Thánh hóa mộ phần" là gì?

Trong bối cảnh văn hóa và tín ngưỡng đa dạng, cụm từ "thánh hóa mộ phần" thường xuất hiện với những hàm ý về nghi lễ, sự tôn kính dành cho người đã khuất và việc xem nơi an táng như một chốn linh thiêng. Tuy nhiên, với tư cách là những người nghiên cứu Kinh Thánh theo lập trường Tin Lành, chúng ta cần phải xem xét kỹ lưỡng khái niệm này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát Kinh Thánh, phân tích ý nghĩa thần học của sự thánh hóa, quan điểm của Kinh Thánh về cái chết, mộ phần và sự ứng dụng thực tiễn cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.

Để hiểu "thánh hóa mộ phần", trước hết phải hiểu rõ "thánh hóa" (sanctification) trong Kinh Thánh. Từ "thánh hóa" xuất phát từ gốc Hê-bơ-rơ קָדַשׁ (qadash) và Hy Lạp ἁγιάζω (hagiazō), mang ý nghĩa cốt lõi là "biệt riêng ra", "làm cho thánh khiết" cho Đức Chúa Trời.

Trong Cựu Ước, sự thánh hóa thường áp dụng cho dân sự (Lê-vi Ký 11:44 - "Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi; hãy làm sạch mình, và nên thánh, vì ta là thánh"), cho thầy tế lễ (Xuất Ê-díp-tô Ký 28:41), cho ngày Sa-bát (Sáng Thế Ký 2:3), và cho các đồ vật trong đền tạm (Xuất Ê-díp-tô Ký 40:9-11). Yếu tố then chốt là chúng được Đức Chúa Trời lựa chọn và biệt riêng cho mục đích đặc biệt của Ngài.

Trong Tân Ước, trọng tâm của sự thánh hóa chuyển mạnh mẽ sang con người trong Đấng Christ. Chúa Giê-xu cầu nguyện: "Xin Cha lấy lẽ thật khiến họ nên thánh; lời Cha tức là lẽ thật" (Giăng 17:17). Sứ đồ Phi-e-rơ khẳng định: "… anh em là dòng dõi được lựa chọn… là dân thánh" (1 Phi-e-rơ 2:9). Quan trọng hơn, thánh hóa là công việc của Thánh Linh (Rô-ma 15:16; 2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:13) và nhờ huyết của Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 13:12). Không có chỗ nào trong Tân Ước ghi lại việc các sứ đồ hay Hội thánh đầu tiên thực hiện nghi lễ "thánh hóa" một địa điểm, vật thể hay mộ phần nào. Sự thánh hóa thuộc về những ai tin nhận Chúa Giê-xu Christ.

Kinh Thánh nói gì về mộ phần? Trong Cựu Ước, mộ phần (קֶבֶר - qeber) đơn thuần là nơi chôn cất, và thường mang dấu ấn của sự ô uế theo luật pháp (Dân Số Ký 19:16). Việc chăm sóc mộ phần của tổ phụ thể hiện lòng tôn kính (như Áp-ra-ham mua hang Mặc-bê-la – Sáng Thế Ký 23), nhưng không hề có nghi lễ "thánh hóa" nơi đó. Các tiên tri thường lên án thói thờ lạy và cầu khẩn nơi mộ mả (như trong Ê-sai 65:4).

Tân Ước mang đến một ánh sáng hoàn toàn mới: Chúa Giê-xu Christ đã chiến thắng sự chết và âm phủ. Ngài phán: "Ta là sự sống lại và sự sống; kẻ nào tin ta thì sẽ sống, mặc dầu đã chết rồi" (Giăng 11:25). Sự phục sinh vinh hiển của Ngài từ ngôi mộ trống đã biến ngôi mộ từ một điểm cuối thành một nơi chờ đợi tạm thời cho thân thể hay chết của con cái Chúa.

