Shema là gì?

Trong hành trình đức tin, có những lời tuyên xưng đã trở thành nền tảng cho mối tương giao giữa con người với Đức Chúa Trời. Một trong những lời tuyên xưng quan trọng nhất của Do Thái giáo và cũng được Chúa Giê-xu xác nhận là “điều răn lớn nhất” chính là Shema. Vậy Shema là gì? Tại sao nó lại có ý nghĩa sâu sắc đối với Cơ Đốc nhân? Bài viết này sẽ đi sâu khám phá nguồn gốc, nội dung, và ứng dụng thực tiễn của Shema trong đời sống tin kính.

Giới Thiệu Về Shema

Shema (phát âm là “Shơ-ma”) là một từ Hê-bơ-rơ có nghĩa là “hãy nghe” hoặc “hãy lắng nghe”. Từ này xuất hiện ngay đầu câu trong Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:4: “Hỡi Y-sơ-ra-ên! Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai”. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, câu này bắt đầu bằng “שְׁמַע יִשְׂרָאֵל יהוה אֱלֹהֵינוּ יהוה אֶחָד” (Shema Yisrael Adonai Eloheinu Adonai Echad). Do đó, toàn bộ đoạn Kinh Thánh từ Phục-truyền 6:4-9, cùng với hai đoạn khác (Phục-truyền 11:13-21 và Dân-số Ký 15:37-41), được gọi chung là “Shema”. Đây là lời tuyên xưng đức tin căn bản của người Do Thái, được đọc mỗi ngày hai lần (sáng và tối) như một lời nhắc nhở về sự độc nhất của Đức Chúa Trời và bổn phận yêu mến Ngài trọn vẹn.

Nguồn Gốc Kinh Thánh Của Shema

Shema lấy nguyên văn từ ba phân đoạn trong Ngũ Kinh (Torah):

1. Phục-truyền 6:4-9 – Đây là phần chính, nêu lên tín điều độc thần và mệnh lệnh yêu Chúa cùng việc ghi nhớ lời Chúa trong mọi hoạt động.
2. Phục-truyền 11:13-21 – Nhắc lại lời hứa phước hạnh khi vâng giữ các điều răn và cảnh báo về hậu quả của sự bất tuân.
3. Dân-số Ký 15:37-41 – Mệnh lệnh về việc đeo trái tim ké (tzitzit) trên áo để nhắc nhở các điều răn của Chúa.

Dưới đây là bản văn Shema (Phục-truyền 6:4-9) theo bản dịch Truyền Thống (1925):

4 Hỡi Y-sơ-ra-ên! Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai.
5 Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết sức mà kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi.
6 Các lời mà ta truyền cho ngươi ngày nay sẽ ở tại trong lòng ngươi;
7 khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc lúc ngươi nằm, hay là khi chỗi dậy.
8 Khá buộc nó trên tay mình như một dấu, và nó sẽ ở giữa hai con mắt ngươi như ấn chỉ.
9 Cũng phải viết các lời đó trên cột nhà, và trên cửa ngươi.

Đoạn Kinh Thánh này đã trở thành “kinh văn cốt lõi” trong đời sống tâm linh của dân Y-sơ-ra-ên suốt nhiều thế kỷ.

Ý Nghĩa Của Từ “Shema”

Từ שְׁמַע (shema) trong tiếng Hê-bơ-rơ không chỉ đơn thuần là nghe bằng tai, mà còn mang nghĩa lắng nghe để vâng theo, để tuân giữ. Khi Môi-se mở đầu bằng “Hỡi Y-sơ-ra-ên! Hãy nghe…”, ông kêu gọi sự chú ý tuyệt đối và cam kết thực hiện những điều sắp nói. Trong văn hóa Kinh Thánh, “nghe” luôn đi đôi với “làm”. Vì thế, Shema là lời kêu gọi mỗi người dân Y-sơ-ra-ên không chỉ nhận biết chân lý về Đức Chúa Trời, mà còn sống phù hợp với chân lý ấy bằng cả con người mình.

