Nguồn Gốc Của Cơ Đốc Giáo
Khi nghiên cứu về nguồn gốc của Cơ Đốc giáo, chúng ta phải vượt ra khỏi quan điểm thuần túy lịch sử hay xã hội học. Theo Kinh Thánh, Cơ Đốc giáo không khởi đầu như một triết lý nhân tạo hay một phong trào cải cách tôn giáo, mà là sự mặc khải tiệm tiến và cuối cùng trọn vẹn của Đức Chúa Trời cho nhân loại, đỉnh điểm là chính Con Ngài, Chúa Giê-xu Christ. Nguồn gốc ấy được ghi chép trong Lời Đức Chúa Trời và bắt nguồn từ chính ý định cứu chuộc của Ngài trước khi sáng thế (Ê-phê-sô 1:4). Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát nguồn gốc ấy qua lăng kính Kinh Thánh, từ những lời hứa trong Cựu Ước đến sự thành lập của Hội Thánh trong Tân Ước.
Nền tảng xa xưa nhất của Cơ Đốc giáo nằm trong các giao ước Đức Chúa Trời lập với loài người. Nó không bắt đầu ở Bết-lê-hem, mà từ trong vườn Ê-đen sau khi con người sa ngã. Lời hứa đầu tiên về Đấng Cứu Thế (Proto-Evangelium) được tuyên bố trong Sáng Thế Ký 3:15: “Ta sẽ làm cho mày cùng người nữ, dòng dõi mày cùng dòng dõi người nữ nghịch thù nhau. Người sẽ giày đạp đầu mày, còn mày sẽ cắn gót chân người.” Từ ngữ Hê-bơ-rơ “zera” (dòng dõi) ở đây mang nghĩa số ít, ám chỉ một cá nhân đặc biệt – Đấng sẽ từ dòng dõi người nữ mà ra, đạp đầu (tiêu diệt) con rắn (Sa-tan).
Lời hứa này được cụ thể hóa qua giao ước với Áp-ra-ham. Đức Chúa Trời hứa rằng: “Các dân thế gian đều sẽ nhờ dòng dõi ngươi mà được phước” (Sáng Thế Ký 22:18). Từ “zera” lại được dùng. Sứ đồ Phao-lô sau này giải thích rõ ràng trong Ga-la-ti 3:16 rằng từ “dòng dõi” này chỉ về một người, tức là Đấng Christ. Như vậy, phước lành cho muôn dân – tức là Phúc Âm – đã được loan báo từ thời Áp-ra-ham (Ga-la-ti 3:8).
Tiếp nối, các tiên tri đã nói chi tiết về Đấng Mê-si (Mashiach trong tiếng Hê-bơ-rơ, nghĩa là Đấng được xức dầu):
- Dòng dõi Đa-vít: Đấng ấy sẽ đến từ dòng dõi vua Đa-vít và lập một vương quốc đời đời (2 Sa-mu-ên 7:12-13; Ê-sai 11:1).
- Thân thế: Sẽ được sinh ra bởi một nữ đồng trinh (Ê-sai 7:14).
- Chức vụ: Sẽ chịu đau đớn, vì tội lỗi chúng ta mà bị thương tích (Ê-sai 53:5).
- Sự sống lại: Người sẽ được phục sinh từ âm phủ (Thi Thiên 16:10; Ê-sai 53:10-11).
Cựu Ước, vì thế, không phải là một tôn giáo khác biệt, mà là “thầy giáo đưa chúng ta đến với Đấng Christ” (Ga-la-ti 3:24), chuẩn bị cho sự xuất hiện của Đấng Mê-si.
Chúa Giê-xu Christ không phải là người sáng lập một tôn giáo mới; Ngài là sự ứng nghiệm của tôn giáo cũ – của mọi lời hứa, biểu tượng và của lễ trong Cựu Ước. Sứ đồ Giăng khẳng định: “Luật pháp đã ban cho bởi Môi-se; còn ân điển và lẽ thật bởi Đức Chúa Jêsus Christ mà đến” (Giăng 1:17).
