Liệu phụ nữ có thể hầu việc Chúa trong cương vị trưởng lão trong hội thánh?

Vấn đề phụ nữ trong chức vụ lãnh đạo, đặc biệt là chức vụ trưởng lão (hay giám mục), là một chủ đề gây nhiều tranh luận và suy tư trong cộng đồng Cơ Đốc. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu dựa trên Kinh Thánh, xem xét ngữ cảnh, ngôn ngữ gốc và toàn bộ sự dạy dỗ của Tân Ước để tìm kiếm sự hiểu biết trung tín với Lời Chúa và gây dựng cho Hội Thánh.

Trước khi đi vào trọng tâm, chúng ta cần hiểu rõ chức vụ "trưởng lão" (πρεσβύτερος - presbyteros) và "giám mục" (ἐπίσκοπος - episkopos) trong Tân Ước. Các từ này thường được dùng thay thế cho nhau để chỉ cùng một chức vụ (Công vụ 20:17, 28; Tít 1:5-7). Trưởng lão là những người lãnh đạo thuộc linh, chăn bầy và quản trị Hội Thánh địa phương.

Kinh Thánh liệt kê những phẩm chất rõ ràng cho chức vụ này trong 1 Ti-mô-thê 3:1-7 và Tít 1:5-9. Đáng chú ý, trong cả hai danh sách, phẩm chất được nêu bao gồm: "phải là người chồng chỉ một vợ" (1 Ti-mô-thê 3:2; Tít 1:6 - trong tiếng Hy Lạp: mias gunaikos andra, nghĩa đen là "người đàn ông của một người vợ"). Cụm từ này trước hết nhấn mạnh sự trung tín trong hôn nhân, nhưng từ ngữ được sử dụng (ἀνήρ - anēr) rõ ràng chỉ nam giới.

Cuộc thảo luận thường xoay quanh một số phân đoạn then chốt. Chúng ta cần giải nghĩa chúng trong ngữ cảnh rộng lớn hơn.

1. 1 Ti-mô-thê 2:11-14: "Đàn bà phải yên lặng mà học hỏi, với cách hoàn toàn thuận phục. Ta không cho phép đàn bà dạy dỗ, cũng không được cầm quyền trên đàn ông, nhưng phải ở yên lặng. Vì A-đam được dựng nên trước nhứt, rồi mới tới Ê-va. A-đam không bị dụ dỗ, còn người đàn bà bị dụ dỗ mà sa vào tội lỗi."

Đây là phân đoạn rõ ràng nhất về thẩm quyền giảng dạy trong Hội Thánh. Động từ Hy Lạp cho "cầm quyền trên" là αὐθεντέω (authenteō), mang nghĩa thực thi thẩm quyền một cách tự chủ hoặc quyền bính. Sứ đồ Phao-lô đưa ra hai lý lẽ từ Sáng Thế Ký: trật tự trong sự sáng tạo (A-đam trước, rồi đến Ê-va) và trình tự trong sự sa ngã (Ê-va bị dụ dỗ trước). Điều này cho thấy nguyên tắc này không chỉ mang tính văn hóa đương thời mà dựa trên nền tảng thần học về trật tự của Đức Chúa Trời.

2. 1 Cô-rinh-tô 14:33-35: "Vì Đức Chúa Trời chẳng phải là Chúa sự loạn lạc, bèn là Chúa sự hòa bình... Đàn bà phải nín lặng trong đền thờ... nếu muốn học điều gì, thì hỏi chồng mình ở nhà."

Ngữ cảnh ở đây là sự lễ bái chung trong Hội Thánh. Mệnh lệnh "nín lặng" (σιγάτωσαν - sigatōsan) có liên quan đến việc xét đoán các lời tiên tri (câu 29) hay nói lộn xộn. Có thể Phao-lô đang nhắm đến việc phụ nữ đặt câu hỏi công khai gây gián đoạn, hoặc việc họ dạy dỗ cách có thẩm quyền trên đàn ông trong Hội Thánh, điều mà ông đã cấm trong 1 Ti-mô-thê.

