Kinh Thánh nói gì về ly hôn và tái hôn?

Trong một thế giới nơi chủ nghĩa cá nhân và sự dễ dãi thường định hình các quan hệ, Hội Thánh phải tìm kiếm sự hướng dẫn vĩnh cửu từ Lời Đức Chúa Trời về những vấn đề hệ trọng như ly hôn và tái hôn. Đây không chỉ là vấn đề xã hội hay pháp lý, mà trước hết là vấn đề thần học, liên quan đến ý muốn nguyên thủy của Đấng Tạo Hóa, bản chất giao ước của hôn nhân, ân điển cứu chuộc, và sự phục hồi. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các phân đoạn Kinh Thánh then chốt, khai thác ngôn ngữ gốc và bối cảnh, để tìm ra sự dạy dỗ trọn vẹn và cân bằng của Kinh Thánh về chủ đề đầy thách thức này.

Mọi cuộc thảo luận về ly hôn phải bắt đầu từ Sáng-thế-ký, nơi thiết lập khuôn mẫu lý tưởng của Đức Chúa Trời. Trong Sáng-thế-ký 2:24, chép rằng: "Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu cùng vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt." Cụm từ "một thịt" (tiếng Hê-bơ-rơ: basar echad) biểu thị một sự hiệp nhất toàn diện—thể xác, tình cảm, và thuộc linh—mà Đức Chúa Trời đã thiết lập. Chúa Giê-xu chính Ngài đã trích dẫn phân đoạn này khi giải thích về hôn nhân (Ma-thi-ơ 19:4-5). Ý định ban đầu là một mối quan hệ vĩnh viễn, không thể phân rẽ: "Vậy, vợ chồng không phải là hai nữa, nhưng một thịt" (Ma-thi-ơ 19:6a). Lời tuyên bố đanh thép của Chúa tiếp theo: "Ấy vậy, loài người không nên phân rẽ những kẻ mà Đức Chúa Trời đã phối hiệp" (Ma-thi-ơ 19:6b), xác lập nguyên tắc tuyệt đối: hôn nhân là một giao ước thánh do Đức Chúa Trời phối hiệp, và ý muốn của Ngài là sự hiệp nhất trọn đời.

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng ghi nhận thực tế đau buồn của tội lỗi và "sự cứng lòng" của con người (Ma-thi-ơ 19:8). Sự sa ngã đã phá vỡ mọi mối quan hệ, bao gồm hôn nhân. Chính vì vậy, dù ý định ban đầu là rõ ràng, luật pháp Môi-se sau đó đã có những điều khoản vì "cớ lòng các ngươi cứng cỏi" (Ma-thi-ơ 19:8), công nhận thực trạng đổ vỡ và tìm cách quản lý nó một cách có trật tự, hơn là khuyến khích nó.

Luật về ly hôn được tìm thấy trong Phục-truyền Luật-lệ Ký 24:1-4. Luật này không truyền lệnh ly hôn, mà quy định thủ tục nếu việc ly hôn xảy ra, nhằm bảo vệ người nữ (bằng cách cho bà giấy ly dị chính thức) và ngăn chặn những hành vi tùy tiện. Lý do được đề cập mơ hồ: "người nữ có sự chi không đẹp lòng" (câu 1). Sự mơ hồ này đã dẫn đến hai trường phái giải nghĩa chính giữa các thầy Rabbi vào thời Chúa Giê-xu: trường phái Shammai nghiêm ngặt (chỉ cho phép ly hôn vì ngoại tình) và trường phái Hillel khoan dung (cho phép ly hôn vì bất cứ lý do gì, kể cả nấu ăn dở). Chúa Giê-xu đã điều chỉnh lại sự hiểu biết này, đưa nó trở về gần với ý định nguyên thủy.

Quan điểm của Đức Chúa Trời về ly hôn được bày tỏ mạnh mẽ qua tiên tri Ma-la-chi: "Vì Đức Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên có phán rằng Ta ghét sự ly dị, và ghét kẻ lấy sự hung ác che mình" (Ma-la-chi 2:16). Động từ "ghét" (tiếng Hê-bơ-rơ: sanê) thể hiện thái độ mạnh mẽ của Đức Chúa Trời. Ly hôn là điều Ngài ghét vì nó phá vỡ giao ước, làm tổn thương con người, và phản ánh sự bất trung của dân sự Ngài.

Sự dạy dỗ trọn vẹn nhất của Chúa Giê-xu về ly hôn được ghi lại trong Ma-thi-ơ 19:3-9 (song song với Mác 10:2-12 và Lu-ca 16:18). Khi bị người Pha-ri-si hỏi thử, Ngài đã đưa họ về với ý định ban đầu trong Sáng-thế-ký. Ngài tuyên bố ly hôn không nằm trong kế hoạch nguyên thủy, nhưng được Môi-se cho phép vì lòng người cứng cỏi.

