Tại sao chúng ta không nên mắc nợ ai ngoài tình yêu thương lẫn nhau (Rô-ma 13:8)?

Lời phán trong Rô-ma 13:8 đưa ra một nguyên tắc tài chính và thuộc linh sâu sắc, vang vọng xuyên suốt lịch sử Hội Thánh: “Đừng mắc nợ ai chi hết, chỉ mắc nợ về sự yêu thương nhau mà thôi; vì ai yêu kẻ lân cận mình, ấy là đã làm trọn luật pháp.” Mệnh lệnh này không đơn thuần là lời khuyên về quản lý tiền bạc; nó là một lời mời gọi vào một lối sống tự do, trách nhiệm và tập trung vào bản chất cốt lõi của đạo Đấng Christ – tình yêu thương. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá ngữ cảnh, ý nghĩa từ nguyên Hy Lạp, sự dạy dỗ xuyên suốt Kinh Thánh và những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

I. Bối Cảnh và Giải Nghĩa Phân Đoạn Rô-ma 13:8

Để hiểu trọn vẹn câu Kinh Thánh này, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của lập luận thần học từ Sứ đồ Phao-lô. Chương 13 của thư Rô-ma mở đầu với việc dạy về thái độ đối với nhà cầm quyền (câu 1-7), nhấn mạnh việc vâng phục, nộp thuế và tôn kính. Câu 8 chính là sự chuyển tiếp tự nhiên từ trách nhiệm với chính quyền sang trách nhiệm với người lân cận.

Xét về mặt từ nguyên, từ “mắc nợ” trong nguyên bản Hy Lạp là ὀφείλω (opheilō). Từ này mang hai nghĩa chính: (1) Nghĩa đen: nợ tiền bạc, vật chất; (2) Nghĩa bóng: mang nghĩa vụ, bổn phận. Phao-lô sử dụng một cách chơi chữ thông minh: “Đừng mang món nợ (opheilē) nào cả, ngoại trừ món nợ (opheilēn) của tình yêu thương.” Ông khẳng định rằng mọi nghĩa vụ về tài chính nên được thanh toán đầy đủ và đúng hạn, nhưng có một thứ “nợ” tồn tại mãi mãi, không bao giờ có thể trả hết – đó là bổn phận yêu thương nhau.

Cụm “làm trọn luật pháp” (τὸν νόμον πεπλήρωκεν) liên kết trực tiếp đến lời dạy của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 22:37-40, nơi Ngài tóm tắt cả luật pháp và lời tiên tri vào hai điều răn lớn: yêu Chúa và yêu người lân cận. Tình yêu thương (ἀγάπη - agapē), không phải là cảm xúc nhất thời, mà là sự lựa chọn hành động vì lợi ích tốt nhất của người khác, chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn của ý muốn Đức Chúa Trời.

II. Quan Điểm Của Kinh Thánh Về Nợ Tài Chính & Sự Tự Do

Mệnh lệnh “đừng mắc nợ ai chi hết” không phải là một lời cấm tuyệt đối trong mọi hoàn cảnh (ví dụ, việc vay mua nhà theo các tiêu chuẩn khôn ngoan có thể không bị cấm), nhưng nó thể hiện một nguyên tắc khôn ngoan và cảnh báo mạnh mẽ về sự nguy hiểm của nợ nần.

