Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ là gì, và có theo Kinh Thánh không?

Trong bối cảnh xã hội và thần học luôn biến động, thuật ngữ “Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ” (Progressive Christianity) ngày càng xuất hiện nhiều, tạo nên những cuộc đối thoại, tranh luận và cả sự nhầm lẫn trong cộng đồng đức tin. Là những người nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta được kêu gọi để “thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng” (I Giăng 4:1) và “giữ vững hình mẫu của các lời lành” (II Ti-mô-thê 1:13). Bài viết này sẽ tìm hiểu chuyên sâu về Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích các đặc điểm nền tảng và đánh giá tính trung tín của nó với Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời.

Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ không phải là một giáo phái đơn lẻ, mà là một phong trào hoặc khuynh hướng thần học nhấn mạnh đến sự bao dung, công bằng xã hội, tính nghi vấn, và sự thích ứng của đức tin với văn hóa hiện đại. Một số đặc điểm thường thấy bao gồm:

• Tính Không Cố Định Trong Giải Kinh: Xem Kinh Thánh là một tài liệu mang tính nhân văn, chịu ảnh hưởng văn hóa, và do đó, cần được “giải thiêng” và tái giải thích một cách linh hoạt, thậm chí nghi ngờ tính lịch sử và siêu nhiên trong nhiều phân đoạn.
• Chú Trọng Đạo Đức Xã Hội Hơn Giáo Lý: Nhấn mạnh các vấn đề như công bằng, hòa bình, bảo vệ môi trường, và sự hòa nhập của các nhóm thiểu số, đôi khi đặt những ưu tiên này lên trên các giáo lý căn bản về tội lỗi, sự chuộc tội và sự phục sinh.
• Cái Nhìn Tương Đối Về Chân Lý: Thường chấp nhận thuyết tương đối, cho rằng không có một chân lý khách quan tuyệt đối mà Chúa Giê-xu là hiện thân; thay vào đó, Chúa Giê-xu là một “con đường” trong số nhiều con đường đến với Đức Chúa Trời.
• Quan Điểm Cởi Mở Về Luân Lý: Có xu hướng tái định nghĩa các chuẩn mực đạo đức Kinh Thánh về tình dục, hôn nhân, và các vấn đề xã hội khác để phù hợp với các giá trị đương đại.
• Nghi Ngờ Các Giáo Lý Then Chốt: Có thể xem nhẹ hoặc bác bỏ các giáo lý như sự đền tội thay thế của Đấng Christ, sự sống lại thân thể của Ngài, sự hiện hữu của địa ngục như một sự phán xét đời đời, và thậm chí cả thần tính của Chúa Giê-xu.

Nền tảng của đức tin Tin Lành chúng ta là Sola Scriptura – chỉ duy Kinh Thánh là tiêu chuẩn tối cao cho đức tin và sự thực hành. Kinh Thánh tuyên bố về chính mình: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành” (II Ti-mô-thê 3:16-17). Từ ngữ Hy Lạp theopneustos (θεόπνευστος) được dịch là “bởi Đức Chúa Trời soi dẫn” có nghĩa đen là “Đức Chúa Trời thở ra”. Điều này khẳng định nguồn gốc thần thượng và thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh. Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ, khi đặt kinh nghiệm, lý trí hiện đại, hoặc tiến bộ xã hội lên ngang hàng hoặc cao hơn thẩm quyền Kinh Thánh, đã đi chệch khỏi nguyên tắc nền tảng này. Chúa Giê-xu đã khẳng định tính bất khả sai lầm của Kinh Thánh khi phán: “Kinh Thánh không thể bỏ được” (Giăng 10:35).

Một điểm then chốt là quan điểm về Chúa Giê-xu Christ. Kinh Thánh trình bày một Đấng Christ độc nhất vô nhị. “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12). Chính Chúa Giê-xu tuyên bố: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha” (Giăng 14:6). Từ Hy Lạp hē alētheia (ἡ ἀλήθεια) – “lẽ thật” – mang nghĩa chân lý khách quan, hiện thực, không thay đổi. Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ, với khuynh hướng tương đối hóa chân lý, thường làm mờ đi hoặc bác bỏ những tuyên bố độc tôn này, biến Chúa Giê-xu từ Đấng Cứu Thế thành một “bậc thầy tâm linh” giữa nhiều bậc thầy khác. Điều này trực tiếp mâu thuẫn với lời chứng của các sứ đồ và trọng tâm của Phúc Âm.

Phúc Âm nguyên thủy bắt đầu từ chẩn đoán về tình trạng tuyệt vọng của con người: “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:23). Hậu quả của tội lỗi là sự chết và sự phán xét (Rô-ma 6:23). Chính trên nền tảng u tối này, ánh sáng của ân điển và sự chuộc tội mới tỏa ra vinh quang: “Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết” (Rô-ma 5:8). Từ Hy Lạp hilastērion (ἱλαστήριον) trong Rô-ma 3:25 thường được dịch là “của lễ chuộc tội”, nói lên bản chất đền tội thay thế trong sự chết của Đấng Christ.

Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ thường giảm nhẹ hoặc loại bỏ giáo lý về tội lỗi cá nhân trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết, thay vào đó chỉ nói về “sự đổ vỡ” trong các hệ thống xã hội. Khi tội lỗi bị xem nhẹ, thì sự cần thiết của thập tự giá và sự phán xét cũng bị hạ thấp. Điều này tạo ra một “phúc âm” không có thập tự giá, một “ân điển” rẻ tiền không giải quyết được vấn đề cốt lõi của nhân loại. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo nghiêm khắc về việc rao giảng một “đấng Christ khác” hay một “phúc âm khác” (II Cô-rinh-tô 11:4, Ga-la-ti 1:6-9).