Tuy nhiên, Chúa Giê-xu đưa ra một ngoại lệ quan trọng: "Song ta phán cùng các ngươi: Nếu người nào để vợ mình, không phải vì cớ ngoại tình, mà cưới vợ khác, thì người ấy phạm tội tà dâm; và nếu người nào cưới đàn bà bị để, thì phạm tội tà dâm" (Ma-thi-ơ 19:9). Từ ngữ then chốt trong câu này là "ngoại tình". Trong tiếng Hy Lạp, từ được dùng là "porneia" (πορνεία). Từ này có nghĩa rộng hơn "adultery" (moicheia - ngoại tình), nó bao hàm mọi hình thức tình dục trái luân lý, bất chính (như tà dâm, loạn luân, mại dâm...). Trong bối cảnh này, nhiều nhà giải kinh tin rằng porneia chỉ về một mối quan hệ tình dục bất chính nghiêm trọng và liên tục, phá vỡ bản chất "một thịt" của hôn nhân. Chúa Giê-xu dạy rằng, trong trường hợp có porneia, người vô tội có thể không phạm tội khi ly hôn. Đây không phải là mệnh lệnh phải ly hôn, mà là sự cho phép (tương tự như luật Môi-se, nhưng với tiêu chuẩn rõ ràng hơn), công nhận rằng tội lỗi nghiêm trọng này đã phá hủy giao ước hôn nhân.

Sứ đồ Phao-lô, được Đức Thánh Linh soi dẫn, đã đưa ra chỉ dẫn thêm cho Hội Thánh trong 1 Cô-rinh-tô 7:10-16. Ông tái khẳng định mạng lệnh của Chúa: vợ chồng không nên phân rẽ (câu 10-11).

Tuy nhiên, Phao-lô đề cập một tình huống đặc biệt chưa được Chúa Giê-xu trực tiếp dạy trong các sách Phúc Âm: cuộc hôn nhân "hỗn hợp" giữa một tín hữu và một người không tin. Ông dạy rằng nếu người không tin bằng lòng ở cùng, tín hữu không nên ly dị, vì người phối ngẫu và con cái có thể được nên thánh nhơn mối quan hệ đó (câu 12-14).

Nhưng ông đưa ra một ngoại lệ khác: "Nhưng, nếu người không tin muốn phân rẽ, thì hãy để phân rẽ. Trong các trường hợp như vậy, người anh em hay người chị em không phải bị trói buộc" (1 Cô-rinh-tô 7:15a). Cụm từ "không phải bị trói buộc" (tiếng Hy Lạp: ou dedoulôtai) là then chốt. Nó hàm ý rằng tín hữu, trong trường hợp bị người không tin từ bỏ một cách kiên quyết (sự "bỏ" này thực chất là một sự ly hôn về mặt thuộc linh và thực tế), thì không còn bị ràng buộc bởi giao ước hôn nhân đó nữa. Điều này không có nghĩa là tự động được phép tái hôn ngay lập tức, nhưng nó mở ra khả năng đó trong sự hướng dẫn của Thánh Linh và Hội Thánh, vì giao ước đã bị người kia đơn phương phá vỡ một cách triệt để. Câu 15b cho thấy lý do: "Song Đức Chúa Trời đã gọi anh em trong sự hòa bình" — Hội Thánh không nên ép buộc một tín hữu phải sống trong sự xung đột và bị bỏ rơi không có hy vọng.

Dựa trên các phân đoạn trên, có thể rút ra một số nguyên tắc Kinh Thánh về tái hôn:

1. Đối với người ly dị vì cớ porneia (ngoại tình/đồi bại) của người phối ngẫu: Theo lời dạy trực tiếp của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 19:9, người này (được xem là vô tội trong việc phá vỡ hôn nhân) có thể không phạm tội tà dâm nếu tái hôn. Sự cho phép này xuất phát từ sự công nhận rằng giao ước đã bị phá vỡ nghiêm trọng bởi hành vi của người kia.

2. Đối với tín hữu bị người không tin từ bỏ: Theo 1 Cô-rinh-tô 7:15, tín hữu "không bị trói buộc". Trong thần học Tân Ước, sự "không bị trói buộc" thường được hiểu là tự do để tái hôn, nhưng điều này nên được thực hiện "trong Chúa" (1 Cô-rinh-tô 7:39), tức là kết hôn với một tín hữu, dưới sự hướng dẫn và chăm sóc của Hội Thánh.

3. Đối với người ly dị vì những lý do khác (không thuộc hai trường hợp trên) và tái hôn: Theo Ma-thi-ơ 19:9 và Lu-ca 16:18, người đó phạm tội tà dâm (moicheia). Sứ đồ Phao-lô cũng dạy rằng người đàn bà có chồng thì bị buộc về luật pháp với người chồng đang sống (Rô-ma 7:2-3).

