Sống Trên Mọi Lời Chê Trách
Trong hành trình theo Chúa, mỗi tín hữu đều mong muốn sống một đời sống đẹp lòng Đức Chúa Trời và có ảnh hưởng tích cực đến thế giới xung quanh. Một trong những mục tiêu cao quý đó được Kinh Thánh mô tả là đời sống “không chỗ trách được” hay “sống trên mọi lời chê trách”. Nhưng cụm từ này mang ý nghĩa thần học sâu sắc nào? Liệu có phải nó đòi hỏi sự hoàn hảo không tì vết theo tiêu chuẩn của loài người? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa, nền tảng Kinh Thánh và ứng dụng thực tế của lẽ đạo quan trọng này.
Trong nguyên ngữ, hai cụm từ chính thường được dùng:
1. "ἀνέγκλητος" (anegklētos) - Không chỗ trách được: Từ Hy Lạp này xuất hiện trong các phân đoạn như I Ti-mô-thê 3:2, Tít 1:6-7. Nó được cấu thành từ tiền tố “ἀ-” (a-) mang nghĩa phủ định “không” và “ἐγκαλέω” (egkaleō) có nghĩa là “buộc tội, kết tội, kiện cáo”. Vì vậy, “ἀνέγκλητος” mang ý nghĩa không thể bị buộc tội một cách hợp pháp, không có căn cứ để cáo trách. Nó không nhất thiết nói đến sự hoàn hảo vô tội tuyệt đối, nhưng nói đến một đời sống công chính, ngay thẳng đến mức không ai có thể chỉ ra một tội lỗi hiển nhiên, một sự vi phạm rõ ràng nào để bắt bẻ hay kiện cáo.
2. "ὀνειδισμὸς" (oneidismos) - Sự chê trách, sỉ nhục: Khái niệm “sống trên mọi lời chê trách” liên quan đến việc giữ gìn nếp sống sao cho ngay cả kẻ thù hay người ngoài cũng không tìm được lý do chính đáng để phỉ báng, sỉ nhục (Tít 2:8, I Phi-e-rơ 2:12). Từ “ὀνειδισμὸς” chỉ sự sỉ nhục, lời mắng nhiếc phát xuất từ sự thù ghét.
Tóm lại, sống “trên mọi lời chê trách” hay “không chỗ trách được” là sống một đời sống chính trực, trong sạch và nhất quán đến mức cung cách và hành vi của chúng ta tự nó bác bỏ mọi lời buộc tội giả dối, vô căn cứ. Nó là một “phẩm chất có thể kiểm chứng được” ra bên ngoài.
Lẽ đạo này không chỉ dành cho các mục sư hay trưởng lão, mà là tiêu chuẩn Chúa đặt ra cho toàn thể Hội Thánh Ngài.
A. Tiêu Chuẩn Cho Người Lãnh Đạo:
Kinh Thánh đặt tiêu chuẩn rất rõ cho những người được chọn vào chức vụ quản trị:
“Vậy, người giám mục cần phải không chỗ trách được...” (I Ti-mô-thê 3:2).
Điều này cho thấy đời sống đạo đức, gia đình và xã hội của người lãnh đạo phải là một tấm gương mẫu mực, minh bạch, không có những vết nhơ hay vụng trộm có thể bị người đời hoặc ma quỉ cáo trách (I Ti-mô-thê 3:7).
“Vì người giám mục... phải cho không chỗ trách được...” (Tít 1:7).
B. Lời Kêu Gọi Cho Mọi Thánh Đồ:
Phao-lô, trong thư gửi Hội Thánh Phi-líp, đã đưa ra mệnh lệnh phổ quát:
“hầu cho anh em... giữa dòng dõi hung ác ngang nghịch, được nên con cái của Đức Chúa Trời, không vít, không tì, chói sáng như đèn trong thế gian” (Phi-líp 2:15).
Từ “không vít, không tì” (ἄμωμα - amōma) có nghĩa là không có khuyết điểm về mặt đạo đức, không tì ố. Sống giữa “dòng dõi hung ác”, đời sống thánh khiết của Cơ Đốc nhân phải tỏa sáng như một minh chứng hùng hồn, khiến cho mọi lời chê bai, bóp méo đều trở nên vô lý.
C. Gương Của Chúa Giê-xu và Các Sứ Đồ:
Chúa Giê-xu chính là hiện thân của một đời sống “trên mọi lời chê trách”. Dù bị những kẻ chống đối tra xét kỹ lưỡng, họ vẫn không tìm được lỗi thật sự nào nơi Ngài (Lu-ca 23:4, 14; Giăng 8:46). Sứ đồ Phi-e-rơ cũng khuyên các tín hữu chịu khổ: “Ấy vậy, những kẻ nói hành anh em như kẻ làm ác, sẽ bị xấu hổ vì cớ anh em có cách ăn ở lành trong Đấng Christ” (I Phi-e-rơ 3:16).
Cách ăn ở lành (“ἀναστροφή” - anastrophē, có nghĩa là nếp sống, cách cư xử) trở thành vũ khí hữu hiệu để bẻ gãy mọi lời nói hành.
Đây là điểm then chốt trong thần học. Chúng ta cần phân biệt rõ:
1. Không chỗ trách được TRƯỚC MẶT ĐỨC CHÚA TRỜI: Về phương diện cứu rỗi, không một người tội lỗi nào có thể đứng vững vàng trước sự thánh khiết tuyệt đối của Đức Chúa Trời. Sự “không chỗ trách được” của chúng ta trước mặt Ngài hoàn toàn dựa trên sự công bình thay thế của Đấng Christ. Nhờ đức tin nơi sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu, chúng ta được “trở nên sự công bình của Đức Chúa Trời trong Ngài” (II Cô-rinh-tô 5:21). Vì vậy, trước ngai phán xét, Đức Chúa Trời tuyên bố chúng ta vô tội, “không còn sự cáo trách nào” (Rô-ma 8:1). Đây là ân điển, không phải thành tích.
