Quản Gia Theo Kinh Thánh
Trong xã hội hiện đại, từ “quản gia” thường gợi lên hình ảnh một người quản lý gia đình hay tài sản cho một chủ nhân giàu có. Tuy nhiên, trong Kinh Thánh, khái niệm này mang một chiều sâu thần học và thuộc linh trọng đại, định hình nên căn tính, trách nhiệm và mục đích sống của mỗi một Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa của chức vụ “quản gia” (steward) dưới ánh sáng của Lời Chúa, qua đó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về đặc ân và gánh nặng mà Chúa đã giao phó cho những người tin Ngài.
I. Định Nghĩa và Nền Tảng Kinh Thánh của Quản Gia
Trong nguyên ngữ Kinh Thánh, từ “quản gia” xuất phát từ tiếng Hy Lạp **oikonomos** (οἰκονόμος), được cấu thành từ hai từ: *oikos* (nhà, gia đình, hộ gia đình) và *nomos* (luật lệ, quản lý). Vì vậy, *oikonomos* có nghĩa đen là “người quản lý gia đình” hay “người cai quản”. Người này không sở hữu tài sản, nhưng được chủ nhân giao phó toàn quyền quản lý, điều hành công việc và phân phát tài nguyên trong nhà. Chữ này xuất hiện nhiều lần trong Tân Ước (Lu-ca 12:42; 16:1-8; 1 Cô-rinh-tô 4:1-2; Tít 1:7; 1 Phi-e-rơ 4:10).
Nền tảng của khái niệm này bắt nguồn từ chân lý căn bản nhất: **Chúa là Đấng Sở Hữu Tối Cao của muôn vật.** Thi Thiên 24:1 tuyên bố: “Đất và muôn vật trên đất, Thế gian và những kẻ ở trong thế gian đều thuộc về Đức Giê-hô-va.” Ha-ba-cúc 2:14 cũng khẳng định: “Vì muôn vật đất sẽ đầy dẫy sự nhìn biết vinh quánh Đức Giê-hô-va, như nước che lấp biển.” Chúng ta, với tư cách là loài thọ tạo, không sở hữu điều gì một cách tuyệt đối. Mọi thứ chúng ta có—sự sống, thì giờ, tài năng, của cải, gia đình, ngay cả chính thân thể chúng ta—đều là ân tứ được Chúa ban cho để chúng ta **quản lý thay mặt Ngài.**
Một phân đoạn then chốt minh họa rõ ràng chân lý này là Thi Thiên 8:3-8, khi Đa-vít kinh ngạc trước việc Đức Chúa Trời giao phó cho con người quyền quản trị công trình sáng tạo của Ngài: “Chúa… đã lập người cai trị công việc tay Chúa làm, Khiến muôn vật phục dưới chân người.” (câu 6). Từ nguyên tắc sáng thế này, chúng ta thấy rõ ơn gọi làm quản gia đã được đặt để trên con người ngay từ ban đầu.
II. Các Lĩnh Vực Chúng Ta Được Giao Làm Quản Gia
Kinh Thánh chỉ ra rất cụ thể những lĩnh vực mà Chúa kỳ vọng chúng ta quản lý cách trung tín.
1. Quản Gia Về Phúc Âm và Lẽ Thật (1 Cô-rinh-tô 4:1-2)
Sứ đồ Phao-lô định nghĩa mình và các sứ đồ khác là “quản gia của sự mầu nhiệm Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 4:1). Từ “mầu nhiệm” (Hy Lạp: *mysterion*) ở đây chỉ về chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ, tức là Phúc Âm. Mỗi Cơ Đốc nhân đều được giao phó lẽ thật quý giá này. Chúng ta không sở hữu Phúc Âm, nhưng được giao trách nhiệm quản lý nó—giữ gìn sự thuần khiết của nó, sống theo nó, và trung tín phân phát nó cho người khác. Phao-lô nhấn mạnh phẩm chất tối cần của quản gia: “Vả, còn điều người ta trông mong nơi người quản gia ấy là phải trung tín.” (câu 2).
