Sao Giê-rê-mi-a có thể nói 'Lòng thành tín Chúa lớn lắm' trong Ca thương 3:23?

Giữa cảnh tượng đổ nát hoang tàn của thành Giê-ru-sa-lem, giữa tiếng khóc than của phụ nữ và trẻ thơ, và mùi khét của khói lửa chiến tranh, một lời tuyên xưng vang lên như một nốt nhạc nghịch tai nhưng đầy quyền năng: “Lòng thành tín Chúa lớn lắm” (Ca-thương 3:23). Lời này được thốt ra bởi chính nhà tiên tri Giê-rê-mi-a – người đã cảnh báo về sự phán xét này trong nhiều thập kỷ, người chứng kiến lời mình ứng nghiệm trong bi kịch, và người được mệnh danh là “tiên tri khóc lóc”. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ, và thần học đằng sau lời tuyên xưng đầy nghịch lý này, khám phá làm thế nào đức tin có thể cất cao giữa đống tro tàn.

Sách Ca-thương (tiếng Hê-bơ-rơ: ‘Ekhah, nghĩa là “Than ôi!” hoặc “Làm sao!”) là một tập thơ ai ca, than khóc cho sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem vào năm 586 TCN trước người Ba-by-lôn. Truyền thống Do Thái và Cơ Đốc đều quy sách này cho tiên tri Giê-rê-mi-a (2 Sử-ký 35:25). Cảnh tượng được mô tả vô cùng thảm khốc: thành bị vây hãm, đói khát cùng cực, dân bị giết hoặc lưu đày, đền thờ – nơi ngự trị của Đức Chúa Trời – bị phá hủy hoàn toàn (Ca-thương 2:20-22; 4:10).

Cấu trúc sách rất tinh tế: 4 chương đầu là bài thơ acrostic (mỗi câu bắt đầu bằng một chữ cái theo thứ tự bảng chữ cái Hê-bơ-rơ), thể hiện sự đau đớn trọn vẹn và có trật tự từ A đến Z. Chương 3 là trung tâm, với 66 câu thơ, mỗi 3 câu bắt đầu bằng một chữ cái. Đây là cao trào cảm xúc và thần học. Người nói trong chương này thường được xem là đại diện cho dân sự (“Tôi là người đã thấy sự khốn khổ…” – câu 1), nhưng cũng mang dáng dấp cá nhân của Giê-rê-mi-a, người cũng chịu chung nỗi đau (Giê-rê-mi 38:6). Chính ở đỉnh điểm của sự mô tả về đau khổ (câu 1-20), lời cầu nguyện xoay chuyển đột ngột sang sự hy vọng (câu 21-24).

Chúng ta cần xem xét câu 22-23 như một tổng thể:

“Lòng nhân từ Đức Giê-hô-va đời đời không dứt, sự thương xót Ngài không hết. Hằng ngày lại mới mẻ; sự thành tín Chúa lớn lắm.” (Ca-thương 3:22-23)

Ba khái niệm then chốt trong tiếng Hê-bơ-rơ được sử dụng:

• “Lòng nhân từ” (Hê-bơ-rơ: kha·sḏê): Đây là từ “chesed” (חֶסֶד), một trong những từ quan trọng nhất trong Cựu Ước, thường được dịch là “lòng nhân từ”, “ân điển”, “tình yêu thương giao ước”, “sự thành tín”. Nó diễn tả tình yêu thương bền vững, trung tín, không thay đổi mà Đức Chúa Trời cam kết với dân Ngài trong giao ước. Dù họ bội nghịch, chesed của Ngài vẫn là nền tảng để kêu cầu sự thương xót (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6-7).
• “Sự thương xót” (Hê-bơ-rơ: ra·kha·māw): Từ “rachamim” (רַחֲמִים), xuất phát từ gốc chỉ “lòng dạ” hoặc “tử cung”, mang sắc thái của lòng trắc ẩn sâu xa, sự thương xót dịu dàng như của người mẹ (Ê-sai 49:15).
• “Sự thành tín” (Hê-bơ-rơ: ‘emu·nā·te·khā): Từ “emunah” (אֱמוּנָה), nghĩa là “sự chắc chắn”, “độ tin cậy”, “lòng trung tín”. Nó cùng gốc với từ “A-men”, chỉ sự đáng tin cậy tuyệt đối.