2. Không chỗ trách được TRƯỚC MẶT LOÀI NGƯỜI: Đây chính là phạm trù mà bài viết đề cập. Đó là đời sống thực tiễn, đạo đức, và quan hệ xã hội của chúng ta. Chúng ta được kêu gọi sống sao cho ngay cả những người ngoại đạo, hàng xóm, đồng nghiệp cũng phải thừa nhận sự ngay thẳng, trung tín và lương thiện của chúng ta. Như Chúa Giê-xu phán: “Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời” (Ma-thi-ơ 5:16).
Đây không phải là lý thuyết suông, mà là một hành trình thực hành mỗi ngày với sự giúp đỡ của Đức Thánh Linh.
1. Sống Minh Bạch và Chân Thật: Tránh xa sự giả hình. Đừng sống một đời sống “hai mặt” – ngoan đạo trong nhà thờ nhưng gian dối ngoài xã hội. Sự chân thật là nền tảng của sự tín nhiệm. “Vậy, chớ có nói dối nhau... vì anh em đã lột bỏ người cũ cùng công việc nó” (Cô-lô-se 3:9).
2. Quản Lý Tài Chính và Công Việc Cách Trung Tín: Một lãnh vực dễ bị chỉ trích là sự trung thực trong công việc và tiền bạc. Hãy là người làm công trung tín, không tham lam, không biển thủ, không trộm cắp thời gian hay tài sản của chủ (Ê-phê-sô 4:28; Tít 2:10).
3. Xây Dựng Gia Đình Gương Mẫu: Đời sống gia đình là thước đo quan trọng. Hãy yêu thương, chung thủy với vợ/chồng mình, dạy dỗ con cái trong kỷ luật và sự khuyên bảo của Chúa (Ê-phê-sô 5:22-6:4). Một gia đình hòa thuận, có trật tự là một chứng cớ mạnh mẽ.
4. Giữ Lời Hứa và Lời Nói: “Phải có lời lành, có ích cho sự đổi mới ân điển, và được ích cho kẻ nghe anh em” (Ê-phê-sô 4:29). Lời nói phải đáng tin cậy. “Song người công bình nói lời chân thật” (Châm Ngôn 12:17).
5. Sống Có Trách Nhiệm Với Cộng Đồng: Là một công dân gương mẫu, tôn trọng luật pháp (trừ khi nó đi ngược lại với Lời Chúa), đóng thuế, và đóng góp tích cực cho xã hội (Rô-ma 13:1-7).
6. Phản Ứng Cách Nhân Từ Khi Bị Oan Ức: Ngay cả khi bị cáo trách cách bất công, thái độ của chúng ta sẽ nói lên tất cả. Đừng dùng ác trả ác, nhưng hãy chúc phước (I Phi-e-rơ 3:9). Sự bình an và kiểm soát tâm linh trong hoàn cảnh đó có thể khiến người ta “từ xấu hổ mà thinh lặng” (I Phi-e-rơ 2:15).
Cần phải nhấn mạnh rằng: Sống trên mọi lời chê trách không có nghĩa là chúng ta không bao giờ phạm tội hay không có khuyết điểm. Điều đó là bất khả thi trong thân thể hay chết này (I Giăng 1:8). Ý nghĩa then chốt là:
- Không sống trong tội lỗi hiển nhiên, có chủ ý: Không duy trì một lối sống phạm tội mà không ăn năn.
- Có tấm lòng sẵn sàng ăn năn và sửa đổi: Khi vấp ngã hoặc được anh em góp ý, chúng ta khiêm nhường tiếp nhận và thay đổi.
- Không có “vết nhơ” lớn trong quá khứ hay hiện tại mà chưa được giải quyết theo nguyên tắc Kinh Thánh (như tội gian dâm, tham lam, lừa đảo... mà không ăn năn).
Nói cách khác, nó là một đời sống nhất quán, nơi hành vi bên ngoài phản ánh đức tin bên trong, và mọi sự không hoàn hảo đều được xử lý trong sự tha thứ, sửa dạy và tăng trưởng thuộc linh.
Mục đích cuối cùng của đời sống “không chỗ trách được” không phải để chúng ta tự hào về đạo đức của mình, càng không phải để được người đời tán dương. Mục đích tối hậu là “để làm vinh hiển Đức Chúa Trời” (I Phi-e-rơ 2:12) và “không làm cho đạo của Đức Chúa Trời chúng ta bị chê bai” (Tít 2:5).
Khi chúng ta sống chính trực, danh Chúa được tôn cao. Khi chúng ta sống gian tà, danh Chúa bị phỉ báng (Rô-ma 2:24). Vì vậy, đây là một trách nhiệm và đặc ân thiêng liêng. Hãy để đời sống chúng ta trở nên một “bức thư” sống động, rõ ràng, không có những “lỗi chính tả” đạo đức gây khó hiểu, để mọi người có thể đọc và nhận biết ân điển của Đấng Christ (II Cô-rinh-tô 3:2-3).
Hãy bước đi mỗi ngày trong sự hiệp một với Chúa, được Lời Ngài rèn tập và Thánh Linh Ngài dẫn dắt, để từng tư tưởng, lời nói, hành động đều được hướng dẫn bởi tình yêu thương và lòng kính sợ Chúa. Dù không hoàn hảo, chúng ta vẫn có thể sống một đời sống đẹp ý Ngài, trở nên chói sáng như đèn giữa thế gian tối tăm này.