Ai là con trai của Gia-cốp (Ma-la-chi 3:6)?

Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, có những câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại mở ra cả một kho tàng lẽ thật sâu nhiệm về giao ước, ân điển và danh tính thuộc linh của dân sự Đức Chúa Trời. Câu hỏi “Ai là con trai của Gia-cốp?” dựa trên Ma-la-chi 3:6 là một trong những câu hỏi như thế. Để hiểu trọn vẹn, chúng ta không thể chỉ đọc một câu đơn lẻ, mà phải đặt nó trong dòng chảy lịch sử cứu chuộc, từ các tổ phụ cho đến sự bày tỏ trọn vẹn trong Chúa Cứu Thế Giê-xu.

Sách Ma-la-chi là sứ điệp cuối cùng của Đức Chúa Trời qua một tiên tri trong thời Cựu Ước, trước khoảng 400 năm im lặng cho đến khi Chúa Giê-xu giáng sinh. Dân Y-sơ-ra-ên lúc bấy giờ, dù đã hồi hương từ chốn lưu đày, đã rơi vào tình trạng hờ hững, hình thức trong sự thờ phượng và đạo đức giả trong đời sống. Tiên tri Ma-la-chi đối chất với họ về những vấn đề nghiêm trọng: của lễ ô uế (Ma-la-chi 1:7-8), thất bại của các thầy tế lễ (2:1-9), tội phản bội trong hôn nhân và ly dị (2:14-16), và đặc biệt là tội trộm cắp trong việc dâng phần mười và của lễ (3:8-9).

Giữa bối cảnh sa sút đó, lời tuyên bố của Đức Giê-hô-va vang lên như một điểm tựa vững chắc: “Vì ta là Đức Giê-hô-va, ta không hề thay đổi; bởi cớ đó, các ngươi là con trai Gia-cốp, chẳng bị diệt vong.” (Ma-la-chi 3:6). Câu này liên kết trực tiếp với lời kêu gọi phía trước: “Các ngươi sẽ trở lại cùng ta, rồi ta sẽ trở lại cùng các ngươi.” (3:7).

Để thấu hiểu câu Kinh Thánh then chốt này, chúng ta cần đi sâu vào ngôn ngữ gốc.

• “Ta là Đức Giê-hô-va, ta không hề thay đổi”: Danh xưng “Đức Giê-hô-va” (YHWH) là danh riêng về giao ước của Đức Chúa Trời, nhắc nhở đến mối quan hệ đặc biệt giữa Ngài với dân Y-sơ-ra-ên. Từ “thay đổi” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “shânah” (שָׁנָה), có nghĩa là làm lại, lặp lại, hay thay đổi. Ở dạng phủ định “không hề thay đổi”, nó khẳng định bản tính trung tín, không dao động và bất biến trong ý chỉ, lời hứa và bản chất thánh khiết của Đức Chúa Trời. Ngài không như con người hay hoàn cảnh (Dân-số Ký 23:19; Gia-cơ 1:17).
• “Bởi cớ đó, các ngươi là con trai Gia-cốp, chẳng bị diệt vong”: Cụm từ “bởi cớ đó” (Hebrew: “laken”) chỉ ra mối quan hệ nhân-quả. Chính vì Đức Chúa Trời không thay đổi trong sự thành tín của Ngài, nên những kẻ thuộc về Ngài – được gọi là “con trai Gia-cốp” – mới không bị tiêu diệt hoàn toàn, dù họ có bất trung đến đâu. Đây là ân điển thuần túy, dựa trên đặc tính của Đức Chúa Trời, chứ không dựa trên phẩm hạnh của con người.

Vậy, “con trai Gia-cốp” ở đây trước hết ám chỉ trực tiếp đến dân tộc Y-sơ-ra-ên theo nghĩa đen, là hậu tự vật lý của tổ phụ Gia-cốp (tức Y-sơ-ra-ên). Lịch sử của họ là một chuỗi dài những lần phản nghịch và bị đoán phạt, nhưng họ vẫn tồn tại như một dân tộc vì Đức Chúa Trời giữ lời giao ước với Áp-ra-ham, Y-sác và Gia-cốp (Sáng-thế Ký 28:13-15). Sự tồn tại của họ là bằng chứng sống cho sự thành tín không thay đổi của Đức Chúa Trời.