Cấu Trúc Và Nội Dung Của Shema

Như đã nói, Shema bao gồm ba phần, mỗi phần có nội dung riêng nhưng cùng hướng đến việc tôn thờ và vâng phục Đức Giê-hô-va.

1. Phục-truyền 6:4-9 – Tuyên xưng và Yêu mến

Phần này bắt đầu bằng tuyên bố độc thần: “Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai”. Tiếp theo là mệnh lệnh yêu mến Chúa hết lòng, hết linh hồn, hết sức, và chỉ dẫn về việc ghi nhớ lời Chúa qua việc dạy dỗ con cái, nói đến lúc ở nhà, đi đường, nằm, thức dậy, buộc trên tay, đặt trước mắt, viết trên cửa và cổng.

2. Phục-truyền 11:13-21 – Phước và Họa

Đoạn này lặp lại lời kêu gọi yêu mến và phụng sự Chúa hết lòng, hết linh hồn, cùng lời hứa ban mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu nếu dân Chúa vâng lời; ngược lại, sẽ bị hạn hán và diệt vong nếu quay lưng theo các thần khác. Nó cũng nhắc nhở về việc dạy dỗ con cái và ghi lời Chúa nơi tay, trán, cửa nhà.

3. Dân-số Ký 15:37-41 – Trái Tim Ké (Tzitzit)

Đức Chúa Trời truyền cho dân Y-sơ-ra-ên làm trái tim ké (những tua vải) trên các góc áo để nhìn thấy mà nhớ đến các điều răn của Chúa, không đi theo sự dục vọng của lòng mình. Phần này kết thúc với lời khẳng định: “Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi, Đấng đã đem các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô để làm Đức Chúa Trời các ngươi” (câu 41).

Tầm Quan Trọng Của Shema Trong Do Thái Giáo

Đối với người Do Thái, Shema là lời cầu nguyện thiêng liêng nhất, được xem như biểu tượng của đức tin. Họ đọc Shema mỗi sáng và tối, và cũng đọc trong những dịp đặc biệt như lễ Sabát, lễ trọng, và thậm chí khi lâm chung. Việc đọc Shema thể hiện sự tận hiến trọn vẹn cho Đức Chúa Trời.

Ngoài ra, người Do Thái còn thực hành các hình thức nhắc nhở vật chất dựa trên Shema: họ đeo tefillin (hộp kinh nhỏ) trên trán và tay, gắn mezuzah (một hộp nhỏ chứa đoạn Kinh Thánh) trên khung cửa, và mặc áo có tua tzitzit. Những biểu tượng này giúp họ luôn nhớ đến các điều răn của Chúa trong mọi lúc.

Shema Trong Tân Ước: Lời Xác Nhận Của Chúa Giê-xu

Shema không chỉ quan trọng với Do Thái giáo mà còn được Chúa Giê-xu trích dẫn và tái khẳng định như là điều răn lớn nhất. Trong Mác 12:28-34 (cũng ghi lại trong Ma-thi-ơ 22:34-40 và Lu-ca 10:25-28), có một thầy thông giáo hỏi Chúa Giê-xu về điều răn nào lớn nhất. Ngài đáp:

“Điều răn thứ nhất là: Hỡi Y-sơ-ra-ên, hãy nghe, Chúa, Đức Chúa Trời chúng ta, là Chúa có một. Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức mà kính mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi.” (Mác 12:29-30)

Chúa Giê-xu đã trích dẫn nguyên văn Shema (Phục-truyền 6:4-5) với một điểm thêm vào: “hết trí khôn”. Sự thêm này nhấn mạnh đến việc sử dụng trí óc, sự hiểu biết trong tình yêu dành cho Đức Chúa Trời. Điều này hoàn toàn phù hợp với tinh thần của Cựu Ước vì trong tiếng Hê-bơ-rơ, “hết sức” (מְאֹד) cũng bao hàm mọi năng lực, kể cả trí tuệ.

