Tại sao nhiều thành phố có Nhà thờ Baptist Thứ Nhất và Nhà thờ Baptist Thứ Hai?

Trên hành trình khám phá các thành phố, đặc biệt tại Hoa Kỳ, nhiều Cơ Đốc nhân và cả những người tò mò không khỏi thắc mắc khi bắt gặp những cái tên quen thuộc: “Nhà Thờ Baptist Thứ Nhất” (First Baptist Church) và “Nhà Thờ Baptist Thứ Hai” (Second Baptist Church). Hiện tượng này không chỉ là một quy ước đặt tên đơn thuần, mà ẩn chứa bên trong là cả một câu chuyện về lịch sử di dân, sự bành trướng của Tin Lành, các nguyên tắc tổ chức giáo hội, và đôi khi là cả những sự chia rẽ đau lòng trong lòng Hội Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nguồn gốc, ý nghĩa thần học và bài học thực tiễn từ hiện tượng độc đáo này, dưới ánh sáng của Kinh Thánh.

Để hiểu được hiện tượng này, chúng ta phải quay ngược thời gian về thời kỳ đầu của lịch sử Hoa Kỳ, và những nguyên tắc căn bản của giáo phái Baptist.

1. Nguyên Tắc Tự Trị Của Hội Thánh Địa Phương (Local Church Autonomy): Một trong những tín điều nền tảng của Baptist là giáo lý về quyền tự trị của mỗi Hội Thánh địa phương. Mỗi Hội Thánh độc lập, trực thuộc quyền cai trị của Đấng Christ (Ê-phê-sô 5:23), và tự quản lý các vấn đề nội bộ như chọn lựa mục sư, quản nhiệm, và tổ chức. Không có một cơ cấu giáo hội trung ương cấp trên áp đặt. Do đó, khi một nhóm tín hữu mới được hình thành, họ tự động trở thành một Hội Thánh độc lập và tự đặt tên. Cách đơn giản và khách quan nhất lúc bấy giờ là dựa vào thứ tự thời gian thành lập.

2. Làn Sóng Di Dân và Bành Trướng Lãnh Thổ (Westward Expansion): Vào thế kỷ 18 và 19, làn sóng di dân ồ ạt từ bờ Đông sang bờ Tây Hoa Kỳ. Các thị trấn, thành phố mới được thành lập. Những tín hữu Baptist tiên phong thường tập hợp lại và lập nên Hội Thánh đầu tiên trong khu vực đó, và tự nhiên họ đặt tên là “Nhà Thờ Baptist Thứ Nhất của [Tên Thành Phố]”. Đây là một danh hiệu đầy tự hào, chỉ ra rằng họ là nhóm Baptist đầu tiên, tiên phong trong việc truyền giảng Tin Lành tại địa phương.

3. Sự Phát Triển Dân Số và Nhu Cầu “Trồng Hội Thánh Mới” (Church Planting): Khi thành phố phát triển, dân số tăng lên, một Hội Thánh (First Baptist) có thể trở nên quá đông đúc về số lượng hoặc quá rộng về địa lý. Thay vì xây một ngôi nhà thờ khổng lồ, mô hình Kinh Thánh khuyến khích việc “trồng” các Hội Thánh mới (xem Công vụ 16:5 – “Ấy vậy, các Hội thánh được vững vàng trong đức tin, và số môn đồ nhơn ngày càng thêm lên”). Một nhóm tín hữu từ Hội Thánh Thứ Nhất có thể tách ra, lập một Hội Thánh mới ở một khu vực khác trong cùng thành phố. Hội Thánh mới này thường được gọi là “Nhà Thờ Baptist Thứ Hai”. Quá trình này có thể tiếp diễn với Thứ Ba, Thứ Tư… Đây là dấu hiệu của sự lành mạnh và tăng trưởng, phản ánh mạng lệnh đại mạng lệnh “hãy đi…” (Ma-thi-ơ 28:19-20).

Ngoài lý do tăng trưởng thuận hòa, lịch sử cũng ghi nhận những nguyên nhân phức tạp hơn, liên quan đến sự chia rẽ.

1. Sự Chia Rẽ Về Thần Học và Giáo Lý: Giáo phái Baptist tại Mỹ đã trải qua một số cuộc chia rẽ lớn. Cuộc chia rẽ đáng kể nhất là vào năm 1845 giữa Baptist Miền Bắc và Baptist Miền Nam, chủ yếu xoay quanh vấn đề nô lệ và cấu trúc truyền giáo. Trong một thành phố, nếu đa số tín hữu tại “First Baptist” ủng hộ quan điểm này, một nhóm thiểu số có quan điểm đối lập có thể rời đi và thành lập một Hội Thánh mới. Việc đặt tên “Second Baptist” đôi khi đánh dấu sự khác biệt về thần học này.

