‘Hãy ném bánh mình trên mặt nước’ trong Truyền đạo 11:1 có ý nghĩa gì?

Trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống dưới mặt trời, tác giả sách Truyền Đạo, thường được tin là Vua Sa-lô-môn, đã đúc kết nhiều chân lý sâu sắc từ sự quan sát và chiêm nghiệm. Giữa những lời luận về sự “hư không” (הֶבֶל hevel), có những câu châm ngôn sáng ngời như kim chỉ nam cho đời sống khôn ngoan. Một trong những câu đó là Truyền Đạo 11:1, một lời dạy bí ẩn nhưng đầy quyền năng: “Hãy ném bánh mình trên mặt nước, vì khỏi lâu ngày ngươi sẽ tìm nó lại.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này thách thức sự tính toán ích kỷ và mời gọi chúng ta bước vào một đời sống của đức tin, sự hào phóng và tầm nhìn vĩnh cửu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa nguyên thủy, bối cảnh, và những áp dụng thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

Để hiểu câu 1, chúng ta không thể tách rời nó khỏi đoạn văn lớn hơn từ 11:1 đến 11:6. Đoạn này đóng vai trò như một lời kết luận thực tiễn cho những luận điểm triết lý trước đó và dẫn vào chương kết về tuổi già và sự phán xét. Chủ đề xuyên suốt là sự không thể đoán biết của tương lai và sự cần thiết của hành động đức tin.

• 11:2: Khuyên chia phần cho nhiều người, vì không biết tai họa nào sẽ xảy đến trên đất.
• 11:3-4: Dùng hình ảnh mây đầy mưa, cây ngã hướng nào nằm đó, và người xem gió sẽ không gieo – để nói về sự do dự, thụ động vì quá lo lắng về những điều không thể kiểm soát.
• 11:5-6: Nhấn mạnh sự huyền nhiệm của Chúa trong công việc Ngài (như đường của thần linh, xương cốt trong bụng thai nghén) và kêu gọi cứ làm việc mình cả sáng lẫn chiều, vì không biết việc nào sẽ được phước.

Trong bối cảnh đó, câu 11:1 là lời kêu gọi hành động táo bạo đầu tiên, phá vỡ sự trì trệ và tính toán thận trọng quá mức. Nó đặt nền tảng cho tinh thần của cả đoạn: hãy cứ hành động trong đức tin và sự hào phóng, dù không thấy trước kết quả.

Cụm từ này là một ẩn dụ (metaphor) cần được giải mã. Chúng ta sẽ xem xét từng yếu tố:

1. “Bánh mình” (לַחְמְךָ lachmecha): Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “lechem” (לֶחֶם) chủ yếu có nghĩa là bánh, nhưng nghĩa rộng hơn là lương thực, thức ăn, nguồn nuôi sống. Nó tượng trưng cho của cải, tài nguyên, năng lực, thời gian, và những gì chúng ta sở hữu để duy trì sự sống. “Bánh mình” nhấn mạnh đó là thứ thuộc về ta, là nguồn lực cá nhân. Đây không phải là thừa thãi, mà có thể là chính “miếng ăn” của mình.

2. “Ném” (שַׁלַּח shalach): Động từ này mang nghĩa phóng ra, gửi đi, buông thả. Nó không phải là một hành động đặt nhẹ nhàng, có kiểm soát, mà là một hành động mạnh mẽ, dứt khoát, thậm chí có vẻ liều lĩnh. Nó hàm ý sự buông bỏ quyền kiểm soát trực tiếp.

3. “Trên mặt nước” (עַל-פְּנֵי הַמָּיִם al-penei ha-mayim): Đây là chi tiết gây bối rối nhất. Mặt nước là nơi bánh có thể trôi đi, chìm xuống, hoặc tan rã. Trong tư duy cổ đại, nước có thể tượng trưng cho sự hỗn mang, vô định, hoặc nơi không có đường trở lại. Hành động này, xét theo lẽ thường, là sự lãng phí, thậm chí là ngu ngốc. Nó không giống như gieo hạt trên đất tốt, mà là trên một môi trường có vẻ vô ích và không cho kết quả.

