Sự Vâng Lời Cha Mẹ Theo Quan Điểm Kinh Thánh
Trong một thời đại đề cao chủ nghĩa cá nhân và sự tự quyết, mệnh lệnh “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” dường như là một lời kêu gọi đối nghịch với văn hóa thịnh hành. Tuy nhiên, đối với Cơ Đốc nhân, đây không chỉ là một nguyên tắc xã hội hay văn hóa, mà là một mạng lịnh thiêng liêng, trực tiếp từ chính Đức Chúa Trời. Sự vâng lời cha mẹ là một chủ đề xuyên suốt Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước, gắn liền với lời hứa phước hạnh, sự khôn ngoan thực tiễn, và trên hết, là hình bóng về mối quan hệ giữa chúng ta với Cha Thiên Thượng. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nền tảng, phạm vi, ý nghĩa thần học và ứng dụng thực tiễn của giáo lý quan trọng này.
I. Nền Tảng Trong Giao Ước và Luật Pháp: Cựu Ước
Ngay từ những trang đầu của lịch sử giao ước, Đức Chúa Trời đã thiết lập trật tự gia đình như một nền tảng cho xã hội thánh. Điều răn thứ năm trong Mười Điều Răn đặt nền móng:
“Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho.” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12)
Điều đáng chú ý là đây là điều răn đầu tiên trong nhóm sáu điều răn quy định mối quan hệ giữa người với người, và là điều răn duy nhất đi kèm với một lời hứa cụ thể. Từ “hiếu kính” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “kabed” (כָּבַד), có nghĩa đen là “làm nặng, làm vinh quang, tôn trọng.” Nó không chỉ dừng lại ở hành động vâng lời bề ngoài, mà bao hàm một thái độ bên trong của sự tôn trọng, quý trọng, và gánh lấy trách nhiệm làm vinh hiển cha mẹ. Sự vâng lời là biểu hiện cụ thể của sự hiếu kính này.
Sách Châm Ngôn, cuốn sách về sự khôn ngoan thực tiễn, nhấn mạnh điều này như con đường dẫn đến sự khôn ngoan và được bảo vệ:
“Hỡi con, hãy nghe lời khuyên dạy của cha, Chớ bỏ phép tắc của mẹ con... Vì điều răn là ngọn đèn, sự dạy dỗ là ánh sáng; Và lời quở trách là con đường sự sống.” (Châm Ngôn 6:20, 23)
Trái ngược hoàn toàn, Kinh Thánh nghiêm khắc cảnh báo về hậu quả của sự bất hiếu. Trong luật pháp Môi-se, hành vi đánh đập hay chửi rủa cha mẹ bị xem là tội nghiêm trọng, đáng bị hình phạt cao nhất (Xuất Ê-díp-tô Ký 21:15, 17; Lê-vi Ký 20:9). Điều này cho thấy Đức Chúa Trời xem trọng tuyệt đối trật tự và thẩm quyền trong gia đình, vì đó là hình bóng của mối liên hệ giữa Ngài với dân sự Ngài.
II. Sự Viên Mãn và Chiều Sâu Trong Đấng Christ: Tân Ước
Đức Chúa Giê-xu Christ, Đấng đến không để phá bỏ luật pháp nhưng để làm cho trọn, đã tái khẳng định và đào sâu ý nghĩa của điều răn này. Ngài quở trách những người Pha-ri-si vì dùng truyền thống loại bỏ điều răn của Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 15:3-6). Họ tuyên bố rằng của lễ dâng cho đền thờ (corban) có giá trị hơn việc phụng dưỡng cha mẹ, từ đó vô hiệu hóa Lời Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu chỉ rõ: sự vâng lời và hiếu kính cha mẹ là ý muốn trực tiếp của Đức Chúa Trời, không thể bị thay thế bởi bất kỳ nghi lễ tôn giáo nào.
Tuy nhiên, Tân Ước cũng mở ra một viễn cảnh mới. Khi có sự xung đột giữa thẩm quyền của cha mẹ và sự kêu gọi theo Chúa, Chúa Giê-xu dạy rằng: “Ai yêu cha mẹ hơn ta thì không đáng cho ta; ai yêu con trai hay con gái hơn ta thì cũng không đáng cho ta” (Ma-thi-ơ 10:37). Đây không phải là sự hủy bỏ điều răn thứ năm, mà là sự sắp xếp lại trật tự thẩm quyền tối cao. Sự vâng lời cha mẹ phải đặt dưới sự vâng phục tối hậu dành cho Đấng Christ. Điều này được minh họa rõ khi Chúa Giê-xu đáp lời mẹ Ngài tại tiệc cưới Ca-na: “Hỡi đàn bà kia, ta với ngươi có sự gì chăng? Giờ ta chưa đến.” (Giăng 2:4), cho thấy sự vâng phục chương trình của Cha trên trời là ưu tiên hàng đầu.
Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đã đem đến sự dạy dỗ đầy đủ và cân bằng nhất về chủ đề này trong thư Ê-phê-sô và Cô-lô-se:
“Hỡi kẻ làm con cái, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm. Hãy tôn kính cha mẹ ngươi (ấy là điều răn thứ nhất, có lời hứa nối theo), hầu cho ngươi được phước và sống lâu trên đất.” (Ê-phê-sô 6:1-3)
Cụm từ then chốt ở đây là “trong Chúa” (ἐν κυρίῳ, en Kyriō). Điều này định hình toàn bộ phạm vi và động cơ của sự vâng phục. Nó có nghĩa:
1. Vâng phục như đối với Chúa: Sự vâng lời cha mẹ trở thành một phần của sự vâng phục Đấng Christ. Khi con cái vâng lời cha mẹ cách phải lẽ, chúng đang thực hành sự vâng phục Chúa.
2. Vâng phục theo ý muốn của Chúa: Sự vâng lời này phải phù hợp với các nguyên tắc và Lời của Đức Chúa Trời. Nếu cha mẹ ra lệnh điều gì trái với Lời Chúa, người con có bổn phận cao hơn là vâng lời Đức Chúa Trời (như các môn đồ đã tuyên bố: “Thà phải vâng lời Đức Chúa Trời còn hơn là vâng lời người ta” (Công vụ 5:29)).
3. Vâng phục với tinh thần của Chúa: Với thái độ yêu thương, khiêm nhường và tôn kính, bắt chước tấm gương vâng phục của chính Chúa Giê-xu.
Phao-lô cũng nhắc lại lời hứa trong Ê-phê-sô 6:3, cho thấy nguyên tắc phước hạnh của Điều Răn thứ Năm vẫn có giá trị thuộc linh cho con cái của Đức Chúa Trời ngày nay – một đời sống được ban phước và viên mãn.
III. Phạm Vi và Giới Hạn của Sự Vâng Lời
Kinh Thánh cho thấy sự vâng lời cha mẹ có một phạm vi phát triển theo độ tuổi và hoàn cảnh.
- Thời thơ ấu và thiếu niên: Đây là giai đoạn vâng phục trực tiếp và toàn diện. Cha mẹ được Đức Chúa Trời ủy thác quyền dạy dỗ, sửa trị và hướng dẫn con cái (Châm Ngôn 22:6; Ê-phê-sô 6:4).
- Khi trưởng thành và lập gia đình: Sách Sáng Thế Ký nêu nguyên tắc: “Người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu cùng vợ mình; và cả hai sẽ trở nên một thịt.” (Sáng Thế Ký 2:24). Sự “lìa” này chủ yếu về mặt quan hệ, trách nhiệm và sự ưu tiên, chứ không phải sự cắt đứt. Người trưởng thành vẫn phải “hiếu kính” cha mẹ – tức tôn trọng, biết ơn, quan tâm, hỗ trợ – nhưng sự “vâng phục” trực tiếp có thể thay đổi. Trách nhiệm đầu tiên của người đàn ông trưởng thành là đối với vợ và con cái mình, và với tư cách là người chủ gia đình mới.
- Chăm sóc cha mẹ già yếu: Đây là biểu hiện cao đẹp của sự hiếu kính. Chúa Giê-xu quở trách người Pha-ri-si vì không để con cái phụng dưỡng cha mẹ (Mác 7:9-13). Sứ đồ Phao-lô gọi đây là bổn phận đạo đức: “Nhưng nếu có người nào không săn sóc đến bà con mình, nhứt là không săn sóc đến người nhà mình, thì người đó đã chối bỏ đức tin, lại xấu hơn người không tin nữa.” (I Ti-mô-thê 5:8). Sự “săn sóc” này bao gồm cả vật chất lẫn tinh thần.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
Làm thế nào để sống giáo lý này trong thế kỷ 21?
1. Đối với Con Cái (Thiếu Niên & Thanh Niên):
- Vâng lời cách mau lẹ, trọn vẹn và vui lòng: Không tranh cãi, cằn nhằn. Hãy nhớ bạn đang làm “như đối với Chúa” (Cô-lô-se 3:20).