2. Sự Chia Rẽ Về Chủng Tộc và Văn Hóa: Trong thời kỳ phân biệt chủng tộc, thậm chí ngay cả sau Nội chiến Hoa Kỳ, nhiều Hội Thánh vẫn duy trì sự phân chia. Các tín hữu Baptist người Mỹ gốc Phi thường không được chào đón hoặc bị phân biệt đối xử trong các Nhà thờ Baptist Thứ Nhất (thường là của người da trắng). Họ đã thành lập các Hội Thánh của riêng mình. Đôi khi những Hội Thánh này cũng lấy tên “First Baptist” (cho cộng đồng người Mỹ gốc Phi), hoặc “Second Baptist”. Đây là một chương đau buồn trong lịch sử, đi ngược lại lẽ thật Kinh Thánh rằng trong Đấng Christ “không còn phân biệt người Giu-đa hoặc người Gờ-réc… người tự do hoặc kẻ nô lệ” (Ga-la-ti 3:28).

3. Sự Khác Biệt Về Phong Cách và Thực Hành: Theo thời gian, sự khác biệt về phong cách thờ phượng (truyền thống vs. đương đại), phương pháp giảng dạy, hay các chương trình mục vụ có thể dẫn đến việc một nhóm tín hữu cảm thấy cần phải lập một Hội Thánh mới phù hợp hơn với sự kêu gọi của họ. Dù đây có thể không phải là sự chia rẽ về giáo lý căn bản, nó vẫn dẫn đến sự hình thành các Hội Thánh mới.

“Vì tôi đã nhận nơi Chúa sự đã truyền lại cho anh em… ấy là Đức Chúa Jêsus Christ đã chịu chết vì tội chúng ta theo lời Kinh thánh; Ngài đã được chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại theo lời Kinh thánh” (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Đây là lẽ thật căn cốt mà mọi Hội Thánh mang danh Baptist phải đồng lòng, dù có khác biệt về những vấn đề phụ.

Hiện tượng này đặt ra câu hỏi thần học quan trọng: Điều này có phù hợp với lời kêu gọi hiệp một của Chúa Giê-xu không? (Giăng 17:21).

1. Sự Hiệp Một Trong Đa Dạng (Unity in Diversity): Kinh Thánh không đòi hỏi mọi Hội Thánh phải hoàn toàn giống nhau về tổ chức, phong cách, hay ngay cả mọi chi tiết thần học phụ. Thân thể Đấng Christ có nhiều chi thể với các chức năng khác nhau (1 Cô-rinh-tô 12:12-27). Sự tồn tại của nhiều Hội Thánh địa phương trong một thành phố có thể phản ánh sự đa dạng này, miễn là họ cùng hiệp một trong các lẽ thật căn bản của Tin Lành (the Gospel). Sứ đồ Phao-lô đối diện với tinh thần bè đảng tại Cô-rinh-tô (“tôi là của Phao-lô,” “tôi là của A-bô-lô”) và ông quở trách họ (1 Cô-rinh-tô 1:10-13). Tuy nhiên, ông không gộp tất cả các nhóm nhỏ đó lại thành một Hội Thánh địa phương duy nhất về mặt hành chính. Trọng tâm là tấm lòng và sự hiệp một trong Đấng Christ, không phải cơ cấu tổ chức.

2. Nguyên Tắc “Trồng Hội Thánh” (Church Planting) Trong Kinh Thánh: Mô hình trong sách Công vụ cho thấy Tin Lành lan truyền thông qua việc các sứ đồ và tín hữu đến các thành phố mới, rao giảng, và thiết lập các Hội Thánh địa phương mới (ví dụ: Hội Thánh tại An-ti-ốt, I-cô-ni, Phi-líp…). Mỗi Hội Thánh này đều độc lập nhưng có mối tương giao. Việc có “Hội Thánh Thứ Nhất” và sau đó là “Hội Thánh Thứ Hai” trong một thành phố lớn có thể xem là sự tiếp nối hợp lý của mô hình này, nhằm chinh phục nhiều người hơn cho Đấng Christ.

3. Lời Cảnh Báo Chống Lại Sự Chia Rẽ (Schism): Trong khi sự đa dạng có thể lành mạnh, Kinh Thánh nghiêm khắc cảnh báo chống lại sự chia rẽ (trong nguyên văn Hy Lạp: schisma – σχίσμα) xuất phát từ tính xác thịt, sự tranh cạnh, hoặc giáo lý sai lầm (1 Cô-rinh-tô 1:10; Rô-ma 16:17; Tít 3:10). Không phải mọi lý do dẫn đến việc thành lập một “Second Baptist” đều xuất phát từ động cơ thuần khiết. Một số xuất phát từ sự kiêu ngạo, bất đồng cá nhân, hoặc ly giáo. Chúng ta cần sự khôn ngoan từ Đức Thánh Linh để phân biệt.

