Chi Phái Ru-bên: Bài Học Từ Con Trưởng Bị Tước Quyền
Trong dòng chảy lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên, mười hai chi phái không chỉ là những nhóm dân tộc, mà mỗi chi phái còn là một cuốn sách mở ra những bài học thuộc linh sâu sắc. Chi phái Ru-bên, con trưởng của Gia-cốp, mang một câu chuyện đầy bi kịch và cảnh báo. Qua nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta không chỉ thấy lịch sử của một chi phái bị lu mờ mà còn rút ra được những nguyên tắc vĩnh cửu về đặc ân, trách nhiệm, tội lỗi, hậu quả và ân điển. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát chi phái Ru-bên qua các phân đoạn Kinh Thánh then chốt, khám phá ý nghĩa tên gọi, lời tiên tri của Gia-cốp, vai trò lịch sử và những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Nguồn Gốc Và Ý Nghĩa Tên Gọi Ru-bên
Ru-bên (רְאוּבֵן - Re'uven) là con đầu lòng của Gia-cốp (sau này là Y-sơ-ra-ên) với Lê-a, được sinh ra tại Pha-đan-a-ram (Sáng Thế Ký 29:32). Tên của ông mang một ý nghĩa sâu sắc, phản ánh tâm trạng của người mẹ trong bối cảnh gia đình đầy sóng gió. Khi sinh con, Lê-a thốt lên: "Đức Giê-hô-va đã thấy sự sầu khổ tôi; bây giờ chồng tôi sẽ yêu mến tôi" (Sáng Thế Ký 29:32).
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, tên "Ru-bên" là một trò chơi chữ từ hai từ: "ra'ah" (רָאָה) nghĩa là "thấy, nhìn", và "oniy" (עָנִי) thường được hiểu là "sự khốn khổ, đau khổ" của tôi. Do đó, "Ru-bên" có thể được hiểu là "Hãy xem, một đứa con trai!" hoặc mang ý nghĩa "Ngài (Đức Giê-hô-va) đã thấy nỗi khổ của tôi". Tên gọi này là một chứng tích về sự can thiệp của Đức Chúa Trời vào nỗi đau của con người. Ngài thấy, Ngài nghe và Ngài đáp lời. Ru-bên, ngay từ khi chào đời, đã là một biểu tượng của sự nhìn thấy và thương xót của Đức Chúa Trời. Thế nhưng, cuộc đời ông sau này lại trở thành một minh họa về việc con người phung phí đặc ân mà mình đã nhận được.
II. Sự Cố Loạn Luân Và Sự Sụp Đổ Của Con Trưởng
Vị thế con trưởng (bekorah - בְּכוֹרָה) trong văn hóa Cận Đông cổ đại mang ý nghĩa vô cùng trọng đại. Người con trưởng được hưởng phần gấp đôi của cải (Phục Truyền Luật Lệ Ký 21:17), và đặc biệt trong gia tộc của Áp-ra-ham, người này còn kế thừa giao ước và lời hứa thuộc linh từ Đức Chúa Trời. Ru-bên sở hữu tất cả các đặc quyền này một cách tự nhiên.
Tuy nhiên, một sự kiện tăm tối đã vĩnh viễn làm thay đổi số phận của ông và cả chi phái sau này. Sáng Thế Ký 35:22 ghi lại một câu ngắn gọn nhưng gây chấn động: "Vả, đương khi Y-sơ-ra-ên trú ngụ trong xứ nầy, thì Ru-bên có đến nằm cùng Bi-la, vợ lẽ của cha mình; và Y-sơ-ra-ên hay được việc đó".
Hành động này không chỉ đơn thuần là tội tình dục. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "shakab" (שָׁכַב) ở đây mang ý nghĩa mạnh mẽ. Đây là tội loạn luân, một sự vi phạm nghiêm trọng luật pháp Đức Chúa Trời (Lê-vi Ký 18:8). Nhưng quan trọng hơn, trong bối cảnh văn hóa, đây là một hành động chính trị. Việc "nằm cùng" vợ lẽ của vua hay người đứng đầu gia tộc là một cách tuyên bố quyền kế vị, một sự soán ngôi mang tính biểu tượng (xem II Sa-mu-ên 16:21-22). Ru-bên, qua hành động này, đã cố gắng giành lấy hoặc khẳng định quyền lực mà ông cảm thấy bị đe dọa. Đó là sự bồng bột, thiếu kỷ luật và khinh thường quyền uy của người cha.
