Chúa Giê-su muốn nói gì khi dạy chúng ta ghét cha mẹ mình (Lu-ca 14:26)?

Trong hành trình theo Chúa, có những câu Kinh Thánh khi đọc lên dường như gây sốc và thách thức trực tiếp đến những giá trị thân thuộc nhất của chúng ta. Lu-ca 14:26 là một trong những câu như vậy: “Nếu có ai đến theo ta mà không ghét cha mẹ, vợ con, anh em, chị em mình, và chính sự sống mình nữa, thì không được làm môn đồ ta.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Lời tuyên bố dường như khắc nghiệt này của Chúa Giê-su đã khiến nhiều người thắc mắc, thậm chí hoang mang. Làm sao Đấng dạy về tình yêu thương và hiếu kính cha mẹ (Mác 7:10, Ê-phê-sô 6:2) lại có thể rao giảng sự “ghét bỏ”? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ đi sâu vào ngữ cảnh, ngôn ngữ nguyên thủy, và thần học để làm sáng tỏ ý nghĩa thực sự đằng sau lời dạy quan trọng này.

Để hiểu bất kỳ câu Kinh Thánh nào, bước đầu tiên và quan trọng nhất là xem xét ngữ cảnh trực tiếp của nó. Lu-ca 14:26 nằm trong một phân đoạn lớn hơn (câu 25-35), nơi Chúa Giê-su phán với một đoàn dân đông đang cùng đi với Ngài. Họ đi theo có thể vì nhiều lý do: hiếu kỳ, được chữa lành, hoặc mong đợi một Nước Thiên đàng theo nghĩa chính trị. Chúa Giê-su quay lại và đưa ra những điều kiện rõ ràng, không nhân nhượng cho việc làm môn đồ thực sự. Ngài dùng ba hình ảnh mạnh mẽ:

• Ghét những người thân yêu nhất và chính mạng sống mình (câu 26).
• Vác thập tự giá mình mà theo Ta (câu 27).
• Xem xét chi phí như người xây tháp (câu 28-30) và vua đi đánh trận (câu 31-33).

Cả ba điểm này đều hướng đến một chủ đề: sự từ bỏ triệt để và đặt Chúa Giê-su lên trên hết mọi sự. Câu 33 tóm tắt: “Ấy vậy, nếu ai trong các ngươi không bỏ mọi sự mình có, thì không được làm môn đồ ta.” Vậy, “ghét” ở đây phải được hiểu trong khuôn khổ của sự ưu tiên tuyệt đối và sự từ bỏ dứt khoát vì cớ Đấng Christ.

Từ then chốt gây tranh cãi trong câu này là “ghét” (trong nguyên bản tiếng Hy Lạp là μισέω - miseō). Trong tư tưởng Hy Lạp và Hê-bơ-rơ, từ này thường mang ý nghĩa tương đối hơn là tuyệt đối. Nó thường được dùng để diễn tả việc yêu thích điều này ít hơn điều kia, hoặc từ chối, khước từ một lựa chọn để chọn lựa chọn khác.

Một minh họa rõ ràng nhất là trong Sáng Thế Ký 29:30-31, nói về Lê-a: “Người yêu Ra-chên hơn Lê-a... Đức Giê-hô-va thấy Lê-a bị ghét.” Ở đây, “ghét” không có nghĩa Gia-cốp căm thù Lê-a, mà là ông yêu Ra-chên hơn, Ra-chên là người được ưa thích. Lê-a ở vị trí thứ yếu. Cách dùng từ Hê-bơ-rơ tương tự (שׂנא - śānē) trong Malachi 1:2-3: “Ta yêu Gia-cốp, nhưng ghét Ê-sau.” Điều này nói đến sự lựa chọn chủ quyền của Đức Chúa Trời, không phải cảm xúc thù hận cá nhân.

Chúa Giê-su, là bậc thầy Do Thái, đã sử dụng cách nói cường điệu mang tính ngữ nghĩa (hyperbole) rất phổ biến trong lối giảng dạy của Ngài (như “nếu mắt ngươi làm cho ngươi phạm tội, thì hãy móc mà quăng đi” – Ma-thi-ơ 5:29). Ngài dùng từ “ghét” một cách gây sốc để làm nổi bật một chân lý tuyệt đối: Tình yêu và lòng trung thành dành cho Chúa Giê-su phải lớn đến mức tình yêu dành cho những người thân yêu nhất trông giống như sự ghét bỏ khi so sánh.

Ma-thi-ơ, khi ghi lại một giáo huấn tương tự, đã dùng cách diễn đạt giải thích rõ ràng hơn: “Ai yêu cha mẹ hơn ta thì không đáng cho ta; ai yêu con trai hay con gái hơn ta thì cũng không đáng cho ta.” (Ma-thi-ơ 10:37). Ở đây, Ma-thi-ơ dùng từ φιλέω (phileō - yêu thương) và so sánh hơn kém. Điều này xác nhận rằng Lu-ca 14:26 nói về thứ tự ưu tiên, chứ không phải cảm xúc thù ghét theo nghĩa đen.

Lời dạy này đặt nền tảng trên điều răn đầu tiên và lớn nhất: “Ngươi hãy hết lòng, hết linh hồn, hết ý mà yêu mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi.” (Ma-thi-ơ 22:37-38). Tình yêu dành cho Đức Chúa Trời phải là độc nhất vô nhị, không chia sẻ và đứng trên mọi mối quan hệ khác. Trong thời Chúa Giê-su, nhiều người Do Thái sùng đạo đã đặt truyền thống gia tộc và tôn giáo lên trên cả Đấng Mê-si mà họ đang mong đợi. Chúa Giê-su đang cảnh báo rằng ngay cả những điều tốt đẹp nhất (gia đình, sự sống) cũng có thể trở thành thần tượng cản trở chúng ta đến với Ngài.