4. “Vì khỏi lâu ngày ngươi sẽ tìm nó lại” (כִּי-בְרֹב הַיָּמִים תִּמְצָאֶנּוּ ki-ve-rov ha-yamim timtza-ennu): Đây là lời hứa đi kèm với mệnh lệnh. “Khỏi lâu ngày” (sau nhiều ngày) chỉ một khoảng thời gian dài, không xác định. “Sẽ tìm nó lại” không có nghĩa là tìm lại chính miếng bánh ướt nát, mà là gặt hái kết quả, sự đền đáp, hoặc sự ban phước từ hành động đó. Động từ “tìm thấy” (מָצָא matsa) thường được dùng trong Cựu Ước để chỉ việc đạt được điều gì đó có giá trị (như tìm được ân huệ, sự khôn ngoan).

Tóm lại, hình ảnh tổng thể: Đức Chúa Trời, qua tác giả, đang dạy chúng ta hãy dám đầu tư cách hào phóng và can đảm những nguồn lực của mình vào những nơi/hướng đi mà theo tính toán loài người thì có vẻ rủi ro, không chắc chắn, thậm chí phung phí, với đức tin rằng Đức Chúa Trời sẽ làm cho nó sinh lợi trong thời điểm và cách thức của Ngài.

Nguyên tắc này không đứng riêng lẻ mà vang vọng xuyên suốt mặc khải của Kinh Thánh:

1. Nguyên Tắc Gieo và Gặt: Đây là hiện thân rõ nét của nguyên tắc được dạy trong cả Cựu Ước lẫn Tân Ước.

• “Người nào gieo ít thì gặt ít; ai gieo nhiều thì gặt nhiều.” (2 Cô-rinh-tô 9:6). Việc “ném bánh” chính là hành động gieo.
• “Kìa, kẻ gieo giống đi ra đặng gieo. Khi đương gieo, một phần giống rơi dọc đường… phần khác rơi nhằm đất tốt…” (Ma-thi-ơ 13:3-8). Người gieo phải chấp nhận rủi ro (giống rơi trên đá, bụi gai) để có phần rơi trên đất tốt. “Mặt nước” có thể đại diện cho những nơi có vẻ không phải là “đất tốt” theo đánh giá của chúng ta.

2. Tinh Thần Hào Phóng và Tin Cậy Chúa:

• Chúa Giê-xu dạy: “Hãy cho, thì sẽ ban cho các ngươi… Vì các ngươi lường mực nào, thì họ cũng lường cho các ngươi mực ấy.” (Lu-ca 6:38). Cho đi chính là “ném bánh”, và lời hứa được ban cho là “tìm lại”.
• Lời hứa trong Ma-la-chi 3:10 về việc dâng một phần mười và Chúa mở cửa sổ trên trời đổ phước xuống cũng phản ánh tinh thần này: một hành động đức tin (dâng) dẫn đến kết quả siêu nhiên (phước không chỗ chứa).

3. Đời Sống Bởi Đức Tin, Không Bởi Mắt Thấy:

• Đây là cốt lõi của đời sống Cơ Đốc: “Vì chúng ta bước đi bởi đức tin, chớ chẳng phải bởi mắt thấy.” (2 Cô-rinh-tô 5:7). “Ném bánh trên mặt nước” là bước đi bởi đức tin khi chưa thấy kết quả.
• Các anh hùng đức tin trong Hê-bơ-rơ 11 đều thực hiện những hành động “ném bánh”: Nô-ê đóng tàu trên đất khô, Áp-ra-ham đi đến nơi mình chưa biết, v.v.

Lời dạy này không chỉ là triết lý xa vời, mà là kim chỉ nam cho mọi lĩnh vực đời sống:

1. Trong Sự Dâng Hiến và Hào Phóng Tài Chính:

• Hãy dâng hiến cách rộng rãi cho công việc Chúa, ngay cả khi ngân sách eo hẹp. Có thể bạn thấy như đang “ném tiền” vào một công việc nhỏ bé, một hội thánh khó khăn, hay một thánh nhân đang túng thiếu. Nhưng Chúa hứa bạn sẽ “tìm lại” – không nhất thiết là tiền bạc, mà là sự chu cấp, phước hạnh và sự thỏa lòng thuộc linh.
• Hãy đầu tư vào Nước Trời: Như Chúa Giê-xu dạy châu báu trong đồng ruộng (Ma-thi-ơ 13:44). Đôi khi đầu tư thời gian, công sức, tiền bạc vào việc truyền giáo, môn đồ hóa, xây dựựng hội thánh có vẻ không sinh lợi tức thì. Đó chính là “ném trên mặt nước” với đức tin vào mùa gặt thuộc linh.