Sứ đồ Phao-lô trình bày giáo lý trọng yếu: Thân thể của tín hữu là "đền thờ của Đức Thánh Linh" (1 Cô-rinh-tô 6:19). Khi qua đời, linh hồn về cùng Chúa (Phi-líp 1:23), còn thân thể hay chết trở về bụi đất, chờ ngày sự sống lại. Chính sự sống lại là niềm hy vọng trọng tâm, không phải địa điểm của mộ phần. Trong ngày Chúa đến, "… kẻ chết trong Đấng Christ sẽ sống lại trước hết" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16). Mộ phần sẽ bị hủy diệt bởi sự phục sinh, không phải được tôn vinh.

"Lời nói này là chắc chắn: Vì nếu chúng ta đã cùng chết với Ngài, thì cũng sẽ cùng sống với Ngài; nếu chúng ta chịu thử thách nổi, thì cũng sẽ cùng trị vì với Ngài…" (2 Ti-mô-thê 2:11-12).

Do đó, Kinh Thánh không khuyến khích việc tập trung sự chú ý, sự tôn kính hay các nghi lễ vào nơi chôn cất thân thể hay chết. Trọng tâm của đức tin Cơ Đốc là Đấng Christ Phục Sinh, Đấng đang ngự bên hữu Đức Chúa Trời, chứ không phải một ngôi mộ, dù đó là mộ phần của bất kỳ ai.

Việc Kinh Thánh không ủng hộ "thánh hóa mộ phần" không có nghĩa là Cơ Đốc nhân xem thường người đã khuất hoặc không trân trọng ký ức về họ. Có một sự khác biệt lớn giữa:

• Tôn trọng, ghi nhớ và thương tiếc cách chính đáng: Đây là thái độ nhân văn và phù hợp với đức tin. Chúa Giê-xu đã khóc thương La-xa-rơ (Giăng 11:35). Chúng ta có thể chăm sóc phần mộ của người thân như một hành động thể hiện lòng biết ơn, sự trân trọng và gìn giữ di sản đức tin (như việc ghi lại câu Kinh Thánh yêu thích của họ). Đó là sự quản lý có trách nhiệm.
• "Thánh hóa" theo nghĩa tôn giáo: Đây là việc gán cho mộ phần một sự thiêng liêng, quyền năng đặc biệt, tin rằng nơi đó có thể ban phước, chữa lành, hoặc trở thành đối tượng để cầu nguyện, khấn vái. Điều này đi ngược với giáo lý căn bản: Chỉ có Đức Chúa Trời Ba Ngôi là đối tượng của sự thờ phượng, và sự cầu thay duy nhất thuộc về Đấng Christ (Hê-bơ-rơ 7:25). Việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ bất kỳ thọ tạo nào, kể cả linh hồn người đã khuất, đều có nguy cơ rơi vào sự mê tín hoặc thờ hình tượng.

Kinh Thánh cảnh báo rõ ràng: "Hãy giữ mình về chuyện thờ hình tượng" (1 Giăng 5:21). Khi một địa điểm hay vật thể (dù là mộ phần, ảnh tượng, thánh tích) được cho là mang tính chất "thánh" một cách độc lập và trở thành trung tâm của niềm tin hay sự kỳ vọng, đó là dấu hiệu của sự sai lạc.

Làm thế nào để chúng ta áp dụng sự hiểu biết này vào đời sống thực tiễn, đặc biệt trong văn hóa coi trọng mồ mả tổ tiên?

1. Tập Trung Vào Sự Sống Lại, Không Phải Nơi Chôn Cất: Thay vì đầu tư quá nhiều tiền của, tâm trí vào việc xây dựng, "thánh hóa" mộ phần, Cơ Đốc nhân nên đầu tư vào việc rao truyền Tin Lành của sự sống lại. Sự an ủi lớn nhất cho người còn sống không phải là một ngôi mộ đẹp, mà là sự chắc chắn rằng người thân yêu đã tin Chúa và sẽ được sống lại trong vinh hiển.