Điều này được thể hiện sống động trong cuộc đời Chúa Giê-su và các môn đồ: - Chúa Giê-su chính Ngài đã đặt ý muốn Cha trên mọi sự, kể cả trong giờ phút đau đớn tại Ghết-sê-ma-nê (Lu-ca 22:42). - Các môn đồ như Phi-e-rơ, Anh-rê, Gia-cơ, Giăng đã “lập tức bỏ chài, bỏ thuyền, bỏ cha mình” để theo Ngài (Ma-thi-ơ 4:20-22). - Sứ đồ Phao-lô sau này tuyên bố: “Tôi coi hết thảy mọi sự như là sự lỗ, vì sự nhìn biết Đức Chúa Jêsus Christ là Chúa tôi là quý hơn hết... vì Ngài mà tôi đã liều bỏ mọi điều lợi đó.” (Phi-líp 3:8).

“Ghét chính sự sống mình” (Lu-ca 14:26) có nghĩa là từ bỏ quyền tự chủ, từ bỏ ý muốn và kế hoạch đời mình. Đây chính là ý nghĩa của “vác thập tự giá mình” (câu 27) – một biểu tượng của sự chết, của việc từ bỏ chính mình hoàn toàn (Lu-ca 9:23).

Làm thế nào để sống nguyên tắc này một cách đúng đắn và cân bằng trong thế kỷ 21?

1. Kiểm Tra Lòng Trung Thành và Thần Tượng: Chúng ta cần thường xuyên tự hỏi: “Điều gì hay ai đang chiếm vị trí tối cao trong lòng tôi?” Công việc, gia đình, con cái, ước mơ cá nhân, thậm chí sự phục vụ Hội Thánh có thể vô tình trở thành trung tâm thay vì Chúa. Lời Chúa dạy thách thức chúng ta hạ mọi thần tượng xuống.

2. Yêu Gia Đình Cách Đúng Đắn Trong Chúa: Mệnh lệnh này không phủ nhận bổn phận yêu thương và hiếu kính cha mẹ (Ê-phê-sô 6:1-2). Ngược lại, khi đặt Chúa lên đầu, chúng ta sẽ yêu gia đình mình cách tốt hơn và đúng hơn – không phải với tình yêu vị kỷ, chiếm hữu, hay thỏa hiệp, nhưng với tình yêu thánh khiết, hy sinh và dẫn đưa họ đến với Chúa. Một Cơ Đốc nhân thực sự sẽ là người con, người cha, người mẹ, người vợ, người chồng tốt hơn nhờ tình yêu của Christ.

3. Sẵn Sàng Từ Bỏ và Vâng Phục: Áp dụng thực tế có thể là: - Từ chối một cơ hội thăng tiến nghề nghiệp nếu nó khiến bạn phải thỏa hiệp đức tin hoặc lơ là bổn phận với Chúa. - Dành thì giờ ưu tiên cho sự nhóm lại, học Kinh Thánh giữa một lịch trình gia đình bận rộn. - Can đảm nói về đức tin với người thân, dù có thể gây khó chịu hoặc bị hiểu lầm. - Vâng theo sự dẫn dắt của Chúa, ngay cả khi nó đi ngược lại kỳ vọng và mong muốn của gia đình.

4. Hiểu Rằng “Ghét” Là Về Trật Tự, Không Phải Cảm Xúc: Chúng ta không được nuôi dưỡng lòng căm ghét, oán hận trong lòng với người thân. Thay vào đó, chúng ta cầu nguyện để tình yêu của Chúa tuôn tràn qua chúng ta đến với họ. Nhưng khi có sự xung đột giữa sự vâng lời Chúa và làm hài lòng người thân, chúng ta phải kiên quyết chọn vâng lời Chúa. Như các sứ đồ đã nói: “Thà phải vâng lời Đức Chúa Trời còn hơn là vâng lời người ta.” (Công vụ 5:29).

Lu-ca 14:26 không phải là lời dạy về sự thù hận, mà là một lời tuyên bố mạnh mẽ về tình yêu tối thượng. Chúa Giê-su đòi hỏi vị trí đầu tiên và duy nhất trong lòng chúng ta. Ngài biết rằng chỉ khi Ngài ngự trị ở vị trí đó, mọi mối quan hệ và mọi khía cạnh của đời sống chúng ta mới được sắp xếp đúng trật tự và đầy trọn ý nghĩa. Lời kêu gọi “ghét” thực chất là lời kêu gọi yêu Ngài trên hết và vì Ngài.

Cuối cùng, chính Chúa Giê-su là Đấng đã thực hiện điều này cách trọn vẹn nhất. Vì tình yêu đối với Cha và đối với chúng ta, Ngài đã từ bỏ vinh quang thiên thượng, vâng phục cho đến chết, và mang lấy sự “ghét bỏ” của thế gian lẫn sự thạnh nộ của Đức Chúa Trời vì tội lỗi chúng ta. Khi đáp lại tiếng gọi của Ngài, chúng ta đang bước vào mối quan hệ với Đấng đáng để chúng ta dâng hiến trọn cả đời sống. Sự từ bỏ vì cớ Ngài không bao giờ là sự mất mát sau cùng, nhưng là con đường dẫn đến sự sống thật và phước hạnh đời đời: “Vì ai muốn cứu sự sống mình thì sẽ mất, còn ai vì cớ ta mất sự sống thì sẽ được lại.” (Ma-thi-ơ 16:25).