• Nợ nần tạo ra sự lệ thuộc: Châm Ngôn 22:7 cảnh báo: “Người giàu quản trị kẻ nghèo, và kẻ mượn là tôi tớ của kẻ cho mượn.” Từ “tôi tớ” (עֶ֥בֶד - ‘eḇeḏ) ở đây có nghĩa là nô lệ. Nợ nần có sức mạnh biến người vay thành “nô lệ” về mặt tài chính và thậm chí cảm xúc cho chủ nợ, hạn chế sự tự do và khả năng vâng theo sự dẫn dắt của Chúa một cách trọn vẹn.
• Nợ nần giả định về tương lai: Việc vay mượn thường dựa trên sự tự tin vào khả năng thu nhập ổn định trong tương lai, điều này đi ngược lại tinh thần phó thác được dạy trong Gia-cơ 4:13-15. Chúng ta không biết ngày mai sẽ ra sao.
• Nghĩa vụ phải trả: Truyền Đạo 5:4-5 dạy: “Khi con hứa nguyện điều gì với Đức Chúa Trời, chớ chậm mà hoàn nguyện; vì Ngài chẳng vui thích kẻ dại: hãy hoàn sự con hứa nguyện. Thà đừng khấn nguyện hơn là khấn nguyện mà không hoàn.” Nguyên tắc này áp dụng cho cả lời hứa trả nợ. Nợ là một lời hứa, và người công chính phải giữ lời hứa của mình (Thi Thiên 15:4).

Ngược lại, Kinh Thánh đề cao sự tự do, chăm chỉ làm việc và sống đơn giản. I Tê-sa-lô-ni-ca 4:11-12 khuyên: “Hãy ăn ở cho yên lặng, săn sóc việc riêng mình, lấy chính tay mình làm lụng… hầu cho ăn ở với người ngoài cách ngay thẳng, và không thiếu thốn gì hết.” Sự tự do khỏi nợ nần cho phép chúng ta tập trung nguồn lực vào việc thờ phượng Chúa và giúp đỡ người khác cách tự nguyện.

III. Món “Nợ” Tình Yêu Thương: Đặc Tính Vĩnh Cửu và Bao Trùm

Tại sao tình yêu thương lại được gọi là “món nợ”? Đây là một ẩn dụ sâu sắc. Chúng ta “mắc nợ” tình yêu thương vì:

1. Nguồn Gốc Từ Ân Điển: Chúng ta đã lãnh nhận tình yêu thương vô điều kiện từ Đấng Christ. I Giăng 4:19 tuyên bố: “Chúng ta yêu, vì Chúa đã yêu chúng ta trước.” Chính tình yêu hy sinh của Ngài trên thập tự giá đã đặt để trên chúng ta một “món nợ” không thể tính toán – không phải để trả ơn Chúa, mà để chuyển tiếp tình yêu đó cho người khác. Món nợ này chúng ta không bao giờ trả hết cho Chúa, nhưng “trả” bằng cách yêu thương anh em mình.
2. Bản Chất của Luật Pháp Mới: Trong Đấng Christ, chúng ta không còn dưới ách nô lệ của luật pháp cũ, nhưng dưới “luật pháp của Đấng Christ” (Ga-la-ti 6:2), mà cốt lõi là yêu thương. Gia-cơ gọi đó là “luật pháp riêng” – luật của sự tự do (Gia-cơ 2:12). Món nợ yêu thương là nghĩa vụ tự nguyện, xuất phát từ lòng biết ơn, chứ không phải từ sự ép buộc.
3. Tính Lan Toả Không Ngừng: Khác với nợ tiền, khi trả xong thì hết, “nợ yêu thương” càng trả càng sinh sôi. Càng yêu thương, chúng ta càng kinh nghiệm sự dư dật của tình yêu Chúa và càng có khả năng yêu thương hơn. Nó là một vòng tròn ân điển tích cực.

Phao-lô liệt kê những biểu hiện cụ thể của tình yêu thương này trong câu tiếp theo, Rô-ma 13:9-10, khi trích dẫn các điều răn về cách đối xử với người lân cận và kết luận: “Yêu thương là làm cho người lân cận mình không sai luật pháp… vậy yêu thương là sự làm trọn luật pháp.”

IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Làm thế nào để chúng ta sống theo nguyên tắc đầy thách thức này trong một thế giới đề cao chủ nghĩa tiêu dùng và vay mượn dễ dàng?

