Phong Trào Chăn Bầy là gì?

Trong bối cảnh đa dạng của các phong trào và giáo lý trong Cơ Đốc giáo đương đại, "Phong Trào Chăn Bầy" (Shepherding Movement) nổi lên như một chủ đề gây nhiều tranh luận và cũng để lại những bài học sâu sắc về thần học lãnh đạo, môn đồ hóa, và cấu trúc Hội Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu tìm hiểu nguồn gốc, đặc điểm thần học, những điểm tích cực và tiêu cực, đồng thời đối chiếu với Kinh Thánh để rút ra những nguyên tắc đúng đắn cho đời sống và sự lãnh đạo trong Hội Thánh ngày nay.

Phong Trào Chăn Bầy, còn được biết đến với tên gọi "Môn Đồ Hóa" (Discipling Movement) hay "Phong Trào Giao Ước Mới" (New Covenant Movement), chính thức khởi phát vào đầu những năm 1970 tại Hoa Kỳ, chủ yếu trong các nhóm Ân Tứ (Charismatic). Lãnh đạo chủ chốt thường được nhắc đến là năm mục sư: Bob Mumford, Charles Simpson, Derek Prince, Don Basham và Ern Baxter. Tuy nhiên, nguồn gốc tư tưởng có thể thấy manh nha từ một số nhóm và giáo lý nhấn mạnh sự vâng phục tuyệt đối trước đó.

Làn sóng phục hưng của Đức Thánh Linh trong thập niên 60-70 đã đem lại một sự sốt sắng mới, nhưng cũng đặt ra nhu cầu về sự môn đồ hóa và kỷ luật thuộc linh cho hàng ngàn tín đồ mới. Phong Trào Chăn Bầy nảy sinh như một lời đáp ứng cho nhu cầu này, với lời hứa hẹn về một cấu trúc "chăn bầy" chặt chẽ, nơi mỗi tín đồ được một "người chăn" (shepherd) dìu dắt cá nhân trong mọi quyết định thuộc linh và đời sống.

Phong Trào Chăn Bầy được xây dựng trên một số giáo lý và thực hành cốt lõi, thường dựa trên cách giải thích cụ thể một số phân đoạn Kinh Thánh:

1. Thần Học về Sự Vâng Phục Tuyệt Đối: Đây là trụ cột của phong trào. Người ta dạy rằng Đức Chúa Trời thiết lập một "chuỗi ủy quyền" (chain of authority) từ Ngài xuống Đấng Christ, đến người lãnh đạo Hội Thánh, rồi đến tín đồ. Sự vâng phục người lãnh đạo ("người chăn" của mình) được xem tương đương với sự vâng phục chính Đức Chúa Trời. Một câu Kinh Thánh bị sử dụng sai lệch phổ biến là Lu-ca 10:16: "Ai nghe các ngươi, ấy là nghe ta; ai bỏ các ngươi, ấy là bỏ ta; còn ai bỏ ta, ấy là bỏ Đấng đã sai ta." Câu này, trong ngữ cảnh nguyên thủy, được Chúa Giê-xu phán trực tiếp cho bảy mươi môn đồ khi sai họ đi rao giảng, đã bị áp dụng một cách phổ quát và vĩnh viễn cho mọi người lãnh đạo Hội Thánh.

2. Mô Hình "Người Chăn - Con Chiên" Cá Nhân: Mỗi tín đồ được khuyến khích (hoặc bắt buộc) có một "người chăn" thuộc linh riêng. Người chăn này có quyền và trách nhiệm hướng dẫn, sửa dạy, và thậm chí đưa ra quyết định thay cho "con chiên" của mình trong các lĩnh vực như hôn nhân, nghề nghiệp, tài chính, nơi ở... Dựa trên ẩn dụ về người chăn và bầy chiên trong Giăng 10 và 1 Phi-e-rơ 5:2-3, phong trào đã xây dựng một hệ thống phân cấp cứng nhắc, đôi khi bóp nghẹt sự tự do và sự trưởng thành thuộc linh cá nhân.

3. Sự Nhấn Mạnh về Giao Ước và Sự Gắn Bó: Mối quan hệ giữa người chăn và con chiên được mô tả như một "giao ước" (covenant), tạo nên sự ràng buộc mạnh mẽ, gần như không thể phá vỡ. Điều này dẫn đến tình trạng cô lập, khi tín đồ bị ngăn cản tiếp xúc với những người ngoài hệ thống của họ, kể cả gia đình ruột nếu họ không thuộc cùng "đoàn chiên".

