Tại sao Xuất Hành 35:2 lại yêu cầu hình phạt tử hình vì làm việc vào ngày Sa-bát?

Trong hành trình khám phá Lời Chúa, có những phân đoạn khiến chúng ta phải dừng lại, suy ngẫm sâu sắc, và tìm kiếm sự khôn ngoan từ Đức Thánh Linh để hiểu thấu ý chỉ của Đấng Tạo Hóa. Xuất Hành 35:2 là một trong những câu Kinh Thánh như thế: "Trong sáu ngày sẽ làm công việc, nhưng ngày thứ bảy là một ngày thánh, tức là ngày Sa-bát biệt riêng ra thánh cho Đức Giê-hô-va. Hễ ai làm công việc trong ngày đó sẽ bị xử tử." (Xuất Hành 35:2, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Mệnh lệnh này, xét trên bề mặt, dường như khắc nghiệt và khó hiểu đối với tâm trí hiện đại. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ đặt câu Kinh Thánh này vào trong bối cảnh thần học, lịch sử cứu chuộc, và mục đích tối hậu của Đức Chúa Trời, để chúng ta không chỉ hiểu biết mà còn được dạy dỗ, quở trách, và sửa trị trong sự công bình (2 Ti-mô-thê 3:16).

Để giải nghĩa một câu Kinh Thánh, bước đầu tiên là xem xét ngữ cảnh trước và sau nó. Xuất Hành chương 35 mở đầu cho một phân đoạn lớn (từ chương 35 đến chương 40) mô tả việc xây dựng Đền Tạm – nơi Đức Chúa Trời sẽ ngự giữa dân sự Ngài. Điều đáng chú ý là ngay trước đó, từ chương 32 đến 34, dân Y-sơ-ra-ên vừa phạm tội thờ lạy bò con vàng và mất giao ước đầu tiên. Sau sự ăn nài của Môi-se, Đức Giê-hô-va đã lập lại giao ước (Xuất Hành 34:10-28). Vì vậy, lời nhắc lại về ngày Sa-bát ở đây không phải là một luật lệ mới, mà là sự tái khẳng định căn bản của giao ước trước khi họ bắt tay vào công trình thánh nhất: làm nơi ở cho Đấng Chí Thánh.

Giữa các chỉ dẫn chi tiết về vật liệu (vàng, bạc, vải gai mịn), về thợ thủ công (Bết-sa-lê-ên, Ô-hô-li-áp), thì điều răn về Sa-bát được đặt lên hàng đầu (câu 1-3). Điều này cho thấy một nguyên tắc thần học then chốt: Không một công việc thánh nào, dù cao quý đến đâu, được phép vi phạm sự thánh khiết của thời gian mà Đức Chúa Trời đã định ra. Việc xây Đền Tạm – dù là mệnh lệnh từ trời – cũng không được làm trong ngày Sa-bát. Sự vâng lời phải trọn vẹn.

Để hiểu mức độ nghiêm trọng, chúng ta phải quay lại nguồn gốc của ngày Sa-bát.

1. Sa-bát là Dấu Hiệu của Giao Ước Đặc Biệt: Ngày Sa-bát không chỉ đơn thuần là một ngày nghỉ. Trong Xuất Hành 31:12-17, Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: "Ngươi hãy nói cùng dân Y-sơ-ra-ên rằng: Các ngươi hãy giữ ngày Sa-bát ta, vì là một dấu giữa ta và các ngươi, trải qua các đời, để thiên hạ biết rằng ta, là Đức Giê-hô-va, làm cho các ngươi nên thánh... Ấy là một dấu đời đời giữa ta và dân Y-sơ-ra-ên" (câu 13, 17). Từ Hy-bá-lai cho "dấu" là אוֹת (oth), mang ý nghĩa một dấu hiệu, ký hiệu, hay bằng chứng của một giao ước. Ngày Sa-bát là dấu ấn nhận dạng cho thấy Y-sơ-ra-ên thuộc về Đức Giê-hô-va và được Ngài biệt riêng ra thánh.

2. Sa-bát Phản Chiếu Bản Tính của Đức Chúa Trời: Điều răn thứ tư trong Mười Điều Răn bắt nguồn từ chính công việc sáng tạo của Đức Chúa Trời: "Vì trong sáu ngày Đức Giê-hô-va đã dựng nên trời, đất, biển, và muôn vật ở trong đó, qua ngày thứ bảy thì Ngài nghỉ... nên Đức Giê-hô-va đã ban phước cho ngày nghỉ và làm nên ngày thánh." (Xuất Hành 20:11). Từ Hy-bá-lai שָׁבַת (shabath) không chỉ có nghĩa là "nghỉ ngơi" mà còn là "ngừng lại, chấm dứt". Đức Chúa Trời ngừng công việc sáng tạo của Ngài, và kêu gọi con người bước vào sự nghỉ ngơi đó, nhìn nhận Ngài là Đấng Tạo Hóa và Chủ Tể.