Gia-cốp đã không phản ứng ngay lập tức, nhưng tội lỗi đó không bị lãng quên. Nó sẽ được nhắc lại vào thời khắc quan trọng nhất: giờ phút ban phước cuối cùng.
III. Lời Tiên Tri Và Sự Tước Đoạt Phước Lành: Sáng Thế Ký 49:3-4
Phân đoạn then chốt để hiểu về số phận chi phái Ru-bên nằm trong lời chúc phước cuối cùng của Gia-cốp cho các con trai (Sáng Thế Ký 49). Lời nói về Ru-bên là lời đầu tiên và mang tính chất quyết định:
"Hỡi Ru-bên! con là trưởng nam của cha, sức mạnh của cha, và tài sản của sự mạnh mẽ cha; con có sự tôn trọng rất cao và quyền thế rất lớn. Nhưng con sôi trào như nước; nên con sẽ không được trổi hơn nữa, vì con đã lên nằm trên giường cha, và đã làm ô uế. Nó lên nằm trên giường cha!" (Sáng Thế Ký 49:3-4).
Chúng ta cần giải nghĩa từng phần:
- "Con là trưởng nam... sức mạnh... tài sản của sự mạnh mẽ": Gia-cốp công nhận địa vị và tiềm năng vốn có của Ru-bên. Ông là người đầu tiên, người mở đường, mang trong mình sức mạnh và phẩm giá của người đứng đầu.
- "Con sôi trào như nước" (פַּחַז כַּמַּיִם - pachaz kamayim): Cụm từ tiếng Hê-bơ-rơ này rất sống động. "Pachaz" mang nghĩa sôi sục, bốc đồng, thiếu ổn định, thậm chí là vô kỷ luật. Tính cách của Ru-bên giống như nước sôi không thể kiểm soát, thiếu sự điềm tĩnh, chín chắn và tự chủ cần thiết cho một nhà lãnh đạo. Sự bốc đồng này đã dẫn ông đến tội lỗi.
- "Con sẽ không được trổi hơn nữa": Đây là bản án. Quyền trưởng nam với phần gấp đôi và vị thế lãnh đạo thuộc linh sẽ bị tước bỏ. Sự "trổi hơn" (יוֹתֶר - yoter) không còn thuộc về ông.
- "Vì con đã lên nằm trên giường cha, và đã làm ô uế": Nguyên nhân trực tiếp và cụ thể của bản án. Tội loạn luân là sự ô uế (חִלֵּל - chillel) làm vấy bẩn chính sự thánh khiết của gia đình và giao ước. Câu "Nó lên nằm trên giường cha!" được nhắc lại như một lời tố cáo đầy đau đớn và nhấn mạnh.
Lời tiên tri này đã ứng nghiệm một cách chính xác. Chi phái Ru-bên không bao giờ sản sinh ra một quan trưởng, một quan xét, hay một vị vua nào cho dân Y-sơ-ra-ên. Quyền trưởng nam được chuyển giao: phần gấp đôi được trao cho Giô-sép qua hai con trai là Ép-ra-im và Ma-na-se (trở thành hai chi phái); còn quyền lãnh đạo thuộc linh (quyền cai trị) được trao cho Giu-đa (Sáng Thế Ký 49:8-10), từ đó Đấng Mết-si-a sinh ra.
IV. Vai Trò Lịch Sử Của Chi Phái Ru-bên: Những Cố Gắng Và Sự Lu Mờ
Mặc dù bị tước mất địa vị hàng đầu, chi phái Ru-bên vẫn là một phần của dân Y-sơ-ra-ên. Qua các sách Xuất Ê-díp-tô Ký, Dân Số Ký và Phục Truyền, chúng ta thấy hình ảnh của họ:
- Là một chi phái đông đúc: Trong cuộc tổng kiểm tra tại Si-na-i, chi phái Ru-bên có 46,500 người từ 20 tuổi trở lên (Dân Số Ký 1:21), đứng hàng thứ chín về dân số. Đến cuối hành trình trong đồng vắng, họ có 43,730 người (Dân Số Ký 26:7), cho thấy sự suy giảm nhẹ.