4. Chủ Nghĩa Giáo Sĩ Trị (Clericalism) Cực đoan: Phong trào tạo ra một tầng lớp lãnh đạo có quyền lực rất lớn, đôi khi không bị kiểm soát. Vai trò của chức vụ Mục sư (Pastor) được thần thánh hóa, trong khi vai trò của các tín đồ thường chỉ là "vâng phục và hỗ trợ". Điều này trái ngược với giáo lý về "chức tư tế của mọi tín đồ" trong 1 Phi-e-rơ 2:9: "Anh em là giống được lựa chọn, là chức tư tế nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời..."

Để đánh giá Phong Trào Chăn Bầy, chúng ta phải quay về với Kinh Thánh để xem xét nguyên mẫu của công tác "chăn bầy" thật sự.

1. Đấng Christ Là Người Chăn Tối Cao: Kinh Thánh luôn xác định rõ ràng Chúa Giê-xu Christ là NGƯỜI CHĂN CHIÊN LỚN duy nhất (Giăng 10:11, 14; Hê-bơ-rơ 13:20; 1 Phi-e-rơ 5:4). Từ Hy Lạp "archipoimēn" (ἀρχιποίμην) trong 1 Phi-e-rơ 5:4 chỉ dành riêng cho Ngài. Mọi mục sư, trưởng lão trên đất chỉ là "những kẻ chăn" ("poimēn" - ποιμήν) dưới quyền Ngài, được Ngài ủy thác chăm sóc bầy chiên của CHÍNH NGÀI (Công vụ 20:28; 1 Phi-e-rơ 5:2). Bất kỳ hệ thống nào đặt người lãnh đạo loài người vào vị trí trung gian duy nhất giữa linh hồn tín đồ với Đấng Christ đều là sự sai lệch nghiêm trọng.

2. Mục Đích Của Chức Vụ: Sự Trưởng Thành Của Các Thánh Đồ: Sứ đồ Phao-lô nêu rõ mục đích của các chức vụ (sứ đồ, tiên tri, truyền giáo, mục sư, giáo sư) trong Ê-phê-sô 4:11-13: "Ngài ban cho... để các thánh đồ được trưởng thành... cho đến chừng chúng ta thảy đều hiệp một trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời, mà nên bậc thành nhân, được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ." Chức vụ tồn tại để phục vụ và xây dựng tín đồ, giúp họ trở nên độc lập và trưởng thành trong mối quan hệ trực tiếp với Christ, chứ không phải để tạo ra sự lệ thuộc vĩnh viễn.

3. Tinh Thần Phục Vụ Khiêm Nhường, Không Phải Cai Trị: Chúa Giê-xu dạy rõ ràng về tinh thần lãnh đạo trong vương quốc của Ngài: "Các vua của các dân ngoại lấy phép riêng mình mà cai trị... nhưng các ngươi thì chẳng vậy; trái lại, ai lớn hơn trong các ngươi, thì phải như kẻ nhỏ; và kẻ cai trị phải như kẻ hầu việc" (Lu-ca 22:25-26). Phi-e-rơ cũng nhắc nhở các trưởng lão: "Hãy chăn bầy của Đức Chúa Trời... chẳng phải bởi ép buộc, bèn là tự nguyện, chẳng phải vì lợi dơ bẩn, bèn là hết lòng; chẳng phải như kẻ lấn lướt kẻ bổn đạo, bèn như gương tốt cho bầy" (1 Phi-e-rơ 5:2-3). Từ "lấn lướt" trong nguyên văn Hy Lạp ("katakurieuō" - κατακυριεύω) mang nghĩa thống trị, áp chế, hoàn toàn trái ngược với hình ảnh người chăn hiền lành của Chúa.

4. Trách Nhiệm Cá Nhân Trước mặt Chúa: Mỗi Cơ Đốc nhân cuối cùng phải chịu trách nhiệm cá nhân trước mặt Đức Chúa Trời. Rô-ma 14:12 khẳng định: "Như vậy, mỗi người trong chúng ta sẽ khai trình việc mình với Đức Chúa Trời." Phong Trào Chăn Bầy, với việc chuyển giao quyền quyết định cho "người chăn", đã vô tình làm suy yếu nguyên tắc trách nhiệm cá nhân thiêng liêng này.

