Kinh Thánh nói gì về việc ly hôn và tái hôn?

Trong một thế giới nơi hôn nhân thường bị xem nhẹ và tỷ lệ tan vỡ gia đình ngày càng cao, quan điểm của Kinh Thánh về ly hôn và tái hôn trở thành ngọn hải đăng quan trọng cho các tín hữu. Chủ đề này không chỉ đụng chạm đến giáo lý thuần túy mà còn liên hệ sâu sắc đến nỗi đau, sự thất vọng, và khao khát được chữa lành của con người. Kinh Thánh không né tránh vấn đề này; trái lại, nó trình bày một cách thẳng thắn, cân bằng giữa tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời cho hôn nhân và ân điển đầy lòng thương xót của Ngài dành cho những tấm lòng tan vỡ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào các phân đoạn then chốt, khám phá ngữ nghĩa gốc, để làm sáng tỏ ý muốn trọn vẹn của Đức Chúa Trời về giao ước hôn nhân và con đường phục hồi.

Để hiểu về ly hôn, trước hết phải hiểu về ý định nguyên thủy của Đức Chúa Trời dành cho hôn nhân. Sách Sáng-thế Ký cho chúng ta nền tảng:

"Vì vậy, người nam sẽ lìa cha mẹ mình mà dính díu với vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt." (Sáng-thế Ký 2:24)
Từ ngữ Hê-bơ-rơ "dính díu" (דָּבַק - dabaq) mang nghĩa gắn chặt, kết dính, bám lấy. Đây không phải là một hợp đồng dân sự có thể hủy bỏ, mà là một sự kết hợp thuộc linh và thể xác sâu sắc—"một thịt." Chính Chúa Giê-xu đã trích dẫn câu này và thêm lời phán quyết: "Vậy, những gì Đức Chúa Trời đã kết hợp, loài người chớ phân rẽ" (Ma-thi-ơ 19:6). Điều này xác lập nguyên tắc tuyệt đối: Trong ý định ban đầu của Đức Chúa Trời, hôn nhân là một mối liên hệ trọn đời.

Cựu Ước ghi nhận sự xuất hiện của ly hôn. Phân đoạn chính nằm ở Phục-truyền Luật-lệ Ký:

"Khi một người đàn ông đã cưới vợ và ăn ở với nàng rồi, nếu nàng không được ưa thích nữa vì người ấy thấy nơi nàng điều gì đáng hổ thẹn, thì người ấy viết cho nàng một tờ để, đưa vào tay nàng và đuổi nàng ra khỏi nhà mình." (Phục-truyền 24:1)
Từ "điều gì đáng hổ thẹn" (עֶרְוַת דָּבָר - ervat davar) đã gây tranh luận giữa các trường phái Rabbi thời Chúa Giê-xu. Trường phái Shammai giảng hẹp rằng đó chỉ là tội ngoại tình. Trường phái Hillel giảng rộng rằng đó có thể là bất cứ điều gì khiến người chồng không hài lòng, kể cả việc nấu ăn không ngon. Chúa Giê-xu giải thích rõ động cơ đằng sau luật này:

"Ngài phán: Vì lòng các ngươi cứng cỏi nên Môi-se cho phép các ngươi để vợ mình, chớ từ thuở ban đầu không phải như vậy." (Ma-thi-ơ 19:8)
Đây là điểm then chốt. Ly hôn không phải là mệnh lệnh hay ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời, mà là một sự nhượng bộ (συγχωρέω - sugchōreō, nghĩa là "nhượng bộ, cho phép") vì cớ sự cứng lòng và tội lỗi của con người. Nó là một biện pháp để quản lý sự sa ngã, chứ không phải là tiêu chuẩn.

Giáo lý tối hậu về ly hôn đến từ chính Chúa Cứu Thế. Có hai phân đoạn song song chính: Ma-thi-ơ 19:3-9 và Mác 10:2-12, cùng với Lu-ca 16:18. Sự khác biệt trong sách Ma-thi-ơ (thêm cụm từ "ngoại trừ trường hợp tà dâm") là quan trọng và sẽ được phân tích sau. Trước tiên, hãy xem xét lời dạy rõ ràng từ Mác:

"Ai để vợ mình mà cưới vợ khác thì phạm tội tà dâm với người đàn bà ấy; nếu người đàn bà bỏ chồng mình mà lấy chồng khác, thì cũng phạm tội tà dâm." (Mác 10:11-12)
Từ Hy Lạp cho "tà dâm" ở đây là moichaō (μοιχάω), chỉ cụ thể về tội ngoại tình. Chúa Giê-xu nâng tiêu chuẩn lên rất cao, khẳng định rằng ngay cả việc ly dị hợp pháp theo luật La Mã hay Do Thái, nếu không đúng theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời, thì việc tái hôn sau đó vẫn bị xem là phạm tội ngoại tình. Ngài phục hồi ý định ban đầu: hôn nhân là một giao ước trọn đời.

