Những phẩm chất của các trưởng lão và các chấp sự là gì?

Trong cấu trúc Hội Thánh thời Tân Ước, hai chức vụ nổi bật và có tính nền tảng cho sự phát triển lành mạnh của Thân Thể Đấng Christ chính là Trưởng Lão (Elder/Overseer) và Chấp Sự (Deacon). Đây không phải là những chức danh mang tính hình thức hay tôn vinh cá nhân, mà là những chức vụ phục vụ với những tiêu chuẩn thuộc linh nghiêm ngặt, được Đức Thánh Linh qua các Sứ đồ ghi chép rõ ràng trong Kinh Thánh. Việc tìm hiểu kỹ lưỡng những phẩm chất này không chỉ quan trọng cho những ai được kêu gọi vào chức vụ, mà còn là tấm gương và mục tiêu phấn đấu cho mọi tín hữu trong đời sống tin kính.

Trước khi đi vào chi tiết các phẩm chất, chúng ta cần hiểu ý nghĩa của hai danh xưng này trong nguyên ngữ:

• Trưởng Lão (Πρεσβύτερος - Presbyteros): Từ này nhấn mạnh đến sự trưởng thành, kinh nghiệm và sự khôn ngoan. Trong Tân Ước, từ này cũng được dùng thay thế cho từ "Giám mục" (ἐπίσκοπος - Episkopos), có nghĩa là "người giám sát" (Công vụ 20:17, 28; Tít 1:5-7). Chức vụ này tập trung vào sự lãnh đạo thuộc linh, giảng dạy Lời Chúa và chăm sóc bầy chiên.
• Chấp Sự (Διάκονος - Diakonos): Từ này đơn giản có nghĩa là "người phục vụ, người hầu bàn". Nó xuất phát từ nhu cầu thực tế trong Hội Thánh đầu tiên (Công vụ 6:1-6), nơi bảy người đầy dẫy Đức Thánh Linh và sự khôn ngoan được chọn để "giúp việc" (διακονείν - diakonein), nhằm giúp các sứ đồ tập trung vào cầu nguyện và chức vụ giảng Lời. Chức vụ này nhấn mạnh đến sự phục vụ thực tế và sự quản lý khôn ngoan.

Kinh Thánh liệt kê chi tiết các phẩm chất của Trưởng Lão trong hai phân đoạn chính: 1 Ti-mô-thê 3:1-7 và Tít 1:5-9. Các tiêu chuẩn này không phải là một danh sách lý tưởng mà là những yêu cầu tối thiểu, phản ánh một đời sống trưởng thành, đáng tin cậy và có thể làm gương.

A. Phẩm Chất Cá Nhân và Thuộc Linh:

• Không chê trách được (1 Ti-mô-thê 3:2; Tít 1:6-7): Từ Hy Lạp ἀνεπίλημπτος (anepilēmptos) có nghĩa "không thể bắt lỗi được, không thể bị buộc tội cách hợp pháp". Đây là tiêu chuẩn tổng quát về danh tiếng và sự nhất quán trong đời sống, không có hành vi hay lời nói nào khiến người ngoài có cớ chỉ trích Hội Thánh.
• Chồng của một vợ (1 Ti-mô-thê 3:2; Tít 1:6): Cụm từ "μιᾶς γυναικὸς ἀνήρ" (mias gynaikos anēr) được hiểu là người trung tín trong hôn nhân, thể hiện sự thuần khiết và chung thủy. Điều này loại trừ tình trạng đa thê và sự không trung tín.
• Tiết độ, khôn ngoan, có nết tốt, hiếu khách (1 Ti-mô-thê 3:2): Sṓphrona (tiết độ) là sự tự chủ, cân bằng; sóphron (khôn ngoan) là có đầu óc lành mạnh; kósmion (có nết tốt) là thứ tự, đàng hoàng; philóxenon (hiếu khách) là yêu chuộng khách lạ.
• Không say sưa, không hung bạo, nhưng hòa thuận, không hay tranh cạnh (1 Ti-mô-thê 3:3): Thể hiện sự tự chủ trong cảm xúc và cách cư xử, biết kiềm chế và tìm kiếm sự hòa thuận.
• Không ham tiền bạc (1 Ti-mô-thê 3:3; Tít 1:7): Không là "người yêu tiền bạc" (φιλάργυρος - philargyros). Mục đích phục vụ phải trong sạch, không vì lợi lộc vật chất.
• Yêu chuộng điều thiện, công bình, thánh sạch, tiết độ (Tít 1:8): Đây là những đức tính tích cực phải có, không chỉ là sự vắng mặt của các tật xấu.