2. Trong Sự Phục Vụ và Sử Dụng Ân Tứ:

• Đừng ngại phục vụ ở những nơi “khuất bóng”, những chức vụ “hậu trường” không được ai biết đến. Việc bạn dạy một lớp Trường Chúa Nhật ít trẻ, thăm viếng một người già neo đơn, cầu nguyện âm thầm… có thể giống như bánh rơi trên mặt nước. Nhưng Chúa thấy và sẽ khiến nó sinh bông trái.
• Hãy chia sẻ Phúc Âm dù bạn không thấy ngay sự đáp ứng. Gieo Lời Chúa (xem Mác 4:26-29) là một hành động đức tin. Có thể bạn nói về Chúa cho một đồng nghiệp nhiều năm mà chưa thấy kết quả. Đừng nản lòng, bạn đang “ném bánh” và Chúa sẽ làm phần còn lại.

3. Trong Các Mối Quan Hệ và Sự Tha Thứ:

• Hãy chủ động yêu thương và đầu tư vào người khác, ngay cả khi họ chưa đáp lại, thậm chí làm bạn thất vọng. Tình yêu thương vô điều kiện, sự tha thứ cho người tổn thương mình – đó là những “ổ bánh” quý giá nhất chúng ta ném ra. Sự chữa lành và phục hồi trong mối quan hệ thường đến “sau nhiều ngày”.
• Hãy đầu tư vào thế hệ sau: Dạy dỗ, khích lệ, làm gương cho con cháu hay các tín hữu trẻ là một sự đầu tư dài hạn. Kết quả có thể đến sau rất nhiều năm, nhưng chắc chắn sẽ đến.

4. Trong Những Quyết Định Lớn Của Cuộc Đời:

• Khi Chúa dẫn dắt bạn vào một hướng đi mới – thay đổi nghề nghiệp, dấn thân vào chức vụ toàn thời gian, di chuyển đến một vùng đất mới – nó thường cảm thấy như đang bước ra khỏi thuyền để đi trên mặt nước. Bạn đang “ném” sự an toàn, ổn định của mình “trên mặt nước”. Nhưng với đức tin nơi Đấng Christ, đó là bước đi đưa đến phước hạnh lớn hơn.

Truyền Đạo 11:1 không cổ vũ cho sự liều lĩnh ngu ngốc hay phung phí không suy nghĩ. Ngược lại, nó là lời kêu gọi sự khôn ngoan thuộc linh cao hơn – khôn ngoan nhận biết rằng Đức Chúa Trời là Chủ của thời gian và kết quả, rằng luật gieo và gặt là chắc chắn, và rằng sự an toàn thật sự nằm ở việc vâng lời Chúa chứ không phải ở việc khư khư giữ lấy tài nguyên của mình.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi sống với cái nhìn siêu nhiên. Khi chúng ta “ném bánh” trong đức tin và sự vâng lời, chúng ta không mất mát gì cả trong cái nhìn của Đức Chúa Trời. Chúng ta đang chuyển nó từ tài khoản trần thay tạm bợ sang tài khoản thiên thượng vĩnh cửu. Sứ đồ Phao-lô đã nắm bắt tinh thần này khi viết: “Hãy coi chừng, kẻo có kẻ lấy sự khôn ngoan theo xác thịt mà dỗ dành anh em; sự khôn ngoan đó không đến từ nơi cao, nhưng đến từ dưới đất, từ thế gian, từ ma quỉ.” (Gia-cơ 3:15). “Khôn ngoan theo xác thịt” sẽ bảo chúng ta giữ chặt ổ bánh, đừng phí phạm. Nhưng sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 3:17) sẽ dạy chúng ta hành động trong đức tin và lòng rộng rãi.

Ước mong mỗi chúng ta, trong sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh, trở nên những “người ném bánh” can đảm – sẵn sàng đầu tư cách quảng đại vào vương quốc Đức Chúa Trời, tin cậy nơi lời hứa thành tín của Ngài rằng, vào đúng thời điểm, chúng ta sẽ gặt hái một mùa bội thu, nếu chúng ta không trễ nải (Ga-la-ti 6:9).