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra được những bài học quý giá cho đời sống thuộc linh và Hội Thánh địa phương ngày nay.

1. Tập Trung Vào Sứ Mạng, Không Phải Danh Hiệu: Danh xưng “Thứ Nhất” hay “Thứ Hai” không quan trọng bằng việc Hội Thánh đó có trung tín rao giảng Phúc Âm, môn đệ hóa các tín hữu, và phục vụ cộng đồng hay không. Mỗi Cơ Đốc nhân cần tìm kiếm và gắn bó với một Hội Thánh trung tín với Lời Chúa (Công vụ 2:42), chứ không phải chỉ vì “uy tín” của cái tên lịch sử.

2. Nuôi Dưỡng Tinh Thần Hiệp Một Vượt Trên Ranh Giới Hội Thánh: Là thành viên của “First Baptist” hay “Second Baptist”, chúng ta được kêu gọi thể hiện tình yêu thương và sự hợp tác với các anh em Cơ Đốc chân chính trong các Hội Thánh khác. Có thể cùng nhau tổ chức các buổi cầu nguyện chung, các chiến dịch truyền giáo cộng đồng, hay các hoạt động nhân đạo. Điều này làm chứng mạnh mẽ cho thế giới về tình yêu của Đấng Christ (Giăng 13:35).

3. Lịch Sử Là Bài Học Để Xây Dựng Chứ Không Phải Để Chia Rẽ: Nếu Hội Thánh của bạn mang một cái tên có số thứ tự, hãy tìm hiểu lịch sử của nó. Hãy biết ơn những bậc tiên phong đã dựng nên Hội Thánh. Đồng thời, nếu lịch sử đó có những trang đau buồn về chia rẽ (vì lý do chủng tộc, bè đảng…), hãy để đó trở thành lời nhắc nhở chúng ta kiên quyết đứng vững trong sự hiệp một của Đức Thánh Linh (Ê-phê-sô 4:3). Lịch sử không nên bị lãng quên, nhưng ân điển Chúa cho phép chúng ta học hỏi và hàn gắn.

4. Ưu Tiên cho Sự Tăng Trưởng Lành Mạnh và Trồng Hội Thánh Mới: Thay vì tranh giành ảnh hưởng, các Hội Thánh trong cùng một khu vực nên xem nhau như những cánh đồng chung cho mùa gặt. Nếu một Hội Thánh phát triển quá lớn, hãy tích cực xem xét việc “trồng” một Hội Thánh mới ở một khu vực cần thiết – đó là dấu hiệu của sức sống và sự vâng lời. Quá trình này cần được thực hiện trong tình yêu thương, sự cầu nguyện, và hỗ trợ lẫn nhau, chứ không phải là một cuộc cạnh tranh hay chia rẽ.

“Hãy làm hết sức mình để giữ sự hiệp một của Thánh Linh trong sự ràng buộc của hòa bình. Chỉ có một thân thể, một Thánh Linh… một Chúa, một đức tin, một phép báp-têm, một Đức Chúa Trời và Cha của mọi người” (Ê-phê-sô 4:3-6). Đây là nền tảng cho mọi suy nghĩ và hành động của chúng ta trong Hội Thánh.

Hiện tượng các Nhà thờ Baptist Thứ Nhất và Thứ Hai là một dấu ấn lịch sử sống động, phản chiếu hành trình đức tin của nhiều thế hệ Cơ Đốc nhân. Nó nói lên tinh thần tiên phong, khát vọng truyền giáo, nhưng đôi khi cũng phơi bày những vết nứt của tính cách con người trong gia đình đức tin. Là những tín hữu sống trong thời đại ngày nay, chúng ta được mời gọi nhìn vào lịch sử ấy với con mắt của ân điển và sự khôn ngoan. Hãy trân trọng Hội Thánh địa phương nơi Chúa đặt để chúng ta, dù tên gọi của nó là gì. Hãy nỗ lực xây dựng sự hiệp một chân thật trong Đấng Christ, vượt lên trên mọi nhãn hiệu và số thứ tự. Cuối cùng, mục đích của mọi Hội Thánh không phải là trở thành “Thứ Nhất” trong danh tiếng hay quy mô, mà là trung tín trở thành “cơ cấu của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 4:12) tại nơi Chúa cắm chúng ta, hầu cho nhiều người được cứu và vinh quang thuộc về Ngài.

“Đấng Christ là đầu của Hội thánh, Hội thánh là thân thể của Đấng Christ, và Ngài là Cứu Chúa của thân thể ấy.” (Ê-phê-sô 5:23b).