3. Sa-bát là Ân Điển và Sự Tái Tạo: Trong Phục Truyền 5:15, khi nhắc lại Mười Điều Răn, Môi-se đưa ra một lý do khác: "Hãy nhớ rằng ngươi đã làm tôi mọi trong xứ Ê-díp-tô, và Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi dùng tay quyền năng giơ thẳng ra đem ngươi ra khỏi đó... Bởi cớ ấy, Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi dặn biểu ngươi giữ ngày nghỉ." Ngày Sa-bát còn là lời nhắc về sự giải cứu, cứu chuộc, và tự do mà Đức Chúa Trời ban cho. Nó là thời gian để tưởng niệm ân điển và được tái tạo sức lực.

Việc làm công việc trong ngày Sa-bát bị xem là tội đáng chết vì những lý do sâu xa sau:

1. Đó Là Sự Khinh Thường Trực Tiếp Đối Với Đức Chúa Trời với Tư Cách là Đấng Tạo Hóa và Chủ Tể: Hành động cố tình làm việc trong ngày Sa-bát là một tuyên bố thực tế rằng: "Công việc của tôi quan trọng hơn mệnh lệnh của Đức Chúa Trời. Tôi là chủ của thời gian tôi. Tôi không công nhận quyền tối thượng của Đấng dựng nên trời đất." Đây không đơn thuần là vi phạm một quy tắc, mà là sự nổi loạn chống lại chính ngai vàng của Đức Chúa Trời. Trong một xã hội thần quyền như Y-sơ-ra-ên, tội phản nghịch cao nhất là đáng chết (xem thêm Dân Số Ký 15:32-36, câu chuyện về người lượm củi trong ngày Sa-bát).

2. Đó Là Sự Phá Vỡ Dấu Hiệu Căn Bản của Giao Ước: Như đã phân tích, Sa-bát là "dấu đời đời". Vi phạm nó là xé bỏ dấu ấn thuộc về Đức Chúa Trời, từ chối thân phận được biệt riêng ra thánh. Nó khiến cá nhân đó và cộng đồng có nguy cơ đánh mất căn tính là dân giao ước. Hình phạt tử hình có chức năng bảo vệ sự thánh khiết của cả cộng đồng khỏi sự ô uế và sự phạm thượng (Lê-vi Ký 19:8, Phục Truyền 13:5).

3. Đó Là Sự Từ Chối Ân Điển và Sự Nghỉ Ngơi của Chúa: Đức Chúa Trời ban ngày Sa-bát như một món quà để con người được nghỉ ngơi thể chất và tâm linh (Mác 2:27). Từ chối món quà đó để mải mê với công việc của chính mình thể hiện một tấm lòng không tin cậy, không biết ơn, và bị trói buộc bởi sự lo lắng, tham lam. Về bản chất, đó là sự thờ hình tượng – đặt công việc và sự sản xuất lên làm thần.

Là Cơ Đốc nhân Tân Ước, chúng ta không còn sống dưới chế độ luật pháp xã hội-thần quyền của dân Y-sơ-ra-ên (Ga-la-ti 3:23-25). Chúa Giê-xu đã mang lấy sự rủa sả của luật pháp thay cho chúng ta (Ga-la-ti 3:13). Vậy, chúng ta hiểu câu Kinh Thánh này thế nào trong ánh sáng của Đấng Christ?

1. Chúa Giê-xu Là Chủ Của Ngày Sa-bát: Khi bị người Pha-ri-si chỉ trích vì để môn đồ bứt lúa trong ngày Sa-bát, Chúa Giê-xu tuyên bố: "Ví chẳng phải Con người là Chúa ngày Sa-bát" (Ma-thi-ơ 12:8). Ngài là sự ứng nghiệm và là thực tại mà ngày Sa-bát báo trước. Sự nghỉ ngơi đích thực không còn chỉ là một ngày trong tuần, mà là một Con Người – Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 11:28).

2. Tinh Thần Của Sa-bát Quan Trọng Hơn Chữ Viết: Chúa Giê-xu dạy: "Ngày Sa-bát vì loài người mà lập, chẳng phải loài người vì ngày Sa-bát mà có" (Mác 2:27). Mục đích của Sa-bát là để ban phước, giải phóng và chữa lành cho con người. Chúa Giê-xu thường chữa bệnh trong ngày Sa-bát để bày tỏ điều này (Lu-ca 13:10-17). Hình phạt tử hình trong Cựu Ước nhấn mạnh sự thánh khiết tuyệt đối của nguyên tắc; còn trong Tân Ước, ân điển của Đấng Christ mời gọi chúng ta bước vào thực tại thuộc linh của nguyên tắc ấy.

