Giô-ên 1:4: Nghĩa Đen Và Ứng Nghiệm Tiên Tri
Trong số các sách tiên tri nhỏ, sách Giô-ên đứng như một hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ, kêu gọi sự ăn năn và công bố về “Ngày của Đức Giê-hô-va”. Mở đầu cho sứ điệp ấy là một cảnh tượng tàn khốc được miêu tả sinh động trong Giô-ên 1:4: “Cái gì sâu keo còn lại, cào cào đã ăn; cái gì cào cào còn lại, sâu lột vỏ đã ăn; cái gì sâu lột vỏ còn lại, sâu đục đã ăn.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này đặt ra hai câu hỏi lớn cho người nghiên cứu: Liệu đây có phải là mô tả về một trận dịch cào cào theo nghĩa đen? Và nếu là lời tiên tri, thì nó đã ứng nghiệm hay sẽ ứng nghiệm khi nào? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ngữ cảnh, ngôn ngữ nguyên thủy, và sự giải nghĩa qua dòng chảy của mặc khải Kinh Thánh để làm sáng tỏ ý nghĩa trọn vẹn của phân đoạn quan trọng này.
Sách Giô-ên không cung cấp chi tiết về niên đại cụ thể dưới triều vua nào, nhưng bối cảnh nội tại cho thấy một quốc gia Giu-đa đang trong thời kỳ tương đối ổn định nhưng sa ngã về mặt thuộc linh. Tiên tri Giô-ên sử dụng một thảm họa thiên nhiên kinh hoàng – có thể đang xảy ra trước mắt hoặc vừa mới xảy ra – làm bệ phóng cho lời kêu gọi ăn năn và công bố sự phán xét lớn hơn.
Câu 1:4 là mô tả chi tiết về mức độ tàn phá triệt để của thảm họa này. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, bốn từ được dùng có thể chỉ bốn loại côn trùng phá hoại khác nhau, hoặc bốn giai đoạn phát triển của cào cào:
1. גָּזָם (gāzām) – “sâu keo”: Thường được hiểu là cào cào ở giai đoạn cánh chưa phát triển hoặc loài cắn phá đầu tiên.
2. אַרְבֶּה (’arbeh) – “cào cào”: Từ thông dụng nhất chỉ cào cào trưởng thành, có khả năng di chuyển thành đàn lớn.
3. יֶלֶק (yeleq) – “sâu lột vỏ”: Có thể chỉ cào cào non (hopper), giai đoạn sau khi nở, chưa có cánh.
4. חָסִיל (ḥāsîl) – “sâu đục”: Từ này có gốc từ động từ “cắn nuốt” (חָסַל), thường chỉ loài côn trùng ăn sạch, phá hủy hoàn toàn.
Sự lặp lại và trật tự (“cái gì… còn lại, … đã ăn”) nhấn mạnh tính chất liên tục, toàn diện và không có chỗ thoát của sự tàn phá. Không một chút cây cỏ, hoa màu nào sót lại. Đây rõ ràng là một mô tả theo nghĩa đen về một trận dịch cào cào khủng khiếp, một hiện tượng thiên nhiên có thật và được biết đến ở vùng Cận Đông. Xuất Ê-díp-tô Ký 10:12-15 chính là một ví dụ điển hình về tai vạ cào cào theo nghĩa đen từng giáng trên xứ Ê-díp-tô.
Vậy, có phải Giô-ên 1:4 chỉ nói về cào cào theo nghĩa đen? Câu trả lời là “Có, nhưng không chỉ dừng lại ở đó.” Trong văn chương tiên tri, những sự kiện lịch sử, thiên nhiên thường mang ý nghĩa biểu tượng và là hình bóng cho những thực tại thuộc linh hoặc những sự kiện tương lai lớn hơn. Chính Giô-ên kêu gọi dân sự: “Hãy nghe điều nầy, hỡi các trưởng lão! Và hỡi hết thảy các ngươi, là dân cư trong nước, hãy lắng tai! Có việc như thế nầy xảy ra trong ngày các ngươi chăng? Hay là trong ngày tổ phụ các ngươi?” (Giô-ên 1:2). Thảm họa “trong ngày các ngươi” này là một dấu hiệu cảnh báo cho một “Ngày” lớn hơn – “Ngày của Đức Giê-hô-va” (Giô-ên 1:15).