Chúa Giê-xu còn nối kết điều răn thứ hai “yêu người lân cận như mình” (Lê-vi Ký 19:18) với Shema, và tuyên bố rằng cả hai điều răn này là nền tảng của mọi luật pháp và lời tiên tri (Ma-thi-ơ 22:40). Như vậy, Shema trở thành cốt lõi của đạo đức Cơ Đốc.

Giải Nghĩa Sâu Hơn Về Shema

“Giê-hô-va Là Một” – Đức Tin Độc Thần

Câu “Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai” (Phục-truyền 6:4) là nền tảng của niềm tin độc thần. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ אֶחָד (echad) có nghĩa là “một”, nhưng không chỉ là số đếm đơn lẻ mà còn diễn tả sự thống nhất, duy nhất. Trong bối cảnh thời bấy giờ, khi các dân tộc xung quanh thờ đa thần, dân Y-sơ-ra-ên được kêu gọi tuyên xưng Đức Giê-hô-va là Đức Chúa Trời duy nhất, chân thật, không có ai khác.

Đối với Cơ Đốc nhân, sự “một” này không mâu thuẫn với giáo lý Ba Ngôi. Chúng ta tin rằng Đức Chúa Trời tồn tại trong ba ngôi vị: Cha, Con và Thánh Linh, nhưng vẫn là một Đức Chúa Trời duy nhất (như khẳng định trong Phục-truyền 6:4 và Ma-thi-ơ 28:19). Chúa Giê-xu chính là Đức Giê-hô-va nhập thể, nên khi Ngài trích dẫn Shema, Ngài xác nhận rằng Ngài và Đức Chúa Cha là một (Giăng 10:30).

“Yêu Mến Chúa Hết Lòng, Hết Linh Hồn, Hết Sức, Hết Trí Khôn”

Mệnh lệnh yêu mến Đức Chúa Trời là trung tâm của Shema. Trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ, Đức Chúa Trời phán: “וְאָהַבְתָּ אֵת יהוה אֱלֹהֶיךָ בְּכָל־לְבָבְךָ וּבְכָל־נַפְשְׁךָ וּבְכָל־מְאֹדֶךָ” (ve'ahavta et Adonai Elohecha bechol levavcha uvechol nafshecha uvechol me'odecha).

• Lòng (לֵבָב, levav) – không chỉ là trái tim cảm xúc, mà còn là tâm trí, ý chí, nơi quyết định của con người. Yêu Chúa hết lòng là dâng cho Ngài toàn bộ tình cảm, suy nghĩ và ý muốn của mình.
• Linh hồn (נֶפֶשׁ, nefesh) – thường chỉ sự sống, bản ngã, toàn thể con người. Yêu Chúa hết linh hồn có nghĩa là hiến dâng cả mạng sống mình cho Ngài, sẵn sàng từ bỏ mọi sự vì Chúa.
• Sức (מְאֹד, me’od) – nghĩa là “rất nhiều”, “cực độ”, chỉ sức mạnh, năng lực, của cải, mọi nguồn lực vật chất. Yêu Chúa hết sức là dùng hết khả năng, tài nguyên, thời gian để phụng sự Ngài.

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu thêm “hết trí khôn” (διάνοια, dianoia) vào danh sách này (Mác 12:30; Lu-ca 10:27). Trí khôn liên quan đến lý trí, sự hiểu biết, tư duy. Điều này nhấn mạnh rằng tình yêu dành cho Đức Chúa Trời cũng đòi hỏi sự tham gia của trí óc, không chỉ cảm xúc.

Như vậy, tình yêu mà Chúa đòi hỏi là toàn diện, trọn vẹn, không phân chia: dùng toàn bộ con người – cảm xúc, ý chí, tâm linh, thể chất, trí tuệ – để yêu mến Ngài.