Kinh Thánh kêu gọi con dân Chúa sống thánh khiết: “Hãy nên thánh, vì ta là thánh” (I Phi-e-rơ 1:16). Các tiêu chuẩn đạo đức về thân thể, tình dục, lời nói và tư tưởng được trình bày rõ ràng (xem I Cô-rinh-tô 6:9-11, Ê-phê-sô 4:17-5:20). Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ, trong nỗ lực hòa nhập và tỏ ra “tiến bộ”, thường tái định nghĩa các tiêu chuẩn Kinh Thánh này để phù hợp với chuẩn mực văn hóa thế tục. Ví dụ, trong khi Kinh Thánh nhất quán định nghĩa tội tà dâm (porneia – πορνεία) và quan hệ đồng tính là tội lỗi (Lê-vi ký 18:22, Rô-ma 1:26-27, I Cô-rinh-tô 6:9), phong trào này thường cho rằng Kinh Thánh đã bị hiểu sai hoặc bối cảnh hóa quá mức, để biện minh cho những hành vi mà Kinh Thánh cấm.

Điều này không có nghĩa là Cơ Đốc Giáo truyền thống không quan tâm đến công bằng xã hội. Ngược lại, Kinh Thánh đầy dẫy lời kêu gọi chăm sóc người nghèo, cô thế, và hành xử công bình (Míchê 6:8, Gia-cơ 1:27). Tuy nhiên, trong Kinh Thánh, sự thánh khiết cá nhân và công bằng xã hội là hai mặt của một đồng tiền ân điển, cả hai đều bắt nguồn từ mệnh lệnh yêu thương của Chúa (Mác 12:30-31), chứ không phải đánh đổi cái này lấy cái kia.

Trước sự lan rộng của các quan điểm thần học đa dạng, tín hữu chúng ta cần:

1. Bám Rễ Sâu Trong Kinh Thánh: Không chỉ đọc mà phải nghiên cứu, suy ngẫm và vâng giữ Lời Chúa mỗi ngày (Giô-suê 1:8, Thi-thiên 119:105). Hiểu biết Lời Chúa là vũ khí để nhận biết và chống lại các sự dạy dỗ sai lạc.
2. Gắn Bó Với Một Hội Thánh Lành Mạnh Về Giáo Lý: Tìm kiếm và trung tín với một hội thánh trung thành rao giảng Lời Chúa, không “nịnh” theo tư dục của người nghe (II Ti-mô-thê 4:3-4). Sự giao thông với các tín hữu chân chính giúp chúng ta được nâng đỡ và sửa dạy.
3. Tập Trung Vào Phúc Âm Trọng Tâm: Luôn giữ cho trọng tâm của đức tin là Chúa Giê-xu Christ chịu đóng đinh, sống lại và sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin (I Cô-rinh-tô 2:2). Mọi sự dạy dỗ phải quy về Ngài và tôn cao Ngài.
4. Sống Thánh Khiết Và Yêu Thương Cách Chân Thật: Thể hiện tình yêu của Chúa không phải bằng cách điều chỉnh các tiêu chuẩn thánh khiết của Ngài, mà bằng việc sống vâng lời Ngài và yêu thương người lân cận với lòng thương xót chân thành, đồng thời mời gọi họ đến với sự biến đổi trong Đấng Christ.
5. Cầu Nguyện Và Nương Dựa Vào Thánh Linh: Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Hãy liên tục cầu xin sự khôn ngoan và sự dẫn dắt của Ngài để phân biệt được chân lý và sai lầm.

Cơ Đốc Giáo Tiến Bộ, với những điểm nhấn về sự hòa nhập và công bằng xã hội, có thể thu hút vì vẻ ngoài nhân văn và phù hợp với thời đại. Tuy nhiên, khi xét dưới ánh sánh của Kinh Thánh, nhiều nền tảng của nó thể hiện sự xa rời khỏi các giáo lý trọng tâm và bất di bất dịch của Cơ Đốc giáo chân chính. Nó thường đánh đổi sự vinh hiển của Đấng Christ độc nhất, sự nghiêm trọng của tội lỗi, quyền năng của thập tự giá, và thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh để đổi lấy sự chấp nhận của thế gian.

Lời kêu gọi cho chúng ta ngày nay vẫn là lời kêu gọi mà sứ đồ Giu-đe đã đưa ra: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, vì tôi đã ân cần viết cho anh em về sự cứu rỗi chung của chúng ta, thì tôi lại càng thấy cần viết nữa mà khuyên anh em vì đạo mà tranh chiến, là đạo đã truyền cho các thánh một lần đủ rồi” (Giu-đe 1:3). “Đạo” ở đây – từ Hy Lạp hē pistis (ἡ πίστις) – chỉ về thân vị, giáo lý và sự tin cậy của đức tin đã được mặc khải trọn vẹn. Chúng ta được kêu gọi để trung thành bảo vệ và truyền lại kho báu Lẽ Thật bất biến đó, không phải với tinh thần kiêu ngạo, mà với lòng khiêm nhường, yêu thương, và trông cậy trọn vẹn vào Ân Điển của Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ, Đấng “hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi” (Hê-bơ-rơ 13:8).