Sự chuyển tiếp từ nghĩa đen sang nghĩa biểu tượng/thuộc linh được thấy rõ trong chính sách Giô-ên. Từ chương 2, hình ảnh đàn cào cào được mô tả với những đặc điểm vượt quá khả năng của côn trùng tự nhiên, trở thành hình ảnh của một đội quân hùng mạnh và kinh khiếp:
“Trước mặt nó có lửa đốt cháy, sau nó có ngọn lửa hừng thiêu. Đất nó như vườn Ê-đen ở trước mặt nó, ở đằng sau nó như đồng vắng hoang vu, và không chi thoát khỏi nó được. Hình dạng chúng nó như hình dạng ngựa, và chúng nó chạy tới như người cỡi ngựa.” (Giô-ên 2:3-4).
Đoạn này cho thấy đàn “cào cào” không còn đơn thuần là côn trùng ăn cây cỏ, mà là hiện thân của một cơn phán xét quân sự từ Đức Chúa Trời. Trong truyền thống tiên tri, cào cào thường là hình ảnh ẩn dụ cho các đạo quân xâm lược (xem Phục-truyền 28:38, 42; Các Quan Xét 6:5; Giê-rê-mi 51:14, 27). Vì vậy, thảm họa cào cào theo nghĩa đen trong Giô-ên 1:4 có thể được xem như một hình bóng (type) và là lời cảnh báo trước (foreshadowing) về các cuộc xâm lăng của ngoại bang (như người A-si-ri, Ba-by-lôn) sẽ đến trên Giu-đa vì cớ tội lỗi của họ. Sự tàn phá triệt để của cào cào (“không chi thoát khỏi”) hình bóng cho sự tàn phá toàn diện của quân thù.
Lời tiên tri trong Giô-ên, khởi đi từ hình ảnh cào cào, có một sự ứng nghiệm theo tầng lớp (layered fulfillment), phổ biến trong lời tiên tri Kinh Thánh.
1. Ứng Nghiệm Trước Mắt/Lịch Sử Gần: Lời tiên tri ứng nghiệm trước hết bằng chính trận dịch cào cào khủng khiếp đang xảy ra hoặc sắp xảy ra vào thời Giô-ên, gây ra nạn đói và hỗn loạn kinh tế-xã hội (Giô-ên 1:16-20). Tiếp theo, nó ứng nghiệm qua các cuộc xâm lăng của các đế chế ngoại bang. Đặc biệt, sự kiện đế quốc Ba-by-lôn dưới thời Nê-bu-cát-nết-sa hủy diệt Giê-ru-sa-lem và đền thờ (586 TCN), bắt dân lưu đày, là một ứng nghiệm đầy đủ của hình ảnh một “đội quân” tàn phá không chừa lại gì.
2. Ứng Nghiệm Trong Ngày Lễ Ngũ Tuần và Thời Đại Hội Thánh: Sứ đồ Phi-e-rơ trong Công vụ 2:16-21 đã trích dẫn Giô-ên 2:28-32 để giải thích hiện tượng Đức Thánh Linh giáng lâm trong ngày Lễ Ngũ Tuần. Điều này cho thấy sứ điệp của Giô-ên về sự phán xét (“Ngày của Đức Giê-hô-va”) và sự phục hưng (“ta sẽ đổ Thần ta khắp trên mọi xác thịt”) tìm thấy một sự ứng nghiệm thuộc linh quan trọng trong chức vụ của Đấng Christ và sự khai sinh Hội Thánh. Sự ăn năn mà Giô-ên kêu gọi (Giô-ên 2:12-14) được đáp ứng qua Tin Lành của Chúa Giê-xu.
3. Ứng Nghiệm Trong Thời Kỳ Cuối Cùng: Hình ảnh cào cào như một đội quân hủy diệt lại xuất hiện nổi bật trong sách Khải Huyền, một sách tiên tri về thời kỳ cuối cùng. Trong Khải Huyền 9:1-11, “những con cào cào” từ vực sâu được mô tả với những đặc điểm kinh hoàng (giống ngựa, mặt như người, tóc như đàn bà, răng như sư tử…) để hành hạ nhân loại không có ấn của Đức Chúa Trời. Sự mô tả này vang vọng rõ rệt với Giô-ên 2. Điều này chỉ ra rằng lời tiên tri về sự phán xét dưới hình ảnh cào cào sẽ có một ứng nghiệm cuối cùng và đầy đủ nhất trong các sự kiện trước ngày Chúa tái lâm. Khi đó, nó không còn là hình bóng bằng quân đội loài người, mà là các thế lực siêu nhiên của sự phán xét thần thượng.