Ứng Dụng Shema Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống Shema mỗi ngày. Dưới đây là một số cách thực hành để lời tuyên xưng và mệnh lệnh này trở nên sống động trong đời sống chúng ta:

1. Tuyên Xưng Đức Tin Mỗi Ngày

Bắt đầu ngày mới bằng việc đọc Shema (có thể bằng tiếng Việt hoặc tiếng Hê-bơ-rơ) như một lời nhắc nhở về chân lý: “Chúa là Đức Chúa Trời duy nhất, và tôi thuộc về Ngài”. Lời tuyên xưng này giúp chúng ta tập trung vào Chúa và đặt Ngài làm trung tâm.

2. Yêu Chúa Trọn Vẹn Qua Sự Vâng Phục

Chúa Giê-xu nói: “Nếu các ngươi yêu mến ta, thì giữ các điều răn ta” (Giăng 14:15). Tình yêu với Chúa được thể hiện qua việc vâng giữ Lời Ngài. Hãy dành thời gian mỗi ngày để đọc, suy ngẫm Kinh Thánh và cầu nguyện. Nhờ đó, chúng ta biết ý muốn Chúa và có sức mạnh để vâng theo.

3. Dạy Dỗ Con Cái Về Chúa

Shema nhấn mạnh việc dạy dỗ con cái về các điều răn của Chúa trong mọi tình huống. Cha mẹ Cơ Đốc có trách nhiệm truyền lại đức tin cho thế hệ sau. Hãy nói về Chúa khi ngồi trong nhà, khi đi đường, khi thức dậy, khi đi ngủ. Sử dụng Kinh Thánh trong gia đình và làm gương yêu Chúa cho con cái.

4. Sử Dụng Vật Nhắc Nhở

Mặc dù chúng ta không bị ràng buộc bởi luật Môi-se về tefillin hay mezuzah, nhưng chúng ta có thể dùng những phương cách sáng tạo để nhắc nhở mình về Lời Chúa. Chẳng hạn, đặt câu Kinh Thánh ở nơi dễ thấy (trên bàn làm việc, điện thoại, gương phòng tắm), đeo vòng tay có khắc câu Kinh Thánh, hoặc nghe nhạc thánh ca. Mục đích là để Lời Chúa luôn ở trước mắt, trong lòng, và ảnh hưởng đến mọi quyết định.

5. Sống Yêu Thương Người Lân Cận

Vì điều răn yêu người gắn liền với Shema, chúng ta không thể nói mình yêu Chúa mà lại ghét anh em mình (1 Giăng 4:20). Yêu Chúa trọn vẹn thúc đẩy chúng ta phục vụ người khác, chia sẻ phúc âm, và đối xử với mọi người bằng lòng nhân ái, công bình. Hãy để tình yêu Chúa tuôn tràn qua chúng ta đến thế giới xung quanh.

6. Cầu Nguyện Shema Hàng Ngày

Có thể lập một thói quen cầu nguyện đơn giản dựa trên Shema: “Lạy Chúa, Ngài là Đức Chúa Trời duy nhất của con. Con yêu Ngài hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức. Xin giúp con sống vì Ngài hôm nay.” Lời cầu nguyện này giúp chúng ta dâng mình cho Chúa và xin Ngài thêm sức để yêu Ngài trọn vẹn.

Kết Luận

Shema không chỉ là một lời tuyên xưng cổ xưa, mà là lời kêu gọi sống động cho mọi tín hữu ngày nay. Qua Shema, Đức Chúa Trời mời gọi chúng ta nhận biết Ngài là Đấng Duy Nhất đáng được tôn thờ, và đáp lại bằng tình yêu trọn vẹn của cả con người mình. Khi Chúa Giê-xu trích dẫn Shema, Ngài đã nâng tầm nó thành “điều răn lớn nhất” – nền tảng cho mọi mối quan hệ với Chúa và với người.

Hãy để Shema thấm sâu vào tấm lòng và tâm trí chúng ta. Mỗi ngày, hãy tuyên xưng và sống vì Chúa với tất cả tấm lòng, linh hồn, trí khôn và sức lực. Khi làm như vậy, chúng ta không chỉ vâng theo Lời Chúa mà còn kinh nghiệm sự phong phú của mối tương giao với Ngài.