Để hiểu sâu hơn, chúng ta phải quay lại câu chuyện của chính Gia-cốp. Ma-la-chi mở đầu sách bằng lời tuyên bố: “Ta yêu các ngươi, Đức Giê-hô-va phán vậy. Nhưng các ngươi nói rằng: Chúa yêu chúng tôi ở đâu? Đức Giê-hô-va phán: Ê-sau há chẳng phải là anh Gia-cốp sao? Song ta yêu Gia-cốp, mà ghét Ê-sau.” (Ma-la-chi 1:2-3).

Sự lựa chọn này không dựa trên việc làm hay phẩm chất đạo đức của Gia-cốp (ông là người lừa gạt), mà hoàn toàn dựa trên ý chỉ tự do và ân điển tể trị của Đức Chúa Trời (Rô-ma 9:10-13). Vì vậy, danh xưng “con trai Gia-cốp” trong Ma-la-chi 3:6 cũng mang sắc thái của những người được Đức Chúa Trời kêu gọi và chọn lựa bởi ân điển, không phải vì công đức riêng. Họ là đối tượng của tình yêu giao ước đặc biệt.

Tuy nhiên, câu hỏi “Ai là con trai của Gia-cốp?” đạt đến chiều sâu trọn vẹn nhất khi được Tân Ước soi sáng. Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đã giải thích danh tính thật của “Y-sơ-ra-ên” (tức Gia-cốp).

• Không phải hết thảy những người từ Y-sơ-ra-ên (theo huyết thống) đều thật là Y-sơ-ra-ên (Rô-ma 9:6). Nói cách khác, không phải mọi con cháu vật lý của Gia-cốp đều là “con trai của Gia-cốp” theo nghĩa thuộc linh và đúng với ý định cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
• Con cháu thật của Áp-ra-ham, của Gia-cốp, là những người có đức tin (Rô-ma 4:11-12; Ga-la-ti 3:7, 29). Chúa Giê-xu đã chỉ rõ điều này khi quở trách những người Giu-đa tự hào về dòng dõi Áp-ra-ham: “Nếu các ngươi là con cháu Áp-ra-ham, thì hãy làm công việc của Áp-ra-ham... Đức Chúa Trời là Cha ta... Các ngươi thuộc về cha các ngươi, là ma quỉ.” (Giăng 8:39, 41, 44). Con cháu thật được xác định bởi đức tin và bởi Đấng mà họ tin nhận.

Phao-lô kết luận: “Vì người nào ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới... không còn phân biệt chi hết... Vì hết thảy anh em là con trai của Đức Chúa Trời, bởi đức tin trong Đức Chúa Jêsus Christ... Lại nếu anh em thuộc về Đấng Christ, thì anh em là dòng dõi của Áp-ra-ham, tức là kẻ kế tự theo lời hứa.” (Ga-la-ti 3:26-29).

Như vậy, “con trai của Gia-cốp” theo nghĩa đầy đủ và trọn vẹn nhất của Kinh Thánh là bất cứ ai – bất kể chủng tộc, giai cấp, giới tính – tin nhận Chúa Giê-xu Christ làm Cứu Chúa. Họ được sinh lại bởi Đức Thánh Linh, trở thành dân sự thật của Đức Chúa Trời, được hưởng mọi lời hứa trong giao ước. Đây chính là “Y-sơ-ra-ên thuộc linh” (Rô-ma 2:28-29).

Lẽ thật này không chỉ là giáo lý suông, mà có sức biến đổi đời sống chúng ta một cách sâu sắc.