3. Ga-la-ti 3:28: "Không còn phân biệt Giu-đa hoặc Hy-lạp, tôi mọi hoặc tự chủ, đàn ông hoặc đàn bà; vì trong Đấng Christ Jêsus, anh em thảy đều là một."

Phân đoạn này thường được viện dẫn để ủng hộ sự bình đẳng hoàn toàn trong mọi chức vụ. Tuy nhiên, ngữ cảnh ở đây rõ ràng nói về sự cứu rỗi và địa vị làm con cái Đức Chúa Trời. Mọi tín đồ, bất kể giới tính, chủng tộc hay địa vị xã hội, đều được cứu bởi ân điển qua đức tin và đều là con cháu Áp-ra-ham. Điều này không tự động xóa bỏ mọi sự khác biệt chức năng trong gia đình và Hội Thánh, giống như sự khác biệt giữa Cha, Con và Thánh Linh không làm mất đi sự bình đẳng về thần tính.

Kinh Thánh tràn ngập những tấm gương phụ nữ được Chúa sử dụng cách quyền năng. Điều này cho thấy sự hạn chế trong 1 Ti-mô-thê 2 không có nghĩa là phủ nhận vai trò quan trọng của phụ nữ.

• Phe-be (Rô-ma 16:1-2): Được gọi là "chấp sự" (διάκονος - diakonos, cùng một từ dành cho chức vụ chấp sự nam) của Hội Thánh Xen-cơ-rê. Bà là người đỡ đầu, bảo trợ và có lẽ đã mang thư của Phao-lô đến Hội Thánh Rô-ma.
• Pơ-rít-ki-la và A-qui-la (Công vụ 18:24-26): Cả hai vợ chồng cùng giải bày đạo Chúa cho A-bô-lô cách cặn kẽ hơn. Pơ-rít-ki-la được nêu tên trước, có thể cho thấy sự nổi bật của bà.
• Junia (Rô-ma 16:7): Được Phao-lô gọi là "có danh vọng giữa các sứ đồ." Điều này cho thấy bà được các sứ đồ công nhận và có lẽ là một nhà truyền giáo xuất sắc.
• Các con gái của Phi-líp (Công vụ 21:9): Là những nữ tiên tri.

Những ví dụ này cho thấy phụ nữ tham gia tích cực vào công việc truyền giáo, giảng dạy cá nhân, nói tiên tri (công bố sứ điệp từ Chúa), và phục vụ thực tế. Tuy nhiên, không có ví dụ rõ ràng nào trong Tân Ước về một phụ nữ đảm nhận chức vụ "trưởng lão" hay "giám mục" với thẩm quyền giảng dạy và quản trị toàn thể Hội Thánh địa phương.

Sứ đồ Phao-lô trình bày một nguyên tắc thần học về trật tự trong 1 Cô-rinh-tô 11:3: "Tôi muốn anh em biết Đấng Christ là đầu của mọi người đàn ông; người đàn ông là đầu của người đàn bà; và Đức Chúa Trời là đầu của Đấng Christ." Từ "đầu" (κεφαλή - kephalē) ở đây mang ý nghĩa "nguồn gốc" và "thẩm quyền," như trật tự trong sự sáng tạo (A-đam là nguồn gốc của Ê-va, và được giao trách nhiệm lãnh đạo).

Trật tự này không hàm ý giá trị thấp hơn (như Đấng Christ không kém Đức Chúa Trời), nhưng là một trật tự chức năng để gìn giữ sự hòa hợp và vinh hiển cho Đức Chúa Trời. Nguyên tắc này được áp dụng trong gia đình (Ê-phê-sô 5:22-33) và dường như được mở rộng cho sự lãnh đạo trong Hội Thánh, là nhà của Đức Chúa Trời (1 Ti-mô-thê 3:15).