2. Sử Dụng Thời Gian Tưởng Niệm Cách Khôn Ngoan: Trong những dịp viếng mộ, hãy biến đó thành cơ hội nhắc nhở về niềm hy vọng phục sinh. Có thể đọc Kinh Thánh (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:13-18; 1 Cô-rinh-tô 15:51-58), cùng nhau cầu nguyện tạ ơn Chúa về cuộc đời của người đã khuất, và khích lệ nhau sống vì Chúa.

3. Thể Hiện Lòng Hiếu Kính Khi Cha Mẹ Còn Sống: Kinh Thánh dạy: "Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi" (Ê-phê-sô 6:2). Lòng hiếu thảo chân chính được thể hiện qua sự chăm sóc, yêu thương, phụng dưỡng khi cha mẹ còn sống, hơn là những nghi thức xa hoa sau khi họ qua đời.

4. Làm Chứng Về Sự Tự Do Trong Đấng Christ: Trong các cộng đồng coi trọng nghi lễ mộ phần, Cơ Đốc nhân nên cư xử khôn ngoan, tôn trọng nhưng cũng dịu dàng giải thích niềm tin của mình. Chúng ta tôn trọng người đã khuất bằng cách sống một đời sống đẹp lòng Chúa và truyền lại di sản đức tin cho con cháu, đó mới là "bia kỷ niệm" vĩnh cửu.

5. Quản Lý Nghĩa Trang Cơ Đốc Với Tinh Thần Phục Vụ: Hội thánh có thể quản lý nghĩa trang như một dịch vụ cho cộng đồng tín hữu, với tinh thần giản dị, trật tự và mang tính chứng nhân (ví dụ: dùng câu Kinh Thánh về sự sống lại thay vì các biểu tượng mơ hồ). Mục đích là để an táng và tưởng nhớ trong niềm hy vọng, không phải để tạo nên nơi hành hương.

Cuối cùng, khái niệm "thánh hóa mộ phần" không tìm thấy nền tảng trong Kinh Thánh Tin Lành. Sự thánh hóa mà Đức Chúa Trời thực hiện là dành cho con người – những ai tin nhận Chúa Giê-xu Christ, được biệt riêng ra cho Ngài. Mộ phần chỉ là nơi tạm thời cho "cái lều" hay chết của chúng ta.

Nơi thánh thật sự không phải là hang đá, ngôi mộ hay bất kỳ địa điểm nào trên đất. Nơi thánh thật sự là:

• Tấm lòng của tín hữu, nơi Chúa Thánh Linh ngự trị (1 Cô-rinh-tô 3:16).
• Hội Thánh của Đức Chúa Trời hằng sống, là thân thể của Đấng Christ (1 Ti-mô-thê 3:15).
• Chính Thiên đàng, nơi Chúa Giê-xu đang chuẩn bị chỗ ở cho chúng ta (Giăng 14:2-3).

Hãy để tâm trí chúng ta hướng về những điều ở trên cao, nơi Đấng Christ đang ngự (Cô-lô-se 3:1-2). Thay vì tìm kiếm sự thánh khiết trong đất đá của mộ phần, chúng ta hãy sống mỗi ngày trong sự thánh hóa của Thánh Linh, với niềm hy vọng vững chắc vào sự sống lại, khi mà sự chết cuối cùng đã bị nuốt mất trong sự thắng trận (1 Cô-rinh-tô 15:54). Đấng Christ Phục Sinh mới là trung tâm của đức tin và sự thờ phượng của chúng ta.

"Hỡi sự chết, sự thắng của mầy ở đâu? Hỡi sự chết, cái nọc của mầy ở đâu?... Tạ ơn Đức Chúa Trời đã cho chúng ta sự thắng, nhờ Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta!" (1 Cô-rinh-tô 15:55, 57).