1. Trong Lĩnh Vực Tài Chính:

• Sống Ngược Với Văn Hoá: Lập ngân sách, tiết kiệm trước, chi tiêu sau. Ưu tiên thanh toán các khoản nợ hiện có. Hãy xem nợ như một công cụ nguy hiểm, chỉ sử dụng trong những trường hợp thật cần thiết (như mua nhà) với kế hoạch trả nợ rõ ràng và kỷ luật.
• Học Tính Tự Đủ: Theo Phi-líp 4:11-12, Phao-lô học “cách tự đủ trong mọi cảnh.” Điều này không có nghĩa là giàu có, mà là thỏa lòng với những gì mình có, tránh ham muốn vật chất dẫn đến vay mượn.
• Lập Kế Hoạch Dự Phòng: Tích lũy quỹ khẩn cấp để tránh phải vay mượn khi có việc bất ngờ xảy ra.

2. Trong Mối Quan Hệ & Cộng Đồng:

• Chủ Động Trong Tình Yêu Thương: Đừng đợi người khác cần rồi mới giúp. Hãy chủ động tìm kiếm cơ hội để thực thi “món nợ yêu thương”: thăm viếng, an ủi, khích lệ, giúp đỡ thực tế (Ga-la-ti 6:10).
• Yêu Thương Bằng Hành Động và Lẽ Thật: I Giăng 3:18 dạy: “Hỡi con cái bé mọn, chớ yêu mến bằng lời nói và lưỡi, nhưng bằng việc làm và lẽ thật.” Tình yêu thương phải được thể hiện cụ thể, đôi khi bằng của cải vật chất, nhưng luôn xuất phát từ lòng chân thật.
• Tha Thứ Như Mình Đã Được Tha: Một biểu hiện cao quý của tình yêu thương là tha thứ món nợ (tội lỗi, lỗi lầm) của người khác, như chúng ta đã được Chúa tha thứ (Ma-thi-ơ 6:12, 18:21-35).

3. Trong Tâm Thức Thuộc Linh:

• Xét Lại Động Cơ: Mỗi khi có ý định vay mượn, hãy tự hỏi: “Điều này có thật sự cần thiết không, hay chỉ để thoả mãn ham muốn? Liệu nó có đe doạ sự tự do và bình an của tôi trong Chúa không?”
• Tập Trung Vào Sự Đầu Tư Vĩnh Cửu: Chúa Giê-xu khuyên chúng ta tích trữ của cải trên trời (Ma-thi-ơ 6:19-21). Nguồn lực được giải phóng nhờ không mắc nợ có thể được dùng để đầu tư vào Nước Đức Chúa Trời – hỗ trợ công việc truyền giáo, giúp đỡ người nghèo, xây dựng Hội Thánh.

Kết Luận

Rô-ma 13:8 không phải là một công thức cứng nhắc để trở nên giàu có, cũng không lên án những ai đang lỡ mắc nợ. Nó là một ánh sáng khôn ngoan chỉ ra con đường dẫn đến sự tự do. Tự do khỏi ách nô lệ của chủ nợ, tự do khỏi sự lo lắng về vật chất, để có thể dành trọn tâm trí, năng lực và nguồn lực cho nghĩa vụ cao cả duy nhất mà chúng ta mang suốt đời: yêu thương.

Sứ đồ Phao-lô đã đúc kết chính xác hai thái độ sống: một bên là ràng buộc, hạn chế (nợ tài chính), một bên là giải phóng, viên mãn (nợ yêu thương). Khi chúng ta nỗ lực giải phóng mình khỏi món nợ trước và tích cực “trả” món nợ sau, chúng ta không chỉ làm trọn luật pháp của Đấng Christ mà còn kinh nghiệm sự sung mãn của đời sống trong Thánh Linh – một đời sống của tự do, bình an và ân điển dư dật.

Ước mong mỗi chúng ta, nhờ ân điển Chúa, có thể nói như Phao-lô: “Tôi chẳng mắc nợ ai điều gì” về mặt tài chính, nhưng lại luôn sống như “kẻ mắc nợ” mọi người về tình yêu thương của Đấng Christ (Rô-ma 1:14).