Việc người Pha-ri-xi 'nuốt nhà đàn bà góa' (Ma-thi-ơ 23:14)
Trong bức tranh sống động và đầy khiển trách của Chúa Giê-xu dành cho các thầy thông giáo và người Pha-ri-xi (Ma-thi-ơ 23), có một câu nói đặc biệt gây chấn động và khó hiểu: “Khốn cho các ngươi, thầy thông giáo và người Pha-ri-xi, là kẻ giả hình! vì các ngươi nuốt nhà đàn bà góa, mà làm bộ đọc lời cầu nguyện dài. Vì vậy, các ngươi sẽ bị đoán phạt nặng hơn.” (Ma-thi-ơ 23:14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Hình ảnh “nuốt nhà đàn bà góa” không chỉ là một phép ẩn dụ mạnh mẽ mà còn hé lộ một tội lỗi tinh vi và hệ thống của những người tự nhận là hướng dẫn thuộc linh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ gốc, và ý nghĩa thần học của lời quở trách này, đồng thời rút ra những bài học cảnh giác và ứng dụng thiết thực cho Hội Thánh ngày nay.
I. Bối Cảnh và Vị Trí của Câu Nói trong Ma-thi-ơ 23
Chương 23 của sách Ma-thi-ơ là một trong những bài giảng dài nhất và trực diện nhất của Chúa Giê-xu, tập trung vào sự giả hình tôn giáo. Sau một loạt tranh luận với các nhà lãnh đạo tôn giáo Do Thái (chương 21-22), Chúa Giê-xu trực tiếp nói với đoàn dân và môn đồ về bản chất thật của những người này. Ngài liệt kê bảy (hoặc tám, tùy bản thảo) lời “khốn cho” (tiếng Hy Lạp: ouai – οὐαί), một từ vừa diễn tả sự than khóc, vừa báo trước sự phán xét.
Câu 14 xuất hiện như lời “khốn cho” thứ hai trong một số bản thảo, nhưng trong các bản thảo cổ nhất (như Sinaiticus, Vaticanus), câu này thường bị thiếu. Tuy nhiên, nội dung tương tự xuất hiện rõ ràng trong Mác 12:40 và Lu-ca 20:47, chứng tỏ đây là một sự dạy dỗ xác thực và quan trọng của Chúa. Mác mô tả: “là kẻ nuốt nhà đàn bà góa, mà làm bộ đọc lời cầu nguyện dài. Họ sẽ bị phạt càng nặng hơn.” (Mác 12:40). Sự nhất quán này cho thấy đây là một thực tế phổ biến và bị Chúa Giê-xu lên án gay gắt.
II. Giải Nghĩa Ngôn Ngữ Gốc: “Nuốt” và “Nhà Đàn Bà Góa”
Để hiểu sâu sắc lời quở trách, chúng ta cần phân tích từ ngữ gốc trong tiếng Hy Lạp:
1. “Nuốt” (κατεσθίω – katesthio):
- Từ này không chỉ có nghĩa đen là ăn, nuốt mà còn mang nghĩa bóng là tiêu dùng, tận dụng triệt để, hủy hoại, chiếm đoạt.
- Trong Cựu Ước bản Bảy Mươi (LXX), từ này thường được dùng để mô tả sự tàn phá (ví dụ: Châm Ngôn 30:14). Hành động “nuốt” gợi lên hình ảnh một con thú dữ ăn tươi nuốt sống con mồi yếu đuối.
- Hành động này không mang tính bộc phát, mà là một quá trình có chủ ý, từ từ và toàn diện.
2. “Nhà đàn bà góa” (τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν – tas oikias tōn chērōn):
- “Nhà” (oikia) ở đây không chỉ là căn nhà vật chất, mà chỉ toàn bộ tài sản, nguồn lực sinh kế và sự an ninh của người góa phụ.
- “Đàn bà góa” (chēra) trong xã hội Israel là biểu tượng cho sự dễ bị tổn thương, nghèo khó và cần được bảo vệ đặc biệt. Kinh Thánh liên tục nhấn mạnh trách nhiệm của dân Chúa trong việc bảo vệ và chu cấp cho người góa (Xuất Ê-díp-tô 22:22; Phục Truyền 10:18; Ê-sai 1:17).