Đoạn Ma-thi-ơ 5:32 và 19:9 có thêm mệnh đề ngoại lệ: "ngoại trừ trường hợp tà dâm" (παρεκτὸς λόγου πορνείας - parektos logou porneias).

"Nhưng ta nói cùng các ngươi: Nếu ai để vợ mình không phải vì lý do tà dâm, và cưới vợ khác, thì phạm tội tà dâm; và hễ ai cưới người đàn bà bị để, cũng phạm tội tà dâm." (Ma-thi-ơ 19:9)
Cần phân tích hai từ Hy Lạp quan trọng:

• Porneia (πορνεία): Đây là một từ rộng hơn, chỉ chung các hành vi tình dục trái đạo đức, bao gồm ngoại tình (moicheia), nhưng cũng có thể hàm ý tà dâm trước hôn nhân (như trong trường hợp hứa hôn), loạn luân, mại dâm, v.v. Trong bối cảnh văn hóa Do Thái, nó có thể ám chỉ đến việc phát hiện ra "sự ô nhục" (ervat davar) trong thời gian hứa hôn (xem Ma-thi-ơ 1:19, Giô-sép định để Mary cách kín đáo).
• Logou (λόγου): Nghĩa là "lý do, nguyên nhân". Cụm từ "logou porneias" có thể được hiểu là "trên cơ sở/vì lý do tà dâm".

Giải nghĩa: Nhiều nhà giải kinh Tin Lành xem đây là ngoại lệ duy nhất mà Kinh Thánh cho phép ly hôn. Khi một người phạm tội ngoại tình (hoặc một tội tình dục nghiêm trọng khác thuộc nghĩa của porneia), họ đã phá vỡ giao ước "một thịt" cách nghiêm trọng. Người vô tội không bị ràng buộc phải tiếp tục mối quan hệ hôn nhân đó và có thể có quyền ly dị. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ: Ngay cả trong trường hợp này, ly dị là được cho phép, không được khuyên làm. Sự tha thứ và hòa giải (nếu có thể) vẫn luôn là con đường tốt hơn (xem Ô-sê, 1 Cô-rinh-tô 7:11).

Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đã đưa ra một chỉ dẫn khác, mở rộng thêm nguyên tắc:

"Nhưng nếu người không tin muốn lìa, hãy để họ lìa; trong những trường hợp như vậy, anh em hay chị em không bị ràng buộc. Đức Chúa Trời đã kêu gọi chúng ta sống trong hòa bình." (1 Cô-rinh-tô 7:15 - NIV, lược dịch sang tinh thần bản 1925)
Từ Hy Lạp "không bị ràng buộc" (οὐ δεδούλωται - ou dedoulōtai) có nghĩa là "không bị nô lệ, không bị trói buộc". Trong bối cảnh, Phao-lô đang khuyên các tín hữu đang có chồng/vợ không tin. Nếu người không tin từ chối ở lại và quyết định bỏ đi, người tín hữu được tự do. Họ không phải "nô lệ" cho một cuộc hôn nhân mà người kia đã từ bỏ. Đây được xem là ngoại lệ thứ hai (bên cạnh tà dâm) dựa trên nguyên tắc giao ước đã bị người không tin đơn phương phá vỡ. Mục đích là "sống trong hòa bình"—tránh sự bách hại, xung đột tâm linh không cần thiết trong gia đình.

Dựa trên các phân đoạn trên, có thể rút ra các nguyên tắc Kinh Thánh cho việc tái hôn:

1. Tái hôn sau khi góa: Được phép rõ ràng và không tranh cãi (Rô-ma 7:2-3, 1 Cô-rinh-tô 7:39).
2. Tái hôn sau ly dị hợp Kinh Thánh (theo ngoại lệ porneia hoặc bị người không tin bỏ): Dựa trên sự giải thích về việc "không bị ràng buộc" (1 Cô-rinh-tô 7:15, 27-28) và không bị Chúa Giê-xu kết tội là phạm tội ngoại tình trong trường hợp đó (Ma-thi-ơ 19:9), nhiều nhà giải kinh kết luận rằng người vô tội được tự do tái hôn. Tuy nhiên, sự tự do này nên được thực hiện cách cẩn trọng, cầu nguyện, và "chỉ trong Chúa" (1 Cô-rinh-tô 7:39).
3. Tái hôn sau ly dị không hợp Kinh Thánh (ly dị vì lý do ngoài hai ngoại lệ trên): Theo lời dạy trực tiếp của Chúa Giê-xu trong Mác và Lu-ca, việc này khiến người tái hôn phạm tội ngoại tâm. Người đó đang sống trong một mối quan hệ mà Đức Chúa Trời không công nhận, vì Ngài vẫn xem họ đã kết hợp với người phối ngẫu đầu tiên.
4. Người "phạm tội" trong vụ ly dị: Người đã phạm tội tà dâm dẫn đến ly dị, hoặc người đã bỏ vợ/chồng mình vì lý do không chính đáng, về nguyên tắc, không có quyền tự do tái hôn. Con đường của họ là ăn năn, tìm kiếm sự tha thứ từ Đức Chúa Trời và từ người phối ngẫu cũ (nếu có thể), và sống độc thân (1 Cô-rinh-tô 7:11).