B. Phẩm Chất Trong Gia Đình:

• Khéo cai trị nhà mình (1 Ti-mô-thê 3:4-5): Gia đình là "hội thánh nhỏ", nơi thể hiện năng lực lãnh đạo thực sự. Nếu không lãnh đạo được gia đình mình, làm sao chăm sóc Hội Thánh của Đức Chúa Trời?
• Con cái phải vâng lời và có lòng trung tín, không được cáo là buông tuồng hay ngỗ nghịch (Tít 1:6): Đời sống con cái phản ánh sự dạy dỗ và gương mẫu của người cha. "Có lòng trung tín" (πιστά - pista) có thể hiểu là đáng tin cậy hoặc có đức tin.

C. Năng Lực Thuộc Linh và Giáo Dục:

• Khá dạy dỗ (1 Ti-mô-thê 3:2): Phải có khả năng truyền đạt, giải thích và khuyên bảo bằng Lời Chúa.
• Giữ vững lẽ thật như đã dạy (Tít 1:9): Phải nắm vững giáo lý lành mạnh, có thể dùng lẽ thật mà khuyên bảo (παρακαλέω - parakaleō, khích lệ, an ủi) và bẻ lại (ἐλέγχω - elenchō, quở trách, bác bẻ) những kẻ chống trả. Đây là phẩm chất then chốt để bảo vệ Hội Thánh khỏi giáo lý sai lầm.

D. Mối Quan Hệ Với Thế Gian:

• Phải được người ngoài tốt khen (1 Ti-mô-thê 3:7): Danh tiếng ngoài xã hội rất quan trọng, để không bị sỉ nhục và sa vào ma quỷ gài bẫy.

Các phẩm chất cho Chấp Sự được liệt kê trong 1 Ti-mô-thê 3:8-13. Nhiều phẩm chất tương đồng với Trưởng Lão, cho thấy tiêu chuẩn cao cho mọi người phục vụ trong Hội Thánh, dù vai trò khác nhau.

A. Phẩm Chất Cá Nhân và Đạo Đức:

• Người đáng kính, không hay nói hai lời, không ghiền rượu, không tham lợi phi nghĩa (câu 8): "Đáng kính" (σεμνός - semnos) là nghiêm trang, đáng tôn trọng. "Không hay nói hai lời" (μὴ διλόγους - mē dilogous) là chân thật, không nói một đằng làm một nẻo, không tán gẫu. "Không tham lợi phi nghĩa" (μὴ αἰσχροκερδεῖς - mē aischrokerdeis) là không ham lợi bất chính, không dùng chức vụ để trục lợi.
• Lấy lương tâm thanh sạch mà giữ lẽ mầu nhiệm của đức tin (câu 9): Phải có sự hiểu biết căn bản về đức tin và sống với lương tâm trong sạch, không giả hình.
• Không chê trách được (câu 10): Giống như Trưởng Lão, phải được thử thách trước khi nhậm chức để chứng tỏ đáng tin cậy.

B. Phẩm Chất Trong Gia Đình:

• Chồng của một vợ, khéo cai trị con cái và nhà riêng mình (câu 12): Tiêu chuẩn gia đình cho Chấp Sự cũng cao không kém, nhấn mạnh rằng khả năng quản lý và làm gương bắt đầu từ trong nhà.

C. Phẩm Chất Của Nữ Chấp Sự hoặc Vợ Chấp Sự:

• Cũng phải nghiêm trang, không nói xấu, có tiết độ, trung tín trong mọi việc (câu 11): Dù cách giải thích về "đàn bà" (γυναῖκας - gynaikas) ở đây có thể là "nữ chấp sự" (như Bê-rít-sin trong Rô-ma 16:1) hoặc "vợ của các chấp sự", thì phẩm chất được nêu cũng rất cao: nghiêm trang (σεμνάς - semnas), không vu cáo (μὴ διαβόλους - mē diabolous, nghĩa đen là "không là ma quỷ" - người vu khống), tiết độ và đáng tin cậy.