- Tôn trọng trong lời nói và thái độ: Tránh cắt ngang, cãi lại, hoặc nói năng thiếu tôn trọng, ngay cả khi không đồng ý. “Mọi sự nói và làm phải nhân danh Đức Chúa Jêsus mà làm” (Cô-lô-se 3:17).
- Tìm kiếm và lắng nghe lời khuyên dạy: Xem cha mẹ là nguồn khôn ngoan từ Đức Chúa Trời ban cho (Châm Ngôn 1:8).
- Cầu nguyện cho cha mẹ: Đây là hành động hiếu kính thuộc linh sâu sắc nhất.
2. Đối với Người Trưởng Thành:
- Duy trì sự hiếu kính qua thái độ và hành động: Tham khảo ý kiến, thăm hỏi, lắng nghe, bày tỏ lòng biết ơn.
- Chu cấp và chăm sóc khi cha mẹ có nhu cầu: Thực hiện bổn phận với tình yêu thương, không xem đó là gánh nặng.
- Thiết lập ranh giới lành mạnh “trong Chúa”: Với sự khôn ngoan và khiêm nhường, giải thích khi có những quyết định sống khác với kỳ vọng của cha mẹ (như trong hôn nhân, nghề nghiệp), nhưng luôn với thái độ tôn trọng.
- Làm gương cho con cái mình: Cách bạn đối xử với ông bà sẽ là bài học sống động nhất cho con bạn.
3. Trong Hoàn Cảnh Khó Khăn: Khi cha mẹ không tin Chúa, thờ ơ, thậm chí ngược đãi, nguyên tắc “trong Chúa” và “vâng lời Đức Chúa Trời hơn” là chỗ dựa. Bạn vẫn có thể bày tỏ sự tôn trọng cơ bản với tư cách là người sinh thành, và yêu thương họ với tình yêu của Chúa. Sự vâng lời trong những điều không trái với Lời Chúa có thể trở thành chứng đạo mạnh mẽ (I Phi-e-rơ 3:1-2). Hãy tìm kiếm sự khôn ngoạn từ Chúa và sự hỗ trợ từ Hội Thánh.
V. Kết Luận: Vâng Lời Cha Mẹ – Hình Bóng và Sự Viên Mãn
Sự dạy dỗ về vâng lời cha mẹ không tồn tại như một mệnh lệnh đơn lẻ. Nó là một phần của trật tự sáng tạo và cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Khi chúng ta vâng lời và hiếu kính cha mẹ cách phải lẽ, chúng ta:
1. Vâng theo ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời và đón nhận lời hứa phước hạnh của Ngài.
2. Tập luyện tinh thần vâng phục cần thiết cho mối tương giao với Đức Chúa Trời. Một người không học vâng phục thẩm quyền hữu hình sẽ khó vâng phục Đấng vô hình.
3. Phản chiếu mối liên hệ giữa Đấng Christ và Hội Thánh: Hội Thánh vâng phục Đấng Christ như người vợ vâng phục chồng, và như con cái vâng phục cha (Ê-phê-sô 5:22-24; 6:1-4).
4. Làm chứng cho thế giới về trật tự, tình yêu và ân điển của Đức Chúa Trời trong một xã hội hỗn loạn.
Cuối cùng, tấm gương vâng phục tuyệt đối và trọn vẹn thuộc về Chúa Giê-xu Christ. Ngài, là Con Đức Chúa Trời, đã vâng phục Cha trên trời cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự (Phi-líp 2:8). Và chính Ngài đã hoàn toàn vâng phục cha mẹ trên đất của Ngài (Lu-ca 2:51). Khi chúng ta kết hợp với Đấng Christ, chúng ta nhận lấy không chỉ sự tha thứ cho những lần chúng ta thất bại trong bổn phận này, mà còn nhận lấy năng quyền và tấm lòng mới để sống vâng phục – trước hết là với Cha Thiên Thượng, và rồi với những thẩm quyền Ngài đặt để trong đời sống chúng ta, bắt đầu từ gia đình.
Ước mong mỗi chúng ta, được đầy dẫy Đức Thánh Linh, sống đời vâng phục “trong Chúa,” để danh Chúa được vinh hiển, gia đình được gây dựng, và chúng ta kinh nghiệm được phước hạnh sâu nhiệm của Lời Ngài.