1. Đối Với Người Đang Cân Nhắc Ly Dị:

• Xét Lại Nguyên Nhân: Có thuộc ngoại lệ Kinh Thánh không? Ngay cả nếu có, đã làm mọi cách để hàn gắn, tha thứ và hòa giải chưa? (Ê-phê-sô 4:32, Cô-lô-se 3:13).
• Tìm Kiếm Sự Tư Vấn Khôn Ngoan: Tìm đến mục sư, những người lãnh đạo thuộc linh trưởng thành để được hướng dẫn và cầu thay, không nên quyết định đơn phương.
• Bảo Vệ Gia Đình Khỏi Sự Lạm Dụng: Trong các trường hợp bạo hành thể xác hay tinh thần nghiêm trọng, sự an toàn của người vợ/chồng và con cái là ưu tiên hàng đầu. Việc tách ra tạm thời (separate) có thể là cần thiết để bảo vệ, dù không nhất thiết dẫn đến ly dị chính thức.

2. Đối Với Người Đã Ly Dị:

• Tìm Kiếm Sự Chữa Lành và Thanh Tẩy: Dù ở vị trí nào, hãy chân thành với Chúa về nỗi đau và tội lỗi (cá nhân hoặc của người khác). Nhận lấy ân điển tha thứ trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu (1 Giăng 1:9).
• Sống Đẹp Lòng Chúa Trong Hiện Tại: Nếu chưa được tự do tái hôn theo Kinh Thánh, hãy học bài học về sự thỏa lòng và phục vụ Chúa trong nếp sống độc thân (1 Cô-rinh-tô 7:17, 32-35).
• Cẩn Trọng Khi Bước Vào Mối Quan Hệ Mới: Nếu được tự do, hãy tìm kiếm ý Chúa thật kỹ. Hôn nhân mới cần được xây dựng trên nền tảng là Đấng Christ, với bài học từ quá khứ.

3. Đối Với Hội Thánh:

• Là Cộng Đồng Của Ân Điển và Lẽ Thật: Giữ vững lẽ thật về sự thánh khiết của hôn nhân, đồng thời trở thành nơi chữa lành, không kết án, cho những ai đã trải qua tan vỡ (Ga-la-ti 6:1).
• Môn Đồ Hóa cho Hôn Nhân Lành Mạnh: Tích cực dạy dỗ, tư vấn tiền hôn nhân và củng cố hôn nhân, giúp ngăn ngừa sự tan vỡ từ gốc rễ.

Kinh Thánh trình bày một bức tranh rõ ràng: Ý định tuyệt đối của Đức Chúa Trời là hôn nhân trọn đời, một giao ước thánh. Ly hôn là kết quả của tội lỗi và sự cứng lòng, một sự nhượng bộ đau lòng trong một thế giới đã sa ngã. Tuy nhiên, trong sự khôn ngoan và thương xót của Ngài, Đức Chúa Trời đã cung ứng những chỉ dẫn cho những tình huống bi đát nhất—khi tội tà dâm phá hủy giao ước, hoặc khi một người không tin từ bỏ.

Điểm nhấn cuối cùng không nằm ở việc tìm kiếm lối thoát hợp pháp, mà ở tấm lòng tìm kiếm ý muốn trọn vẹn của Đức Chúa Trời. Cho dù chúng ta đang ở trong một cuộc hôn nhân lành mạnh, một cuộc hôn nhân đầy thử thách, hay đang gánh chịu hậu quả của sự tan vỡ, hy vọng của chúng ta vẫn chỉ đặt nơi Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Đấng có thể chữa lành những trái tim tan vỡ, ban sức mới để tha thứ và hòa giải, và ban ân điển để bước đi trong sự vâng phục dù hoàn cảnh thế nào. "Vì không có điều chi quá khó cho Đức Giê-hô-va" (Sáng-thế Ký 18:14)—kể cả việc chữa lành những gia đình đã hư hỏng và ban một khởi đầu mới trong ân điển của Ngài.