Cụm “hằng ngày lại mới mẻ” là một ẩn dụ mạnh mẽ. Giống như mặt trời mọc mỗi sáng một cách đều đặn, không phụ thuộc vào hoàn cảnh trái đất, lòng thương xót (rachamim) và sự thành tín (emunah) của Đức Chúa Trời được đổi mới cách có kỳ hạn và đáng tin cậy. Sự “mới mẻ” này không phải là thay đổi, mà là sự tươi mát, dồi dào không bao giờ cạn kiệt. Trong cảnh chết chóc, sự sống mới của ân điển Chúa lại tỏ ra.

Vậy, “Lòng thành tín Chúa lớn lắm” (Greate is thy faithfulness - KJV) không phải là một nhận xét dựa trên cảm xúc nhất thời hay hoàn cảnh thuận lợi. Nó là một tuyên ngôn thần học dựa trên bản tính bất biến của Đức Chúa Trời. Sự thành tín (emunah) của Ngài “lớn lắm” – vĩ đại, mạnh mẽ, vượt trội hơn hẳn so với thảm kịch đang diễn ra. Nó lớn hơn sự phán xét, lớn hơn tội lỗi, lớn hơn sự hủy diệt của thành Giê-ru-sa-lem. Đây là cái nhìn xuyên thấu qua hiện thực vật chất để nhìn thấy thực tại thuộc linh vĩnh cửu.

Tại sao Giê-rê-mi-a có thể tin chắc như vậy? Nền tảng nằm ở giao ước và lời hứa của Đức Chúa Trời.

1. Giao Ước Áp-ra-ham và Đa-vít: Dù sự phán xét xảy ra vì tội bội giao ước Môi-se (Phục-truyền 28), Đức Chúa Trời vẫn gắn kết với các giao ước vô điều kiện hơn là giao ước với Áp-ra-ham (Sáng-thế Ký 12:1-3) và Đa-vít (2 Sa-mu-ên 7:12-16). Ngài sẽ không từ bỏ dân sự Ngài mãi mãi. Chính Giê-rê-mi-a cũng đã tiên tri về “giao ước mới” (Giê-rê-mi 31:31-34), hứa về sự tha thứ và mối quan hệ được phục hồi.
2. Lời Hứa về Sự Phục Hồi: Ngay trong sách Giê-rê-mi, sau những lời cảnh báo nghiêm khắc là lời hứa phục hồi (Giê-rê-mi 29:10-14, 30:17). Sự phán xét không phải là câu chuyện cuối cùng. Lòng thành tín của Chúa thể hiện trong việc Ngài kỷ luật để đem lại sự chữa lành, như một người cha yêu thương (Châm-ngôn 3:11-12; Hê-bơ-rơ 12:6).
3. Bản Tính Đức Chúa Trời được Mặc Khải: Kinh Thánh liên tục tuyên bố Ngài là “Đức Chúa Trời hay thương xót, làm ơn, chậm nóng giận, đầy dẫy sự nhân từ và thành thực” (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6). Giê-rê-mi-a đang nhắc lại và áp dụng sự mặc khải căn bản này vào tình huống tưởng như vô vọng nhất.

Lời tuyên xưng của Giê-rê-mi-a tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn và vinh hiển trong Chúa Giê-xu Christ. Tân Ước bày tỏ:

• Chúa Giê-xu là hiện thân của lòng thành tín và ân điển: Ngài đầy dẫy ân điển và lẽ thật (Giăng 1:14). “Lẽ thật” ở đây (tiếng Hy Lạp: alētheia) bao hàm sự thành tín, chân thật. Mọi lời hứa của Đức Chúa Trời đều được ứng nghiệm “Phải” trong Ngài (2 Cô-rinh-tô 1:20).
• Sự thành tín trong sự chịu khổ và phục sinh: Thập tự giá là nơi sự thánh khiết và tình yêu thương giao ước (chesed) của Đức Chúa Trời gặp nhau. Sự phán xét trên tội lỗi được thi hành, và lòng thương xót (rachamim) được ban ra cho người tin. Sự phục sinh là bằng chứng tối cao về quyền năng và sự thành tín của Đức Chúa Trời đối với lời hứa cứu rỗi (Rô-ma 4:24-25).
• Chúa vẫn thành tín ngay cả khi chúng ta không trung tín: Sứ đồ Phao-lô khẳng định: “Nếu chúng ta không thành tín, Ngài vẫn thành tín, vì Ngài không thể tự chối mình được” (2 Ti-mô-thê 2:13). Bản tính thành tín của Đức Chúa Trời là tuyệt đối và không lệ thuộc vào phản ứng của con người.