- Đóng góp tích cực trong một số thời điểm: Ru-bên cùng với Gát và phân nửa chi phái Ma-na-se đã xin được lập nghiệp ở bên kia sông Giô-đanh (Dân Số Ký 32). Họ hứa sẽ cùng anh em mình vượt sông chiến đấu trước, và đã giữ lời hứa đó (Giô-suê 1:12-18; 22:1-34). Điều này cho thấy tinh thần trách nhiệm và tình đoàn kết.
- Nhưng vẫn mang tiếng xấu: Trong bài ca của Đê-bô-ra (Các Quan Xét 5:15b-16), bà trách Ru-bên: "Trong chi phái Ru-bên có sự phân vân lớn thay! Nhân sao ngươi cứ ngồi giữa các chuồng chiên đặng nghe tiếng kèn thổi ở trong bầy? Trong chi phái Ru-bên có sự phân vân lớn thay!" Họ do dự, không dứt khoát tham gia trận chiến thuộc linh của dân sự Đức Chúa Trời, thích an toàn nơi "chuồng chiên" (cuộc sống an nhàn) hơn là ra trận. Đây là hệ quả của tính cách "sôi trào như nước" - thiếu sự kiên định và dứt khoát.
- Bị lưu đày sớm nhất: Chi phái Ru-bên, cùng với các chi phái bên kia sông Giô-đanh, là những người đầu tiên bị đế quốc A-si-ri bắt làm phu tù (I Sử Ký 5:26). Vị trí biên thùy của họ khiến họ dễ bị tổn thương, và có lẽ sự thiếu gắn kết chặt chẽ với các chi phái anh em ở đất hứa chính thống cũng là một yếu tố.
Trong sách Khải Huyền, khi liệt kê 12 chi phái được đóng ấn (Khải Huyền 7:4-8), chi phái Ru-bên vẫn được nhắc đến đầu tiên, như một dấu hiệu của ân điển và sự trung tín của Đức Chúa Trời với các lời hứa của Ngài cho các tổ phụ.
V. Những Bài Học Thuộc Linh Sâu Sắc Từ Chi Phái Ru-bên
Từ câu chuyện của Ru-bên, chúng ta rút ra nhiều bài học quý giá cho đời sống đức tin:
1. Đặc Ân Đi Đôi Với Trách Nhiệm Cao: Ru-bên được sinh ra với mọi đặc ân: con trưởng, khỏe mạnh, được yêu thương. Nhưng ông đã xem thường đặc ân đó. Chúng ta, là con cái Đức Chúa Trời, được ban cho biết bao đặc ân: sự cứu rỗi, Thánh Linh, Lời Chúa, Hội Thánh. Bài học từ Ru-bên nhắc nhở chúng ta phải sống xứng đáng với sự kêu gọi, "ăn ở một cách xứng đáng với Chúa" (Cô-lô-se 1:10), kính sợ và trân trọng những gì mình đã lãnh nhận.
2. Tội Lỗi Có Hậu Quả Lâu Dài Và Nghiêm Trọng: Một phút bốc đồng, một lần sa ngã tưởng chừng có thể che giấu được, đã định đoạt số phận của cả một chi phái qua nhiều thế hệ. Điều này nhấn mạnh lời dạy: "Chớ hề dối mình; Đức Chúa Trời không chịu khinh dể đâu; vì ai gieo giống chi, lại gặt giống ấy" (Ga-la-ti 6:7). Tội lỗi không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn ảnh hưởng đến gia đình, cộng đồng và các thế hệ sau.
3. Sự Quan Trọng Của Tính Tự Chủ Và Chín Chắn: Tính cách "sôi trào như nước" của Ru-bên là kẻ thù của đời sống thuộc linh. Sứ đồ Phao-lô liệt kê "sự tiết độ" (tự chủ) là một phần của bông trái Thánh Linh (Ga-la-ti 5:23). Một Cơ Đốc nhân trưởng thành cần học sự điềm tĩnh, khôn ngoan và kiểm soát những ham muốn, cảm xúc bồng bột của xác thịt.
4. Ân Điển Luôn Có Đó, Nhưng Vết Sẹo Có Thể Còn Lại: Dù Ru-bên bị tước quyền trưởng nam, ông vẫn là một phần của Y-sơ-ra-ên, vẫn được ban phước (dù không trổi hơn), và con cháu ông vẫn có phần trong đất hứa. Điều này nói lên ân điển của Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, hậu quả của tội lỗi vẫn để lại vết sẹo. Chúng ta được tha thứ hoàn toàn trong Đấng Christ (I Giăng 1:9), nhưng những hậu quả tự nhiên của hành động sai trái có thể vẫn còn. Bài học là phải chạy trốn khỏi tội lỗi (I Cô-rinh-tô 6:18).