- Vậy, cụm từ “nuốt nhà đàn bà góa” mô tả một hành động chiếm đoạt có hệ thống tài sản và sinh kế của những người yếu thế nhất trong xã hội.
III. Cơ Chế của Sự “Nuốt”: Sự Giả Hình trong Hành Động và Lời Nói
Chúa Giê-xu không chỉ phơi bày tội ác, mà còn chỉ ra cơ chế và lớp vỏ bọc của nó: “mà làm bộ đọc lời cầu nguyện dài.”
1. Lợi dụng lòng tin và sự kính trọng tôn giáo: Các thầy thông giáo và người Pha-ri-xi được xem là những người hiểu biết luật pháp và gần gũi với Đức Chúa Trời. Họ có thể đã đóng vai trò “quản lý” hoặc “cố vấn” về tài sản cho những góa phụ tin cậy họ, rồi từ từ dùng ảnh hưởng tâm linh để chiếm đoạt tài sản đó. Điều này có thể xảy ra dưới nhiều hình thức: khuyên “dâng hiến” quá mức cho đền thờ, nhân danh các nghi lễ phức tạp, hoặc thao túng các vụ kiện tụng.
2. Lớp vỏ bọc của sự cầu nguyện dài (προφάσει μακρὰ προσευχόμενοι – prophasei makra proseuchomenoi):
- “Làm bộ” (prophasis) có nghĩa là cái cớ, vẻ bề ngoài, sự giả vờ.
- Những lời cầu nguyện dài, công khai (Ma-thi-ơ 6:5) trở thành một “nhãn hiệu” của sự tin kính, một chiếc mặt nạ che đậy lòng tham và sự bóc lột bên trong. Họ tạo dựng hình ảnh một người “thuộc linh” để lừa gạt những tấm lòng đơn sơ.
- Điều này càng tăng thêm tội trạng: họ không chỉ lấy của người nghèo, mà còn sử dụng chính những nghi thức thờ phượng Đức Chúa Trời làm công cụ cho tội ác. Đây là sự phạm thượng tinh vi.
3. Liên hệ với lời khấn Co-ban (Ma-thi-ơ 15:3-6; Mác 7:9-13): Chúa Giê-xu từng vạch trần một cơ chế tương tự. Người Pha-ri-xi dạy rằng nếu một người khấn dâng tài sản cho đền thờ (Co-ban), thì dù đó là tài sản cha mẹ họ cần để sống, họ cũng không còn nghĩa vụ phụng dưỡng. Họ đã dùng truyền thống tôn giáo để “nuốt” tài sản lẽ ra thuộc về cha mẹ, khiến lời Đức Chúa Trời ra vô hiệu. Việc “nuốt nhà đàn bà góa” có thể vận hành theo cách tương tự: lợi dụng các lời khấn nguyện hoặc luật lệ tôn giáo để tước đoạt.
IV. Ý Nghĩa Thần Học Sâu Hơn: Sự Đảo Lộn Giá Trị của Vương Quốc Đức Chúa Trời
Lời quở trách này không chỉ nói về đạo đức xã hội, mà còn chạm đến trọng tâm của sự công bình mà Đức Chúa Trời đòi hỏi.
1. Sự phán xét nghiêm khắc dành cho những người lãnh đạo: “Sẽ bị đoán phạt nặng hơn” chỉ ra nguyên tắc: ai được ban cho nhiều (tri thức, địa vị, ảnh hưởng thuộc linh), thì sẽ bị đòi lại nhiều (Lu-ca 12:48). Tội lợi dụng chức vụ để bóc lột người yếu đuối là một tội đặc biệt nghiêm trọng trước mặt Đức Chúa Trời – Đấng là “quan xét của kẻ góa bụa” (Thi Thiên 68:5).
2. Sự tương phản với bản chất của Đấng Christ: Trong khi các lãnh đạo tôn giáo “nuốt” nhà đàn bà góa, Chúa Giê-xu – là Chúa của vũ trụ – đã ca ngợi và nâng đỡ một góa phụ nghèo dâng hai đồng tiền (Mác 12:41-44). Ngài không lấy đi, mà nhìn thấy, trân trọng và công bố đức tin của bà. Đấng Christ là Đấng bảo vệ, chứ không phải kẻ bóc lột.
