Danh thơm hơn dầu quý giá (Truyền đạo 7:1)?

Trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống “dưới mặt trời”, tác giả sách Truyền Đạo, thường được hiểu là Vua Sa-lô-môn, đã đúc kết nhiều nhận xét sắc sảo. Giữa những lời than vãn về sự hư không, chúng ta bắt gặp một viên ngọc quý của sự khôn ngoan thực tiễn: “Danh thơm hơn dầu quý giá, và ngày chết hơn ngày sanh.” (Truyền Đạo 7:1, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Tuyên bố này, đặc biệt là vế đầu, không chỉ là một câu châm ngôn đạo đức mà còn là một nguyên lý thuộc linh sâu sắc, mở ra cho chúng ta sự hiểu biết về các giá trị vĩnh cửu trong một thế giới tạm bợ.

Để thấu hiểu trọn vẹn câu nói này, chúng ta cần đào sâu vào ngôn ngữ gốc và biểu tượng được sử dụng.

1. “Danh thơm” (טוֹב שֵׁם - Tov Shem): Trong tiếng Hê-bơ-rơ, “shem” (שֵׁם) không chỉ đơn thuần là một từ để gọi. Nó mang ý nghĩa về bản chất, danh tiếng, và ký ức để lại. Điều này bắt nguồn từ quan niệm của người Do Thái cổ: tên gọi biểu thị cho chính con người. “Tov” (טוֹב) có nghĩa là “tốt, lành, quý giá, có phẩm chất cao”. Vậy, “tov shem” là một danh tiếng tốt, một tiếng thơm, một đời sống được nhớ đến vì những phẩm chất đạo đức, sự ngay thẳng và sự tin cậy. Nó là tổng hòa của nhân cách, hành vi và di sản tinh thần một người để lại.

2. “Dầu quý giá” (שֶׁמֶן טוֹב - Shemen Tov): Dầu ô-liu (shemen) trong Kinh Thánh là biểu tượng đa chiều:

- Biểu tượng của sự thịnh vượng vật chất: Dầu là một mặt hàng có giá trị cao, dùng trong thương mại (I Các Vua 5:11; Ê-xê-chi-ên 27:17). Nó đại diện cho của cải, sự giàu có và sự dư dật.
- Biểu tượng của niềm vui và sự xức dầu: Người ta dùng dầu thơm để xức lên đầu trong các dịp lễ hội, đám cưới (Thi Thiên 23:5; 45:7), biểu thị cho niềm vui, sự tôn trọng và phong tục tiếp đón.
- Biểu tượng của sự chữa lành và sức khỏe: Dầu được dùng làm thuốc (Ê-sai 1:6; Lu-ca 10:34).
- Biểu tượng của sự xức dầu thiêng liêng: Dầu được dùng để biệt riêng các vật thánh và các chức vụ (Xuất Ê-díp-tô 30:25-30).

Như vậy, “dầu quý giá” là đại diện tối thượng cho mọi điều quý giá, sang trọng, đem lại thỏa mãn và vinh dự trong đời sống trần thế.

Sa-lô-môn, người giàu có bậc nhất, người đã từng thử nghiệm mọi thú vui và của cải “dưới mặt trời” (Truyền Đạo 2:1-11), đưa ra một phán quyết đáng kinh ngạc: Danh thơm (Tov Shem) có giá trị vượt trội hơn (min - מִן, so sánh hơn) Dầu quý giá (Shemen Tov). Sự giàu có, niềm vui vật chất, địa vị xã hội – tất cả đều không sánh bằng một đời sống có nhân cách cao quý, một di sản đạo đức. Đây là sự đảo ngược các giá trị thông thường của thế gian.

Chân lý này không đứng đơn độc. Cả Cựu Ước và Tân Ước đều vang vọng cùng một nguyên tắc.