1. Nền Tảng Cho Sự An Toàn Và Bình An Thuộc Linh: Sự bảo đảm của chúng ta không nằm ở sự trung tín của bản thân – vốn hay thay đổi – mà nằm ở sự không hề thay đổi của chính Đức Chúa Trời. Như “con trai Gia-cốp” ngày xưa không bị diệt vong vì Ngài không đổi, chúng ta ngày nay, đã ở trong Christ, cũng được bảo đảm sự cứu rỗi đời đời (Giăng 10:28-29; Rô-ma 8:38-39). Điều này cho phép chúng ta sống trong tự do, không sợ hãi, và trong sự biết ơn sâu xa.

2. Động Lực Cho Sự Ăn Năn Và Quay Trở Lại: Lời kêu gọi của Ma-la-chi 3:7 là “Hãy trở lại cùng ta”. Ân điển không phải là giấy phép để phạm tội, mà là động lực mạnh mẽ nhất để ăn năn. Khi biết rằng Cha trên trời yêu thương chúng ta với tình yêu bất di bất dịch, chúng ta không trở lại vì sợ hình phạt, mà vì lòng cảm mến, mong muốn làm hài lòng Đấng đã yêu mình trước. Sự không thay đổi của Ngài khiến lời kêu gọi ăn năn luôn mở ra, bất kể chúng ta đã lạc xa bao lâu.

3. Khuôn Mẫu Cho Sự Trung Tín Và Kiên Định: Được xưng là “con trai” của tổ phụ có nghĩa là mang danh tính và đặc điểm của người ấy. Chúng ta được kêu gọi phản chiếu bản tính không thay đổi của Cha chúng ta trong những mối quan hệ và trách nhiệm hằng ngày: trung tín trong hôn nhân, chân thật trong công việc, kiên định trong sự thờ phượng và hầu việc Chúa (Ma-la-chi 2:10-16; 3:16-18). Sự trung tín của chúng ta là lời đáp lại cho sự trung tín của Ngài.

4. Sự Dâng Hiến Xuất Phát Từ Lòng Biết Ơn: Tội lỗi lớn của dân “con trai Gia-cốp” thời Ma-la-chi là trộm cắp phần mười và của lễ (Ma-la-chi 3:8-9). Khi hiểu mình được nhận làm con cái bởi ân điển, và được bảo đảm bởi sự thành tín của Chúa, lòng chúng ta tràn ngập lòng biết ơn. Việc dâng hiến (thời gian, tài chính, khả năng) không còn là gánh nặng luật pháp, mà trở thành một đặc quyền vui mừng để tham gia vào công việc Nước Trời và kinh nghiệm phước hạnh dư dật từ Ngài (Ma-la-chi 3:10).

Vậy, ai là con trai của Gia-cốp? Họ là những người được Đức Chúa Trời thành tín kêu gọi, lựa chọn và gìn giữ. Trong Cựu Ước, đó là dân Y-sơ-ra-ên theo xác thịt, được gìn giữ để qua họ, Đấng Christ – hạt giống của Áp-ra-ham (Ga-la-ti 3:16) – được sinh ra. Trong Tân Ước, đó là mọi tín hữu trong Đức Chúa Jêsus Christ, được kết hợp với Ngài bởi đức tin, trở thành dòng dõi thật của Áp-ra-ham, Y-sác và Gia-cốp – tức là Y-sơ-ra-ên thuộc linh.

Ma-la-chi 3:6 nhắc nhở chúng ta rằng mọi phước hạnh thuộc linh đều bắt nguồn từ đặc tính bất biến của Đức Chúa Trời. Sự cứu rỗi của chúng ta vững bền vì Ngài không hề thay đổi. Lời hứa của Ngài là “Phải” và “A-men” trong Đấng Christ (II Cô-rinh-tô 1:20).

Hôm nay, nếu bạn đã tin nhận Chúa Giê-xu, bạn chính là “con trai/con gái của Gia-cốp” theo nghĩa thuộc linh cao trọng nhất. Bạn được bao bọc trong tình yêu và giao ước không thay đổi của Đấng Tạo Hóa. Hãy sống xứng đáng với danh phận cao quý đó, trong sự thờ phượng chân thật, đời sống thánh khiết, và lòng trung tín cho đến cuối cùng, luôn nhớ rằng “Đức Chúa Jêsus Christ hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi.” (Hê-bơ-rơ 13:8).