Làm thế nào để chúng ta áp dụng những lẽ thật này một cách cân bằng và gây dựng?

1. Đối với Hội Thánh Nói Chung:
Hội Thánh cần tôn trọng mẫu mực Kinh Thánh trong việc lựa chọn các trưởng lão/ mục sư là nam giới đáp ứng các tiêu chuẩn thuộc linh. Đồng thời, phải tích cực khai phóng, đào tạo và tạo không gian để phụ nữ sử dụng mọi ân tứ Chúa ban: giảng dạy trẻ em, phụ nữ (Tít 2:3-5), làm cố vấn, truyền giáo, chấp sự, phục vụ, nói tiên tri, cầu nguyện, quản trị (Rô-ma 12:6-8). Chức vụ chấp sự (diakonos) có thể là một lĩnh vực phục vụ chính thức và đầy uy tín dành cho cả nam lẫn nữ, như Phe-be.

2. Đối với Anh Em (Nam Giới):
Trách nhiệm lãnh đạo là một gánh nặng thiêng liêng, đòi hỏi sự khiêm nhường, hy sinh và thánh khiết. Đừng lợi dụng nguyên tắc "đầu" để thống trị, nhưng hãy yêu thương và hiến dâng mình như Đấng Christ (Ê-phê-sô 5:25). Hãy khích lệ, lắng nghe và cộng tác với các chị em trong công việc Chúa.

3. Đối với Chị Em (Phụ Nữ):
Hãy tìm kiếm và sử dụng nhiệt thành mọi ân tứ Chúa ban để phục vụ Thân thể Đấng Christ. Sự giới hạn trong một chức vụ cụ thể không làm giảm giá trị hay tầm quan trọng của sự phục vụ bạn. Hãy nhìn vào gương của Đê-bô-ra (một nữ tiên tri và là quan xét trong Cựu Ước – Các Quan Xét 4-5), của Phe-be, của Pơ-rít-ki-la. Sự vâng phục Lời Chúa là con đường dẫn đến phước hạnh và tự do thật sự. Hãy đầu tư vào thế hệ tiếp theo qua việc môn đệ hóa.

4. Trong Tinh Thần Hiệp Một:
Đây là một chủ đề dễ gây chia rẽ. Chúng ta cần bàn luận với tấm lòng khiêm nhường, sẵn sàng học hỏi, và trên hết, tình yêu thương dành cho nhau (Ê-phê-sô 4:1-3). Mục tiêu không phải là "thắng" trong tranh luận, nhưng là tìm kiếm ý muốn của Đấng đã thiết lập Hội Thánh cho chính Ngài.

Từ sự nghiên cứu các phân đoạn Kinh Thánh then chốt, ngôn ngữ gốc và toàn bộ bối cảnh Tân Ước, có vẻ như mẫu mực Kinh Thánh là dành chức vụ trưởng lão/giám mục (với thẩm quyền giảng dạy và quản trị toàn Hội Thánh) cho những nam nhân đủ tiêu chuẩn. Nguyên tắc này dựa trên trật tự sáng tạo và sự dạy dỗ trực tiếp của các sứ đồ, chứ không chỉ là sản phẩm của văn hóa thế kỷ thứ nhất.

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng tràn ngập sự công nhận và khích lệ dành cho muôn vàn chức vụ quan trọng khác của phụ nữ trong vương quốc Đức Chúa Trời. Mọi tín hữu, nam và nữ, đều được kêu gọi phục vụ với tất cả ân tứ Chúa ban cho sự gây dựng Thân thể Đấng Christ. Ước mong Hội Thánh của Chúa luôn là nơi mọi con dân Ngài được khích lệ, trang bị và cùng nhau chạy đua cách sốt sắng trong chức vụ Chúa giao, trong sự vâng phục Lời Ngài và tìm kiếm vinh hiển cho Danh Ngài trên hết.