- Châm Ngôn 22:1 khẳng định song song: “Danh tiếng càng hơn của cải lớn; và được ơn nghĩa hơn bạc và vàng.” Ở đây, “được ơn nghĩa” (חֵן - *chen*) chỉ sự sủng ái, thiện cảm sâu sắc từ người khác và từ chính Đức Chúa Trời, là kết quả của một “danh tiếng” tốt.
- Châm Ngôn 10:7 đối chiếu số phận của người công bình và kẻ ác: “Kỷ niệm người công bình được khen ngợi; nhưng tên kẻ ác sẽ hư nát.” Danh thơm gắn liền với sự công bình.
- Thậm chí một hành động nhỏ có thể làm hỏng danh tiếng lớn: “Một con ruồi chết làm hư thúy dầu thơm của thợ hòa hương; một sự ngu dại nhỏ cũng có trọng hơn sự khôn ngoan, sự tôn trọng.” (Truyền Đạo 10:1).

Trong Tân Ước, các sứ đồ tập trung vào việc xây dựng “danh thơm” hay “tiếng tốt” trong cộng đồng và trước mặt Đức Chúa Trời.
- Các chấp sự đầu tiên được chọn phải là người “có danh tốt” (Công Vụ 6:3).
- Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh các giám mục, trưởng lão phải “có danh tốt với kẻ ngoại” (I Ti-mô-thê 3:7).
- Quan trọng nhất, Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống thế nào để “làm sáng danh Cha” (Ma-thi-ơ 5:16), tức là mang lại “danh thơm” cho Đức Chúa Trời qua đời sống mình.

Vậy, một “danh thơm” Cơ Đốc được xây dựng trên những yếu tố nào? Nó không phải là sự tự quảng cáo hay tìm kiếm vinh quang cá nhân, mà là kết quả của một đời sống được biến đổi bởi Đấng Christ.

1. Nền Tảng: Sự Công Bình Đến Từ Đức Tin (Ma-thi-ơ 6:33): Danh thơm thật bắt đầu từ mối quan hệ đúng đắn với Đức Chúa Trời. Khi chúng ta “tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài”, chúng ta được xưng công bình trong Đấng Christ. Đây là “danh” được ghi trong sách sự sống (Khải Huyền 20:15), là cốt lõi của mọi danh tiếng khác.

2. Những Viên Gạch Xây Dựng:
- Chân thật và Chính trực: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ bắt chước điều ác, nhưng bắt chước điều lành. Ai làm điều lành là thuộc về Đức Chúa Trời; ai làm điều ác thì chẳng từng thấy Đức Chúa Trời.” (III Giăng 1:11). Sự nhất quán giữa bề trong và bề ngoài tạo nên uy tín.
- Tình yêu thương và Lòng thương xót: “Hãy mặc lấy sự nhân từ, khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục... Hãy tha thứ nhau” (Cô-lô-se 3:12-13). Một Cơ Đốc nhân yêu thương sẽ để lại dấu ấn sâu đậm.
- Đức tin trung tín và Trách nhiệm: “Vả, ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn; ai là bất nghĩa trong việc rất nhỏ, cũng là bất nghĩa trong việc lớn.” (Lu-ca 16:10). Sự đáng tin cậy trong công việc, lời hứa và chức vụ nhỏ nhất là nền tảng của danh thơm.
- Khiêm nhường và Phục vụ: Theo gương Chúa Giê-xu, “Con Người đã đến, không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người.” (Mác 10:45). Danh thơm thật không tìm kiếm sự tôn vinh cho mình.

Làm thế nào để chúng ta theo đuổi “danh thơm” trong cuộc sống thực tế?

1. Trong Gia Đình: Là một người chồng/vợ chung thủy, yêu thương; một người con hiếu thảo, biết ơn; một người cha/mẹ nhân từ, dạy dỗ con cái đường ngay nẻo thẳng (Ê-phê-sô 5:22-6:4). Danh thơm bắt đầu từ chính tổ ấm của mình.

2. Trong Công Việc và Kinh Doanh: Làm việc “hết lòng như làm cho Chúa” (Cô-lô-se 3:23). Giữ chữ tín, không gian dối, trả giá phải chăng, giữ đúng hợp đồng. Một người thợ, một nhà quản lý, một doanh nhân Cơ Đốc phải nổi bật bởi sự liêm chính.