Qua các phân đoạn, ta thấy điểm chung lớn nhất là cả Trưởng Lão lẫn Chấp Sự đều phải làm gương về đời sống đạo đức, gia đình và danh tiếng. Sự khác biệt chính nằm ở trọng tâm chức vụ:

• Trưởng Lão: Nhấn mạnh khả năng giảng dạy, giám sát giáo lý và lãnh đạo thuộc linh (1 Ti-mô-thê 5:17; Công vụ 20:28). Họ là "người chăn" chăm sóc linh hồn bầy chiên.
• Chấp Sự: Nhấn mạnh khả năng phục vụ thực tế, quản lý công việc và hỗ trợ để công việc Chúa được thuận lợi. Họ đảm bảo những nhu cầu vật chất và thực tế được đáp ứng, giúp Hội Thánh vận hành trơn tru.

Cả hai chức vụ đều không phải là địa vị để cai trị, mà để phục vụ, noi gương chính Chúa Giê-xu (Mác 10:45).

1. Cho Cá Nhân Mỗi Tín Hữu: Dù không được bầu làm chấp sự hay trưởng lão, danh sách phẩm chất này là bản mô tả công việc cho một Cơ Đốc nhân trưởng thành. Mỗi chúng ta đều được kêu gọi sống "không chê trách được", trung tín trong hôn nhân, cai trị tốt gia đình mình (nếu có), và có danh tiếng tốt. Hãy dùng những tiêu chuẩn này như một tấm gương để tự kiểm tra và phát triển đời sống mình.

2. Cho Công Tác Lựa Chọn Nhân Sự Lãnh Đạo Hội Thánh: Các Hội Thánh cần nghiêm túc xem xét Kinh Thánh là tiêu chuẩn tối cao, không phải tài hùng biện, sự thành đạt thế gian hay sự nổi tiếng. Quá trình "thử thách" (1 Ti-mô-thê 3:10) là cần thiết và nên xem xét kỹ đời sống gia đình, lời chứng từ người ngoài.

3. Cho Sự Hiệp Một Trong Hội Thánh: Khi hiểu rằng các nhà lãnh đạo cũng phải đáp ứng những tiêu chuẩn khả thi và cụ thể, tín hữu có thể cầu nguyện, nâng đỡ và vâng phục họ cách đúng đắn (Hê-bơ-rơ 13:17). Đồng thời, điều này cũng ngăn ngừa sự tôn sùng cá nhân hay đặt lãnh đạo lên vị trí không thể sai lầm.

4. Cho Việc Đào Tạo Thế Hệ Kế Thừa: Các bậc cha mẹ, những người dẫn dắt có thể dùng các phẩm chất này để hướng dẫn và huấn luyện thế hệ trẻ, chuẩn bị họ cho sự phục vụ trong Vương Quốc Đức Chúa Trời, dù là trong chức vụ chính thức hay không.

Những phẩm chất của Trưởng Lão và Chấp Sự được Kinh Thánh liệt kê không phải là một bộ luật khô khan, mà là bức tranh sống động về một đời sống được Đấng Christ biến đổi, có khả năng dẫn dắt và phục vụ người khác. Chúng nhấn mạnh rằng đạo đức cá nhân, sự vững vàng trong gia đình và năng lực thuộc linh là nền tảng không thể thiếu cho bất kỳ chức vụ nào trong Hội Thánh. Cuối cùng, mục đích của tất cả các tiêu chuẩn này là để "nếu ai khôn khéo cai trị nhà mình, ắt được xứng đáng mà coi sóc Hội thánh của Đức Chúa Trời" (1 Ti-mô-thê 3:5), hầu cho Thân Thể Đấng Christ được gây dựng, Lời Chúa được rao truyền trọn vẹn, và Danh Chúa được tôn vinh. Ước mong mỗi chúng ta, dù ở vị trí nào, cũng hết lòng theo đuổi những phẩm chất thánh khiết này, để trở nên những khí cụ sắc bén và trung tín trong tay Đấng Chủ Tể Hội Thánh.