Đến cuối thập niên 1970 và đầu 1980, những hệ lụy tiêu cực của Phong Trào Chăn Bầy bắt đầu lộ rõ: tình trạng lạm dụng quyền lực tâm linh, sự kiểm soát độc đoán, sự tan vỡ gia đình (khi người chăn can thiệp vào đời sống hôn nhân), và sự kiệt sức thuộc linh. Nhiều người bị tổn thương sâu sắc và rời bỏ Hội Thánh. Dưới áp lực của dư luận và sự chỉ trích từ nhiều nhà lãnh đạo Cơ Đốc khác, các lãnh đạo chính của phong trào đã phải công khai thừa nhận những sai lầm và sai lạc trong giáo lý vào năm 1986, đặc biệt là về giáo lý vâng phục tuyệt đối. Tuy phong trào chính thức suy tàn, nhưng di sản và ảnh hưởng của nó vẫn còn tồn tại dưới nhiều hình thức trong một số nhóm, hệ phái ngày nay, thường với những cái tên và hình thức tinh vi hơn.

Từ những bài học của Phong Trào Chăn Bầy, mỗi Cơ Đốc nhân cần khôn ngoan áp dụng những nguyên tắc Kinh Thánh vào đời sống:

1. Thiết Lập và Giữ Vững Mối Quan Hệ Cá Nhân Với Đấng Christ: Đây là nền tảng tuyệt đối. Bạn phải biết Chúa Giê-xu, Người Chăn Hiền Lành của chính mình, qua Lời Ngài và sự cầu nguyện. Sự vâng phục và tùng phục đầu tiên phải thuộc về Ngài (Công vụ 5:29).

2. Hiểu Đúng về Sự Vâng Phục và Tôn Trọng: Kinh Thánh dạy chúng ta tôn trọng và vâng phục những người lãnh đạo thuộc linh (Hê-bơ-rơ 13:17), nhưng sự vâng phục đó luôn phải "trong Chúa" (Ê-phê-sô 6:1), nghĩa là phù hợp với Lời Chúa và không mâu thuẫn với lương tâm đã được Lời Chúa soi dẫn. Hãy như người Bê-rê, "sẵn lòng chịu lấy lời, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11).

3. Tìm Kiếm Sự Dìu Dắt Trong Cộng Đồng, Không Phải Từ Một Cá Nhân Độc Quyền: Mô hình Kinh Thánh là sự dạy dỗ và nâng đỡ trong cộng đồng thân thể Đấng Christ, nơi có nhiều ân tứ và sự khôn ngoan khác nhau (Châm ngôn 11:14, 15:22). Hãy tìm kiếm sự cố vấn từ nhiều tín hữu trưởng thành và trung tín, chứ không giao phó toàn bộ hành trình thuộc linh cho một người duy nhất.

4. Nhận Biết Những Dấu Hiệu Cảnh Báo Của Một Hội Thánh Mang Tính Kiểm Soát: Đó là khi quyền lực tập trung quá mức vào một hoặc vài người; khi chất vấn hay thắc mắc bị cho là thiếu đức tin hoặc nổi loạn; khi các quyết định cá nhân (hôn nhân, công việc...) đều phải được "người chăn" phê chuẩn; khi các mối quan hệ bên ngoài nhóm bị cản trở.

5. Tham Gia Xây Dựng Một Hội Thánh Lành Mạnh: Hãy là một phần của Hội Thánh nơi Đấng Christ được tôn cao là Đầu duy nhất (Cô-lô-se 1:18), nơi Lời Chúa được giảng dạy cách trung thực và trọn vẹn, nơi ân điển và lẽ thật được đề cao (Giăng 1:17), và nơi mọi tín đồ đều được khích lệ trưởng thành để phục vụ.

Phong Trào Chăn Bầy là một minh chứng lịch sử quan trọng về sự nguy hiểm khi con người lấy những hình ảnh đẹp đẽ trong Kinh Thánh (như người chăn và bầy chiên) để xây dựng những cấu trúc quyền lực cứng nhắc, thay thế cho mối quan hệ sống động và cá nhân giữa mỗi tín đồ với Chúa Giê-xu Christ, Người Chăn Tối Cao. Bài học lớn nhất cho Hội Thánh ngày nay là phải luôn quay về với mẫu mực Kinh Thánh: tôn Đấng Christ lên làm Đầu tuyệt đối, khuyến khích sự trưởng thành thuộc linh và chức tư tế của mọi thánh đồ, và thực thi sự lãnh đạo với tấm lòng khiêm nhường phục vụ, noi gương chính Đấng đã "phó sự sống mình vì chiên" (Giăng 10:11). Ước mong mỗi chúng ta, dù ở cương vị nào, đều biết lắng nghe tiếng của Người Chăn Thật và bước đi trong sự tự do và trách nhiệm mà ân điển Ngài đã ban.

"Vì anh em đã được gọi đến sự tự do... Ấy là vì sự tự do mà Đấng Christ đã buông tha chúng ta. Vậy hãy đứng vững, chớ lại để mình dưới ách tôi mọi nữa." (Ga-la-ti 5:1, phần đầu).