4. Ân Điển và Sự Phục Hồi: Kinh Thánh đầy dẫy những câu chuyện về những người thất bại trong hôn nhân và được Đức Chúa Trời phục hồi một cách đáng kinh ngạc. Người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4:16-18) đã có năm đời chồng và đang sống với người không phải là chồng, nhưng Chúa Giê-xu đã bày tỏ lẽ thật và ân điển cho bà, biến đổi bà trở thành một nhân chứng. Điều này dạy chúng ta rằng, dù hậu quả của tội lỗi và những lựa chọn sai lầm là thật, nhưng ân điển, sự tha thứ, và một khởi đầu mới trong Chúa Cứu Thế Giê-xu luôn là hiện thực cho người ăn năn. Không ai nên bị định nghĩa mãi mãi bởi những thất bại trong quá khứ.

1. Tăng Cường và Bảo Vệ Hôn Nhân: Trọng tâm của Hội Thánh phải là dạy dỗ, trang bị và hỗ trợ các cặp vợ chồng xây dựng hôn nhân bền vững theo tiêu chuẩn Kinh Thánh. Điều này bao gồm sự tha thứ (Ê-phê-sô 4:32), yêu thương vô điều kiện (1 Cô-rinh-tô 13), và cam kết giao ước.

2. Phục Hồi và Hòa Giải: Khi có tội porneia xảy ra, lựa chọn đầu tiên không phải là ly hôn, mà là sự ăn năn, tha thứ, và phục hồi, nếu có thể. Điều này đòi hỏi sự khiêm nhường sâu sắc, tư vấn mục vụ khôn ngoan, và sức mạnh siêu nhiên từ Đức Thánh Linh.

3. Vai Trò của Hội Thánh Địa Phương: Hội Thánh không nên là quan tòa xa cách, mà phải là cộng đồng ân điển, thực thi sự chăm sóc mục vụ. Hội Thánh cần có những người lãnh đạo khôn ngoan, đầy dẫy Đức Thánh Linh để đồng hành, khuyên bảo, và đưa ra sự hướng dẫn trong những tình huống phức tạp về ly hôn và tái hôn (Ga-la-ti 6:1).

4. Sống Với Ân Điển và Lẽ Thật: Chúng ta phải giữ thế cân bằng Kinh Thánh giữa lẽ thật về sự thánh khiết của hôn nhân và ân điển dành cho người vỡ mộng, sa ngã. Chúng ta không nên nới lỏng tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời, nhưng cũng không được khép lại cánh cửa hy vọng và phục hồi.

5. Cho Người Đã Ly Dị và Tái Hôn: Những người đang trong các tình huống phức tạp cần tìm kiếm sự hướng dẫn từ Đức Chúa Trời và Hội Thánh, sống trong sự ăn năn thật nếu có tội lỗi, và cam kết sống vâng lời Chúa từ thời điểm này trở đi. Họ cần được Hội Thánh đón tiếp, môn đệ hóa, và tìm được chỗ đứng để phục vụ phù hợp.

Kinh Thánh trình bày một quan điểm vừa lý tưởng vừa thực tế về ly hôn và tái hôn. Ý định tuyệt đối của Đức Chúa Trời là hôn nhân trọn đời, một giao ước thánh. Ngài ghét sự ly dị vì nó phá hủy điều Ngài đã kết hợp. Tuy nhiên, trong sự khôn ngoan và ân điển của Ngài, Ngài công nhận sự cứng lòng của con người và tác động của tội lỗi, và trong những trường hợp đặc biệt (ngoại tình nghiêm trọng - porneia, và sự từ bỏ của người phối ngẫu không tin), Ngài mở ra con đường không còn bị ràng buộc, cùng với khả năng được bắt đầu lại.

Là Hội Thánh của Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng đã đến để tìm kiếm và cứu kẻ bị hư mất, chúng ta được kêu gọi để bày tỏ cả lẽ thật về sự thánh khiết của hôn nhân lẫn ân điển sâu rộng dành cho những tâm hồn tan vỡ. Mục tiêu cuối cùng không phải là tạo ra nhiều luật lệ hơn, mà là đưa mọi người đến với sự chữa lành, phục hồi, và một đời sống vâng phục vinh hiển Chúa, dù hoàn cảnh hiện tại của họ thế nào đi nữa. "Vì luật pháp đã ban cho bởi Môi-se, còn ân điển và lẽ thật bởi Đức Chúa Jêsus Christ mà đến" (Giăng 1:17). Trong mọi sự, chúng ta tìm kiếm sự khôn ngoạn từ trên cao (Gia-cơ 3:17) và để tình yêu thương của Đấng Christ thúc giục chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:14).