2. Quản Gia Về Ân Tứ Thuộc Linh (1 Phi-e-rơ 4:10)
Sứ đồ Phi-e-rơ khẳng định: “Mỗi người trong anh em hãy lấy ơn mình đã được mà giúp lẫn nhau, khác nào người quản lý trung tín của sự thương xót đa dạng Đức Chúa Trời.” Ở đây, từ “ơn” (charisma) chỉ về ân tứ thuộc linh—những khả năng đặc biệt được Đức Thánh Linh ban cho để gây dựng Hội Thánh (xem thêm Rô-ma 12:6-8; 1 Cô-rinh-tô 12:4-11). Chúng ta không sở hữu những ân tứ này để tôn vinh bản thân, nhưng là những “quản lý trung tín” được giao phó để phục vụ và làm lợi ích cho Thân thể Đấng Christ.
3. Quản Gia Về Tài Chính/Vật Chất
Đây là lĩnh vực được đề cập rõ ràng và thường xuyên nhất. Chúa Giê-xu đã dùng nhiều ẩn dụ về tiền bạc và tài sản để dạy về thái độ đúng đắn của quản gia (Ma-thi-ơ 25:14-30 – Ẩn dụ về Talâng; Lu-ca 16:1-13 – Quản gia khôn khéo). Ngài tuyên bố thẳng thừng: “Các ngươi không thể làm tôi Đức Chúa Trời lại làm tôi Ma-môn nữa.” (Ma-thi-ơ 6:24). Mọi của cải vật chất đều đến từ Chúa (Phục-truyền 8:18). Chúng ta là người quản lý, và Ngài là Chủ. Việc dâng phần mười (Ma-la-chi 3:10) thực chất là hành động thừa nhận quyền sở hữu tối cao của Chúa và lòng trung tín trong việc quản lý 90% còn lại.
4. Quản Gia Về Thì Giờ và Đời Sống
Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy lợi dụng thì giờ, vì những ngày là xấu.” (Ê-phê-sô 5:16). Từ “lợi dụng” (Hy Lạp: *exagorazomenoi*) có nghĩa mạnh mẽ hơn: “mua chuộc, tận dụng triệt để cơ hội”. Thì giờ là một tài nguyên không thể tái tạo và không thuộc sở hữu của chúng ta. Chúng ta chỉ là những quản gia của 24 giờ mỗi ngày Chúa ban. Thân thể chúng ta cũng vậy: “Anh em há chẳng biết rằng thân thể anh em là đền thờ của Đức Thánh Linh… và anh em chẳng phải thuộc về chính mình nữa sao? Vì chưng anh em đã được chuộc bằng giá cao rồi. Vậy, hãy lấy thân thể mình làm sáng danh Đức Chúa Trời.” (1 Cô-rinh-tô 6:19-20).
III. Phẩm Chất Của Một Quản Gia Trung Tín Theo Kinh Thánh
Kinh Thánh đưa ra một bức tranh rõ nét về đức tính của một quản gia mà Chúa mong đợi:
- Trung Tín (1 Cô-rinh-tô 4:2): Đây là phẩm chất không thể thương lượng. Trung tín trong việc nhỏ dẫn đến trọng trách lớn (Ma-thi-ơ 25:21).
- Khôn Ngoan và Tỉnh Thức (Lu-ca 12:42-43): Quản gia phải biết phân phát lương thực đúng giờ và luôn sống trong tư thế sẵn sàng vì không biết chủ về lúc nào.
- Công Bình (Lu-ca 16:10-12): Trung tín với của cải bất nghĩa (tiền bạc) sẽ được giao phó của cải thật (của thuộc linh).
- Khiêm Nhường và Tự Nhận Thức Đúng (Rô-ma 12:3): Nhận biết mình chỉ là người quản lý, không phải chủ sở hữu, sẽ dẫn đến thái độ khiêm nhường, biết ơn và không kiêu ngạo.
- Năng Động và Sáng Tạo (Ma-thi-ơ 25:16-17): Người đầy tớ tốt không chôn giấu nén bạc, nhưng dùng nó để sinh lợi cho chủ.