3. Nghỉ Ngơi Thuộc Linh Đời Đời: Sứ đồ Hê-bơ-rơ giải thích rằng ngày Sa-bát của dân Y-sơ-ra-ên chỉ là hình bóng của sự nghỉ ngơi thuộc linh đời đời trong Đấng Christ (Hê-bơ-rơ 4:1-11). Chúng ta được kêu gọi "hãy gắng sức vào sự nghỉ ngơi đó" (câu 11) – tức là tin cậy nơi công tác hoàn tất của Chúa Giê-xu trên thập tự giá, và ngừng cố gắng tự cứu mình bằng việc làm của luật pháp.

Vậy, mệnh lệnh khắt khe trong Xuất Hành 35:2 dạy chúng ta điều gì trong thời đại ngày nay?

1. Tôn Trọng Sự Thánh Khiết Của Thời Gian Biệt Riêng Cho Chúa: Dù chúng ta không còn giữ ngày Sa-bát theo nghi thức (Cô-lô-se 2:16-17), nhưng nguyên tắc biệt riêng thì giờ để nghỉ ngơi và thờ phượng vẫn còn giá trị. Ngày Chúa Nhật – ngày của sự phục sinh – trở nên trọng tâm cho Cơ Đốc nhân. Chúng ta cần bảo vệ thời gian này khỏi những công việc thường nhật không cần thiết, để tập trung vào việc nhóm lại, thờ phượng, học Lời Chúa và phục vụ nhau.

2. Chiến Đấu Chống Lại Chủ Nghĩa Duy Công Việc và Sự Lo Lắng: Tinh thần của tội làm việc ngày Sa-bát vẫn hiện diện trong văn hóa "làm việc không ngừng nghỉ", đánh giá con người qua năng suất. Chúng ta cần học tin cậy Chúa ban phước trong sự nghỉ ngơi. Nghỉ ngơi là một hành động đức tin, tuyên bố rằng: "Chúa mới là Đấng chu cấp, chứ không phải sức lao động của tôi."

3. Nhận Biết và Tránh Sự Thờ Hình Tượng Hiện Đại: Công việc, sự nghiệp, thành tích có thể trở thành thần tượng. Việc không thể ngừng làm việc, kiểm tra email, suy nghĩ về công việc trong thời gian nghỉ là dấu hiệu của sự nô lệ. Hãy dùng thì giờ nghỉ ngơi để tái tập trung vào Chúa và gia đình.

4. Bước Vào Sự Nghỉ Ngơi Thuộc Linh Mỗi Ngày: Ứng nghiệm lớn nhất là mỗi ngày chúng ta được kêu gọi bước vào sự nghỉ ngơi của đức tin nơi Chúa Giê-xu. Hãy ngừng cố gắng tự xưng công bình, và an nghỉ trong sự cứu chuộc trọn vẹn mà Ngài đã hoàn thành. Đây là "ngày Sa-bát" đời đời của tâm linh.

Lệnh truyền "sẽ bị xử tử" trong Xuất Hành 35:2, xa lạ và khắc nghiệt trong mắt người hiện đại, thực ra là một bài học sâu sắc về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, tính nghiêm túc của giao ước, và giá trị của sự nghỉ ngơi Ngài ban. Nó cho thấy Ngài không phải là một vị thần dễ dãi; sự thánh khiết của Ngài phải được tôn trọng tuyệt đối. Nhưng chúng ta cảm tạ Chúa vì qua Chúa Giê-xu Christ, hình phạt đời đời mà chúng ta đáng chịu vì tội phạm đến sự thánh khiết của Đức Chúa Trời (kể cả tinh thần vi phạm Sa-bát) đã đổ trên Ngài. Giờ đây, chúng ta không còn sống trong sợ hãi của án tử, nhưng trong ân điển và tự do để bước vào sự nghỉ ngơi thật – nghỉ ngơi trong tin cậy, thờ phượng và vâng phục đối với Đấng Christ, là Chúa của mọi ngày, kể cả ngày Sa-bát.

Hãy để lời cảnh cáo nghiêm khắc từ núi Sinai nhắc nhở chúng ta trân trọng ân điển dịu dàng từ đồi Gô-gô-tha, và sống một đời sống biết ơn, biết nghỉ ngơi thuộc linh, và trung tín dành riêng thời gian cho Đấng đã hi sinh mạng sống vì chúng ta.