sẻ gánh nặng gia đình một cách thiết thực.
• Tình yêu với con cái không chỉ là lời hứa, mà là thời gian chất lượng, sự dạy dỗ kiên nhẫn, kỷ luật trong yêu thương, và đáp ứng những nhu cầu cảm xúc, thuộc linh lẫn vật chất của chúng.

3. Trong Xã Hội:

• Sống công bình và có lòng thương xót (Mi-chê 6:8). Điều này có thể thể hiện qua việc đối xử công bằng với nhân viên, mua sắm có đạo đức, bảo vệ người yếu thế, và tham gia các hoạt động phục vụ cộng đồng với tấm lòng vì Chúa.
• Rao truyền Phúc Âm không chỉ bằng lời giảng, mà còn bằng một đời sống phản chiếu tình yêu và sự thánh khiết của Chúa, sẵn sàng đáp ứng những nhu cầu thực tế của người chung quanh như một cửa mở cho chân lý.

4. Trong Đời Sống Cá Nhân Với Chúa:

• Xét lòng: Thường xuyên kiểm điểm động cơ khi làm việc lành. Tôi làm điều này vì muốn được Chúa vui lòng và yêu thương người khác, hay vì muốn được công nhận?
• Cầu nguyện thiết thực: Thay vì chỉ cầu nguyện chung chung “Xin Chúa giúp người nghèo,” hãy cầu xin Chúa cho mình cơ hội và sự sẵn lòng để trở thành công cụ giúp đỡ một người nghèo cụ thể.
• Bắt đầu từ điều nhỏ: Tình yêu bằng việc làm không đòi hỏi những hành động lớn lao. Một ly nước lạnh cho đứa nhỏ (Ma-thi-ơ 10:42), một nụ cười chân thành, một cái ôm an ủi đúng lúc đều là những “việc làm” quý giá trong lẽ thật.

Lời dạy “Đừng yêu bằng lời nói và đầu môi, nhưng bằng việc làm và lẽ thật” (1 Giăng 3:18) là thước đo vàng cho mối thông công của chúng ta với Đức Chúa Trời và với nhau. Nó vạch trần sự giả hình của một đời sống tôn giáo chỉ có ngôn từ đẹp đẽ nhưng trống rỗng hành động. Đồng thời, nó cũng bảo vệ chúng ta khỏi chủ nghĩa hoạt động vụ hình thức, khi nhấn mạnh rằng mọi hành động phải xuất phát từ một tấm lòng chân thật, được Chúa Thánh Linh cảm động và được định hình bởi chân lý Phúc Âm.

Gương mẫu của chúng ta là chính Đức Chúa Trời, Đấng đã yêu chúng ta bằng một tình yêu hành động và hy sinh đến tột cùng trong Chúa Giê-xu Christ. Khi chúng ta đáp lại tình yêu đó bằng cách yêu thương anh chị em mình một cách thiết thực và chân thành, chúng ta không chỉ vâng theo mạng lệnh, mà còn chứng minh rằng sự sống của Đấng Christ đang thật sự ở trong chúng ta (1 Giăng 3:14). Ước mong mỗi chúng ta trở nên những ống dẫn chân thật của tình yêu thương Đấng Christ, biến lời nói thành hành động, và lấp đầy thế giới này bằng những việc làm tốt lành xuất phát từ lẽ thật của Phúc Âm.