3. Sự lên án tôn giáo hình thức: Đây là đỉnh điểm của sự đối lập giữa hình thức bên ngoài (cầu nguyện dài) và thực chất bên trong (lòng tham và sự độc ác). Nó cảnh báo rằng mọi nghi lễ, lời cầu nguyện, sự giữ luật sẽ trở nên vô nghĩa và đáng ghét nếu không xuất phát từ tấm lòng yêu thương, công bình và khiêm nhường (Mi-chê 6:8; Ma-thi-ơ 23:23).
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Lời cảnh báo này không chỉ dành cho người Pha-ri-xi thế kỷ thứ nhất, mà còn vang vọng mạnh mẽ đến mọi thế hệ, đặc biệt là những người có địa vị, ảnh hưởng trong Hội Thánh.
1. Tự kiểm điểm bản thân và lòng tham:
- Chúng ta có đang lợi dụng địa vị, sự tôn trọng hay kiến thức thuộc linh của mình để mưu cầu lợi ích vật chất không? Dù là tinh vi (như định hướng đầu tư, buôn bán trong danh nghĩa “Hội Thánh”) hay thô thiển (đòi hỏi quà cáp, sự phục vụ).
- Chúng ta có trung thực và minh bạch trong mọi vấn đề tài chính liên quan đến chức vụ và Hội Thánh không?
2. Bảo vệ người dễ bị tổn thương:
- Hội Thánh phải là nơi đầu tiên lên tiếng và hành động để bảo vệ “góa phụ” hiện đại: người nghèo, người già cô đơn, người nhập cư, nạn nhân của bạo hành, những người thiếu hiểu biết pháp lý.
- Chúng ta có thực sự lắng nghe nhu cầu của họ, hay chỉ đưa ra những lời cầu nguyện chung chung rồi bỏ đi?
3. Cầu nguyện với sự chân thật:
- Hãy cảnh giác với sự cám dỗ dùng sự cầu nguyện, giảng dạy, hay sự phục vụ như một “chiếc mặt nạ” để xây dựng hình ảnh bản thân hoặc che đậy những động cơ không trong sạch.
- Lời cầu nguyện thật phải dẫn đến hành động yêu thương và công bình thật (Gia-cơ 2:14-17).
4. Đánh giá đúng các lãnh đạo thuộc linh: Hội Thánh cần khôn ngoan, không đánh giá lãnh đạo chỉ qua tài hùng biện, sự thành công bề ngoài, hay những chương trình hoành tráng. Hãy nhìn vào đức tin, tình yêu thương và sự liêm chính của họ trong việc đối xử với người yếu thế (1 Ti-mô-thê 3:1-7).
Kết Luận
Lời quở trách “nuốt nhà đàn bà góa” của Chúa Giê-xu là một tiếng sét cảnh tỉnh xuyên qua mọi thời đại. Nó vạch trần sự đồi bại tột cùng của tôn giáo khi tôn giáo trở thành công cụ cho lòng tham và sự áp bức, thay vì là phương tiện bày tỏ lòng thương xót và công bình của Đức Chúa Trời. Là những người theo Chúa, chúng ta được kêu gọi để sống một đức tin chân thật, nơi lời nói và hành động ăn khớp với nhau; nơi quyền lực và ảnh hưởng được sử dụng để nâng đỡ chứ không phải đè bẹp; nơi sự thờ phượng thể hiện qua việc yêu thương và bảo vệ những người bé mọn, nghèo khó nhất. Hãy để Hội Thánh của Đấng Christ – Đấng đã hiến mình vì kẻ yếu đuối – luôn là nơi an toàn và hy vọng cho mọi “góa phụ”, cả thuộc linh lẫn thể chất.
“Sự tin đạo trong sạch không vết, trước mặt Đức Chúa Trời, Cha chúng ta, là: thăm viếng kẻ mồ côi, người góa bụa trong cơn khốn khó của họ, và giữ lấy mình cho khỏi sự ô uế của thế gian.” (Gia-cơ 1:27).