Lời tiên tri về cào cào không phải là một bài học lịch sử khô khan, nhưng chứa đựng những nguyên tắc thuộc linh sâu sắc cho mọi tín hữu:
1. Nhận Biết Những “Cơn Dịch Cào Cào” Cá Nhân: “Cào cào” có thể là hình ảnh của những tai ương, mất mát, khủng hoảng bất ngờ ập đến trong đời sống chúng ta (sức khỏe, tài chính, mối quan hệ). Giô-ên dạy chúng ta đừng xem chúng như những sự kiện ngẫu nhiên, mà hãy “tỉnh thức” (Giô-ên 1:5) và xem xét lại mối tương giao của mình với Chúa. Có phải Chúa đang dùng hoàn cảnh để cảnh tỉnh, uốn nắn và kéo chúng ta trở lại với Ngài không?
2. Đáp Ứng Bằng Sự Ăn Năn Thật: Thông điệp xuyên suốt của Giô-ên là: “Các ngươi cũng hãy hết lòng trở về với ta, kiêng ăn, khóc lóc, buồn rầu. Hãy xé lòng các ngươi, và đừng xé áo. Khá trở về cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi” (Giô-ên 2:12-13a). Ứng dụng quan trọng nhất là thái độ ăn năn thật, không hình thức. Đức Chúa Trời nhân từ, thương xót, chậm giận và giàu ơn (câu 13b). Ngài luôn sẵn lòng tha thứ và phục hưng những ai chịu khiêm nhường trở về.
3. Sống Tỉnh Thức Trước Ngày Chúa Đến: “Ngày của Đức Giê-hô-va” trong Giô-ên vừa là phán xét lịch sử, vừa là ngày phán xét cuối cùng. Lời tiên tri nhắc nhở chúng ta rằng thế giới này và cuộc đời chúng ta không phải là vòng xoay vô định. Có một ngày phán xét cuối cùng. Vì vậy, Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống tỉnh thức, trong sạch và hầu việc Chúa cách trung tín, như những người đang chờ đợi chủ mình (Ma-thi-ơ 24:42-44).
4. Tin Cậy Vào Sự Chu Cấp và Phục Hưng Của Chúa: Sau lời kêu gọi ăn năn, Đức Chúa Trời hứa: “Ta sẽ lại bù cho các ngươi về những năm đã bị cào cào, sâu lột vỏ, sâu keo, và sâu đục cắn phá” (Giô-ên 2:25). Đây là lời hứa quý báu về sự phục hồi. Chúa có quyền bù đắp những mất mát, chữa lành những tổn thương và ban lại những năm tháng tươi đẹp. Đức tin của chúng ta đặt nơi Đấng có thể biến một mùa gặt bị cào cào tàn phá thành một cánh đồng dư dật.
Giô-ên 1:4, với hình ảnh bốn loại cào cào tàn phá, trước hết là một mô tả theo nghĩa đen về thảm họa thiên nhiên. Tuy nhiên, dưới sự hà hơi của Đức Thánh Linh, nó đã trở thành một lời tiên tri mạnh mẽ, vừa ứng nghiệm trong lịch sử Y-sơ-ra-ên qua các cuộc xâm lăng, vừa ứng nghiệm thuộc linh trong ngày Đức Thánh Linh giáng lâm, và sẽ ứng nghiệm trọn vẹn trong các sự kiện của thời kỳ cuối cùng. Sứ điệp cốt lõi vẫn không thay đổi: Đức Chúa Trời thánh khiết, công bình và sẽ phán xét tội lỗi; nhưng Ngài cũng đầy lòng thương xót, luôn kêu gọi con người ăn năn để nhận được sự tha thứ và phục hưng.
Đối với chúng ta ngày nay, tiếng kêu của Giô-ên vẫn vang vọng. Khi đối diện với những “đàn cào cào” trong đời sống, hãy lắng nghe tiếng Chúa, thành thật ăn năn mọi điều không đẹp ý Ngài, và vững tin vào lời hứa phục hồi diệu kỳ của Đấng đã chết và sống lại vì chúng ta. Hãy sống mỗi ngày trong sự tỉnh thức và trông cậy, vì Ngày của Chúa đang đến.