IV. Phần Thưởng và Sự Phán Xét Đối Với Quản Gia
Nguyên tắc quản gia đi kèm với trách nhiệm giải trình nghiêm túc. “Vì chúng ta thảy đều phải ứng hầu trước tòa án Đấng Christ, hầu cho mỗi người nhận lấy sự ban cho tùy theo điều thiện hay điều ác mình đã làm lúc còn trong xác thịt.” (2 Cô-rinh-tô 5:10). Sự phán xét này không liên quan đến sự cứu rỗi (đã được bảo đảm bởi đức tin nơi Christ), nhưng liên quan đến phần thưởng và sự khen ngợi dựa trên sự trung tín trong chức vụ quản gia.
Trong ẩn dụ về các ta-lâng, lời khen của chủ dành cho đầy tớ trung tín thật đẹp đẽ: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm; ngươi đã trung tín trong việc nhỏ, ta sẽ lập ngươi coi sóc việc lớn; hãy đến hưởng sự vui mừng của chúa ngươi.” (Ma-thi-ơ 25:21). Phần thưởng lớn nhất là được nghe Chúa phán: “Được lắm!”, và được giao phó trách nhiệm lớn hơn trong cõi đời đời (Lu-ca 19:17-19). Ngược lại, sự lười biếng, ích kỷ, và quản lý bất trung sẽ bị khiển trách và mất đi phần thưởng (Ma-thi-ơ 25:26-30; 1 Cô-rinh-tô 3:15).
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hằng Ngày
Làm thế nào để sống như một quản gia trung tín trong thế kỷ 21?
- Bắt Đầu Bằng Nhận Thức và Lòng Biết Ơn: Mỗi sáng thức dậy, hãy ý thức rằng thì giờ, sức khỏe, hơi thở, và mọi nguồn lực trong ngày đều là ơn Chúa ban để quản lý. Thực hành lòng biết ơn thay vì tư tưởng sở hữu.
- Quản Lý Tài Chính Có Chủ Đích: Lập ngân sách với tư cách là quản gia. Trung tín dâng hiến phần mười và của dâng (tấm lòng rộng rãi vượt trên nghĩa vụ). Cẩn thận với nợ nần. Quyết định chi tiêu dựa trên các giá trị Nước Trời thay vì chỉ ham muốn cá nhân.
- Đầu Tư Thì Giờ Vào Những Điều Vĩnh Cửu: Đánh giá lại cách sử dụng 168 giờ mỗi tuần. Ưu tiên thời gian tĩnh nguyện, học Kinh Thánh, thờ phượng chung, phục vụ trong Hội Thánh, và xây dựng mối quan hệ với người thân yêu và những người hư mất.
- Khám Phá và Sử Dụng Ân Tứ Thuộc Linh: Tích cực tham gia vào đời sống Hội Thánh để khám phá ân tứ Chúa ban cho mình. Dùng ân tứ đó để gây dựng người khác, không phải để tìm kiếm sự tán dương.
- Chăm Sóc Thân Thể và Môi Trường: Giữ gìn sức khỏe thể chất như việc quản lý đền thờ của Đức Thánh Linh. Có trách nhiệm với môi trường như người quản lý công trình sáng tạo của Chúa.
- Sống Với Tư Thế Sẵn Sàng Khai Trình: Thường xuyên tự hỏi: “Cách tôi đang sử dụng thời gian, tiền bạc, tài năng của mình hôm nay có đang làm vinh hiển Chúa và mở rộng Vương Quốc Ngài không?”.
Kết Luận
Chức vụ quản gia không phải là một lựa chọn cho một số Cơ Đốc nhân “đặc biệt”, mà là thực tại căn bản của mọi tín hữu. Đó là một lời mời gọi đầy vinh dự để cộng tác với Đức Chúa Trời trong việc quản lý những gì thuộc về Ngài. Khi chúng ta thực sự nắm lấy căn tính này, mọi khía cạnh của cuộc sống—từ công việc đến gia đình, từ tài chính đến giải trí—đều được biến đổi thành cơ hội để thờ phượng và phục vụ. Sống như một quản gia trung tín giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng của chủ nghĩa vật chất, sự lo lắng và tính ích kỷ, đồng thời dẫn chúng ta vào sự tự do, mục đích và vui mừng khi được nghe Chúa phán một ngày nào đó: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm!… Hãy đến hưởng sự vui mừng của chúa ngươi.” (Ma-thi-ơ 25:21).