VI. Ứng Dụng Thực Tế Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Làm thế nào để áp dụng những bài học từ Ru-bên vào cuộc sống hằng ngày?
- Xét Lại Những Đặc Ân Của Mình: Hãy dành thời gian tạ ơn Chúa về những ơn phước thuộc linh và thuộc thể bạn có. Sau đó tự hỏi: "Tôi đang quản lý những đặc ân này như thế nào? Tôi có đang sống xứng đáng với danh Chúa Giê-xu Christ chưa?"
- Cảnh Giác Với Sự Bốc Đồng: Khi tức giận, khi bị cám dỗ, khi muốn đưa ra quyết định lớn, hãy dừng lại. Đừng hành động như nước sôi. Hãy cầu nguyện, tìm kiếm Lời Chúa và khuyên bảo từ những anh chị em trưởng thành trong đức tin. "Kẻ chậm nóng giận thắng hơn người dõng sĩ; Và ai cai trị lòng mình thắng hơn kẻ chiếm lấy thành" (Châm Ngôn 16:32).
- Gây Dựng Tính Tự Chủ (Tiết Độ): Đây là bông trái của Thánh Linh. Hãy cầu xin Chúa Thánh Linh làm việc trong bạn. Đồng thời, hãy tập luyện sự tự chủ trong những điều nhỏ: kỷ luật trong giờ giấc, ăn uống, sử dụng phương tiện truyền thông... để rèn luyện "thuộc linh" cho những thử thách lớn hơn.
- Nhìn Xa Trông Rộng Về Hậu Quả: Trước khi hành động, hãy tự hỏi: "Hành động này sẽ ảnh hưởng thế nào đến mối quan hệ của tôi với Chúa, với gia đình, với Hội Thánh? Nó có làm gương xấu hay gây tổn thương cho người khác không?" Hãy nhớ đến Ru-bên và hậu quả kéo dài nhiều thế hệ.
- Đứng Vững Trong Trận Chiến Thuộc Linh: Đừng như chi phái Ru-bên thời Đê-bô-ra, do dự và tìm sự an nhàn. Hãy dứt khoát tham gia vào công việc Chúa, vào sự thờ phượng, vào việc gây dựng Hội Thánh và rao truyền Phúc Âm. Đừng "ngồi giữa các chuồng chiên" khi tiếng kèn lệnh trận của Chúa đang vang lên.
Kết Luận
Chi phái Ru-bên đứng như một bức tranh cảnh báo uy nghiêm trong hành lang lịch sử cứu chuộc. Từ một vị trí cao nhất, họ đã sa ngã vì tội lỗi bốc đồng và mất đi vị thế đặc biệt của mình. Tuy nhiên, câu chuyện của họ không kết thúc trong sự tuyệt vọng. Họ vẫn là một phần của dân sự Đức Chúa Trời, và tên của họ vẫn được khắc trong lời hứa cánh chung của Ngài.
Đối với chúng ta ngày nay, bài học lớn nhất có lẽ là: Ân điển của Đức Chúa Trời là vô cùng lớn, nhưng chúng ta không được phép lạm dụng nó để sống buông thả. Chúng ta được kêu gọi để sống trong sự kính sợ và biết ơn, cẩn trọng bước đi, gây dựng đức tin với sự tự chủ và khôn ngoan mà Chúa Thánh Linh ban cho. Hãy để câu chuyện của Ru-bên thúc giục chúng ta giữ gìn đặc ân được làm con cái Đức Chúa Trời, sống một đời sống xứng đáng với Phúc Âm của Đấng Christ, Đấng đã đến để cứu chuộc chúng ta khỏi chính sự bốc đồng và tội lỗi đưa đến diệt vong.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng, trong Đấng Christ, chúng ta có một Quyền Trưởng Nam (Firstborn) không hề vấp phạm: đó là chính Chúa Giê-xu (Cô-lô-se 1:15,18). Mọi phước lành thuộc linh của chúng ta đều ở trong Ngài. Nhiệm vụ của chúng ta là bám chặt lấy Ngài, học theo gương của Ngài, và để Ngài cai trị đời sống mình, hầu cho chúng ta không đi vào vết xe đổ của sự bất ổn và mất mát như Ru-bên ngày xưa.