3. Trong Hội Thánh Địa Phương: Trung tín tham dự, sẵn sàng phục vụ, sống hòa thuận, khích lệ anh em. Là “muối của đất” và “ánh sáng cho thế gian” ngay trong môi trường Hội Thánh (Ma-thi-ơ 5:13-16).

4. Trong Xã Hội: Là một công dân gương mẫu, tôn trọng luật pháp, quan tâm giúp đỡ người lân cận, bảo vệ môi trường. Tham gia các hoạt động từ thiện, công tác xã hội với động cơ trong sáng, vì tình yêu Chúa.

5. Trên Mạng Xã Hội và Truyền Thông: Lời nói, bài đăng, bình luận phải “có ích cho sự gây dựng, hầu cho ơn phước giáng cho người nghe” (Ê-phê-sô 4:29). Xây dựng thay vì phá hủy, đem lại sự hòa giải thay vì chia rẽ.

Lời Cảnh Báo: Việc tìm kiếm “danh thơm” cũng có cạm bẫy. Chúng ta phải cẩn thận kẻo rơi vào sự kiêu ngạo, tìm kiếm vinh quang cho mình thay vì cho Đức Chúa Trời (Công Vụ 12:21-23). Danh thơm thật là kết quả tự nhiên của một đời sống hướng về Chúa và phục vụ người khác, chứ không phải là mục tiêu để tự tôn.

Vế thứ hai của câu Truyền Đạo 7:1 – “và ngày chết hơn ngày sanh” – làm sáng tỏ thêm cho vế đầu. Đối với thế gian, ngày sinh là khởi đầu đầy hy vọng, ngày chết là kết thúc bi thảm. Nhưng dưới ánh sáng của sự khôn ngoan thuộc linh, ngày chết của một người có “danh thơm” lại có ý nghĩa hơn, vì đó là lúc:
- Công trình đời sống được đóng lại và đánh giá: Mọi cơ hội để xây dựng nhân cách, tích lũy của cải thuộc linh đã hoàn tất.
- Di sản thật sự được lộ ra: Của cải vật chất bị bỏ lại, nhưng “danh thơm” – ảnh hưởng, tình yêu thương, gương mẫu đạo đức – sẽ tiếp tục sống động và tác động đến những người còn lại.
- Bước vào sự yên nghỉ đời đời: Đối với Cơ Đốc nhân, “sự chết là mối lợi” vì được “ở với Đấng Christ” (Phi-líp 1:21-23). Ngày chết trở thành cánh cổng vào sự sống vĩnh hằng, nơi danh chúng ta đã được ghi trong sách sự sống của Chiên Con.

Giữa một thế giới đang chạy theo của cải vật chất, địa vị và sự hưởng thụ (“dầu quý giá”), lời tuyên bố của Truyền Đạo 7:1 như một hồi chuông cảnh tỉnh. Nó mời gọi chúng ta bước ra khỏi cái nhìn ngắn hạn “dưới mặt trời” để nhận lấy cái nhìn vĩnh cửu “trên mặt trời”.

Danh thơm mà chúng ta xây dựng được hôm nay – qua sự công bình, yêu thương, trung tín và khiêm nhường – là thứ của cải duy nhất chúng ta có thể mang theo vào cõi đời đời và để lại như một di sản phước hạnh cho thế hệ sau. Nó vinh hiển hơn mọi sự giàu sang, quyền lực chóng qua. Cuối cùng, “danh thơm” cao trọng nhất mà chúng ta có thể mang là được gọi là “con cái của Đức Chúa Trời” (I Giăng 3:1), và sống xứng đáng với danh cao trọng ấy.

Ước mong mỗi chúng ta, mỗi ngày, đều sống và lựa chọn để xây dựng một “Tov Shem” – một danh thơm – khiến cho ngay cả trong ngày chết, chúng ta vẫn có thể chiến thắng, vì đã đầu tư đời mình vào điều có giá trị đời đời, làm sáng danh Cha chúng ta ở trên trời.