1. Chức Vụ Công Khai và Sứ Điệp Nước Đức Chúa Trời: Chúa Giê-xu tuyên bố: “Kỳ đã trọn, nước Đức Chúa Trời đã đến gần; các ngươi hãy ăn năn và tin đạo Tin Lành” (Mác 1:15). Từ Hy Lạp “euangelion” (Tin Lành) có nghĩa là “tin tức tốt lành”. Tin Lành mà Ngài rao giảng chính là tin tức rằng: Đức Chúa Trời đã đến trong thân vị Con Ngài để thiết lập vương quyền cứu rỗi của Ngài. Sứ điệp cốt lõi này là nền tảng của đức tin Cơ Đốc.
2. Sự Chết Chuộc Tội – Giao Ước Mới: Trong bữa Tiệc Ly, Chúa Giê-xu phán: “Nầy là huyết của sự giao ước mới, vì nhiều người mà đổ ra” (Mác 14:24). Điều này ứng nghiệm lời tiên tri Giê-rê-mi về một giao ước mới (Giê-rê-mi 31:31-34). Chữ “kainos” (mới) trong tiếng Hy Lạp không chỉ mới về thời gian, mà còn mới về phẩm chất và hiệu quả. Sự chết của Ngài trên thập tự giá là của lễ chuộc tội trọn vẹn, thay thế tất cả hệ thống tế lễ của Cựu Ước (Hê-bơ-rơ 9:12, 26). Đây là cốt lõi thần học của Cơ Đốc giáo: sự cứu rỗi bởi ân điển, nhờ đức tin, dựa trên huyết của Đấng Christ.
3. Sự Sống Lại và Thăng Thiên – Sự Xác Nhận của Đức Chúa Trời: Sự sống lại của Chúa Giê-xu là bằng chứng tối hậu rằng Ngài đã chiến thắng tội lỗi và sự chết, và sự chuộc tội của Ngài được Đức Chúa Trời chấp nhận (Rô-ma 1:4). Trước khi thăng thiên, Ngài truyền Đại Mạng Lệnh: “Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ” (Ma-thi-ơ 28:19). Đây chính là sự uỷ nhiệm cho Hội Thánh – cộng đồng những người tin nhận Ngài.
Hội Thánh – thân thể của Đấng Christ trên đất – được chính thức khai sinh vào ngày Lễ Ngũ Tuần (Công Vụ 2). Sự kiện Đức Thánh Linh giáng lâm không chỉ ban quyền năng, mà còn tạo nên một cộng đồng mới gồm những người từ mọi dân tộc được kết hợp bởi một đức tin chung nơi Chúa Giê-xu. Phi-e-rơ, đầy dẫy Đức Thánh Linh, đã giảng bài giảng đầu tiên của Hội Thánh, trung tâm là: “Vậy, cả nhà Y-sơ-ra-ên khá biết chắc rằng Đức Chúa Jêsus nầy, mà các ngươi đã đóng đinh trên thập tự giá, thì Đức Chúa Trời đã lập Ngài làm Chúa và Đấng Christ” (Công Vụ 2:36). Kết quả là khoảng 3,000 người tin nhận và chịu báp-têm.
Hội Thánh đầu tiên này được đặc trưng bởi: “sự dạy dỗ của các sứ đồ, sự thông công, lễ bẻ bánh và sự cầu nguyện” (Công Vụ 2:42). Từ “Hội Thánh” trong tiếng Hy Lạp là “ekklesia”, nghĩa là “những người được gọi ra”. Điều này nhấn mạnh bản chất: Hội Thánh không phải là một tòa nhà hay một tổ chức, mà là cộng đồng những người được Đức Chúa Trời kêu gọi ra khỏi thế gian, để thuộc về Ngài và làm chứng về Ngài.
Để Hội Thánh non trẻ đứng vững và hiểu rõ về đức tin mình, Đức Thánh Linh đã soi dẫn các sứ đồ (đặc biệt là Phao-lô) viết nên các thư tín. Các thư này giải thích ý nghĩa thần học trọn vẹn về công trình của Đấng Christ và áp dụng vào đời sống Hội Thánh. Ví dụ:
- Thư Rô-ma: Trình bày có hệ thống về Phúc Âm: mọi người đều phạm tội, sự xưng công bình bởi đức tin nơi Đấng Christ, đời sống mới trong Đức Thánh Linh.