Lời tuyên xưng “Lòng thành tín Chúa lớn lắm” không chỉ là một bài học lịch sử, mà là nền tảng sống động cho đức tin chúng ta hôm nay.

1. Tìm Kiếm “Sự Mới Mẻ Hằng Ngày” Trong Sự Thờ Phượng và Lời Chúa:
Mỗi buổi sáng, trước khi đối diện với những thử thách, hãy chủ động nhắc lòng rằng lòng thương xót Chúa đã được đổi mới cho bạn. Hãy bắt đầu ngày mới với lời cầu nguyện, đọc Kinh Thánh, và tạ ơn, tập trung vào bản tính thành tín của Ngài thay vì hoàn cảnh (Thi-thiên 5:3, 143:8).

2. Tuyên Xưng Đức Tin Giữa Nghịch Cảnh:
Khi đối diện với bệnh tật, mất mát, thất bại, hay lo âu, hãy học theo gương Giê-rê-mi-a: Thừa nhận nỗi đau cách chân thật (Ca-thương 3:1-20), nhưng sau đó cố ý hướng lòng về lẽ thật của Đức Chúa Trời. Hãy nói ra, hát lên, hoặc viết xuống: “Lòng thành tín Chúa vẫn lớn lắm”. Đây là hành động thuộc linh chống lại sự tuyệt vọng.

3. Xây Dựng Sự Nhớ Lại và Làm Chứng:
Hãy lập một “bảng ghi nhớ” về những lần Chúa bày tỏ sự thành tín trong đời bạn: sự cung ứng bất ngờ, sự bảo vệ, lời hứa được ứng nghiệm. Giống như dân Y-sơ-ra-ên dựng đá kỷ niệm (Giô-suê 4:6-7), những ký ức này sẽ củng cố đức tin bạn trong cơn bão. Chia sẻ những câu chuyện này với người khác để khích lệ họ.

4. Sống Với Tâm Thế Hy Vọng và Lạc Quan Thuộc Linh:
Vì biết rằng câu chuyện cuối cùng thuộc về Đức Chúa Trời thành tín, chúng ta có thể sống với hy vọng không lay chuyển. Sự thất vọng, đau buồn không phải là chung cuộc. Chúa đang làm một công việc mới ngay cả trong những gì có vẻ như đã chết (Ê-sai 43:19). Hãy nhìn mọi thử thách dưới ánh sáng của sự thành tín vĩ đại và mục đích tốt lành của Ngài.

5. Phản Chiếu Sự Thành Tín của Chúa Trong Các Mối Quan Hệ:
Là những người nhận lãnh sự thành tín của Đấng Christ, chúng ta được kêu gọi sống thành tín với người khác: trong hôn nhân, tình bạn, công việc, và Hội Thánh (1 Cô-rinh-tô 4:2; Ga-la-ti 5:22). Sự trung tín của chúng ta, dù bất toàn, là một chứng nhận cho sự trung tín hoàn hảo của Chúa.

Lời tuyên xưng “Lòng thành tín Chúa lớn lắm” của Giê-rê-mi-a trong Ca-thương 3:23 không phải là tiếng kêu ngây thơ từ một người đứng ngoài cuộc, cũng không phải là sự phủ nhận thực tại đau thương. Đó là tiếng reo của đức tin sắt đá, được rèn giũa trong lò lửa thử thách, đâm rễ sâu vào bản tính bất biến của Đức Chúa Trời và những lời hứa giao ước của Ngài. Nó chỉ ra rằng sự thành tín của Đức Chúa Trời không được đo lường bởi sự vắng mặt của đau khổ, mà bởi sự hiện diện đáng tin cậy của Ngài giữa cơn đau khổ, và lời hứa chắc chắn về sự phục hồi và sự sống mới.

Đối với chúng ta ngày nay, lời này mời gọi chúng ta ngước mắt lên khỏi những đổ nát trong đời sống mình – dù là đổ nát về tình cảm, tài chính, sức khỏe hay mối quan hệ – để nhìn thấy mặt trời của ân điển Ngài vẫn mọc mỗi sáng. Lòng thành tín Ngài thật lớn lắm. Nó đủ lớn để bao phủ mọi tội lỗi chúng ta trong Đấng Christ, đủ lớn để xuyên thủu mọi bóng tối, và đủ lớn để đưa chúng ta an toàn về đến nhà Cha. Hãy cùng với tiên tri Giê-rê-mi-a và vô số thánh đồ qua các thời đại, lấy lời này làm bài ca của chính mình: “Lòng thành tín Chúa lớn lắm!”