- Thư Ê-phê-sô: Mô tả Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ, là sự sáng tạo mới của Đức Chúa Trời.
- Các Thư Mục Vụ (1,2 Ti-mô-thê, Tít): Thiết lập cơ cấu, chức vụ và nguyên tắc đạo đức cho Hội Thánh.
Kinh Thánh Tân Ước hoàn chỉnh chính là văn bản nền tảng và thẩm quyền tối cao cho đức tin và sự hành đạo của Cơ Đốc giáo.
Hiểu về nguồn gốc thần học và lịch sử này không phải chỉ để tích lũy kiến thức, mà để biến đổi đời sống chúng ta.
1. Sống Với Sự Bảo Đảm Của Giao Ước Mới: Biết rằng sự cứu rỗi của chúng ta dựa trên giao ước mới bằng huyết Đấng Christ (Lu-ca 22:20) – một giao ước vĩnh viễn và không thể phá vỡ – cho chúng ta sự bảo đảm tuyệt đối. Chúng ta không còn ở dưới sự rủa sả của luật pháp, nhưng dưới ân điển (Rô-ma 6:14).
2. Giữ Vững Trung Tâm Là Đấng Christ: Mọi sự dạy dỗ, sinh hoạt và mục vụ phải luôn quy về Chúa Giê-xu Christ và Phúc Âm về Ngài. Hãy cảnh giác với bất kỳ điều gì làm lu mờ hoặc thêm thắt vào công trình trọn vẹn của Ngài trên thập tự giá (Ga-la-ti 1:6-9).
3. Sống Trong Cộng Đồng Thân Thể Đấng Christ: Chúng ta không được cứu để sống đơn độc. Hiểu Hội Thánh là “ekklesia” thúc giục chúng ta tích cực tham gia vào sự thông công, dùng ân tứ phục vụ lẫn nhau, và cùng nhau gánh vác Đại Mạng Lệnh (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
4. Nương Dựa Và Được Đầy Dẫy Đức Thánh Linh: Cùng một Đức Thánh Linh đã giáng lâm trong ngày Ngũ Tuần ngày nay ngự trong mỗi tín đồ. Hãy sống mỗi ngày trong sự đầy dẫy và dẫn dắt của Ngài (Ê-phê-sô 5:18), để có năng lực làm chứng và sống đẹp ý Chúa.
Nguồn gốc của Cơ Đốc giáo thật sâu nhiệm và vinh hiển. Nó bắt nguồn từ ý chỉ yêu thương cứu chuộc của Đức Chúa Trời Ba Ngôi trước muôn đời, được bày tỏ qua các giao ước và lời tiên tri trong Cựu Ước, được thành tựu trọn vẹn trong thân vị, chức vụ, sự chết và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ, và được công bố và thi hành bởi Hội Thánh được Đức Thánh Linh sinh ra và dẫn dắt. Vì thế, Cơ Đốc giáo không phải là một “tôn giáo” do con người lập ra, mà là mối quan hệ cứu rỗi do chính Đức Chúa Trời thiết lập và ban cho nhân loại qua đức tin nơi Con Ngài.
Là những người tin Chúa ngày nay, chúng ta đang đứng trên nền tảng vững chắc ấy. Hãy sống với lòng biết ơn, sự vâng lời và nhiệt thành, vì chúng ta là một phần trong kế hoạch vĩ đại nhất của lịch sử – kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời. “Ấy vậy, anh em chẳng phải là người ngoại, cũng chẳng phải là kẻ ở trọ nữa, nhưng là người đồng quốc với các thánh đồ, và là người nhà của Đức Chúa Trời. Anh em đã được dựng lên trên nền của các sứ đồ cùng các đấng tiên tri, chính Đức Chúa Jêsus Christ là đá góc nhà” (Ê-phê-sô 2:19-20).