Theo Những Chuyện Huyễn Hoặc Được Khéo Đặt Để Thì Có Nghĩa Là Gì (2 Phi-e-rơ 1:16)?
Trong hành trình đức tin, Cơ Đốc nhân chúng ta thường xuyên đối diện với vô số luồng tư tưởng, giáo lý và thậm chí là những câu chuyện có vẻ thuộc linh nhưng thực chất lại làm lu mờ chân lý tuyệt đối của Phúc Âm. Sứ đồ Phi-e-rơ, trong bức thư thứ hai của mình, đã đưa ra một tuyên bố hùng hồn và đầy xác quyết để bảo vệ nền tảng của niềm tin chúng ta. Ông viết: "Vả, khi chúng tôi đã làm cho anh em biết quyền phép và sự đến của Chúa chúng ta là Đức Chúa Jêsus Christ, thì chẳng phải theo những chuyện huyễn hoặc khéo đặt để mà chúng tôi đã tỏ ra, nhưng chính mắt chúng tôi đã ngắm xem sự oai nghi Ngài." (2 Phi-e-rơ 1:16, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một lời bào chữa, mà còn là một chìa khóa then chốt giúp chúng ta phân biệt giữa lẽ thật của Đức Chúa Trời và những sự dối trá của thế gian. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa của cụm từ "theo những chuyện huyễn hoặc được khéo đặt để," đặt nó trong bối cảnh lịch sử và thần học, và rút ra những ứng dụng thiết yếu cho đời sống Cơ Đốc ngày nay.
Thư tín thứ hai của Phi-e-rơ được viết vào những năm cuối đời của sứ đồ, khi Hội Thánh đầu tiên đang đối mặt với sự trỗi dậy của các giáo sư giả và những giáo lý sai lầm (2 Phi-e-rơ 2:1). Những kẻ này thường dùng lời lẽ khéo léo, hấp dẫn để dụ dỗ các tín hữu, đưa ra những "sự hiểu biết mới" hay những câu chuyện thần bí pha trộn giữa triết học ngoại giáo và niềm tin Cơ Đốc non trẻ. Họ có thể phủ nhận thần tính của Chúa Giê-xu, phủ nhận sự tái lâm của Ngài, hoặc biến Phúc Âm đơn giản thành một hệ thống tri thức bí mật chỉ dành cho một số người "được khai sáng".
Trước bối cảnh đó, Phi-e-rơ đứng ra làm nhân chứng số một. Ông không dựa vào triết lý phức tạp hay truyền thuyết do con người bịa đặt. Thay vào đó, ông chỉ vào một kinh nghiệm lịch sử, có thật, mà chính ông và các sứ đồ khác là nhân chứng: "Vì chúng tôi có làm chứng với anh em về quyền phép và sự đến của Chúa chúng ta là Đức Chúa Jêsus Christ, chẳng phải theo sự khôn khéo giả dối đâu, bèn là đã từng thấy oai nghi Ngài." (2 Phi-e-rơ 1:16, bản Diễn Ý). Lời chứng của ông dựa trên thực tế khách quan, trên những gì "chính mắt chúng tôi đã ngắm xem."
Để hiểu sâu sắc lời cảnh báo của Phi-e-rơ, chúng ta cần mổ xẻ cụm từ then chốt này dựa trên ngôn ngữ gốc.
1. "Chuyện Huyễn Hoặc" (Tiếng Hy Lạp: σεσοφισμένοις μύθοις - sesophismenois mythois):
- Mythos (μύθοις): Từ này trước tiên có nghĩa là "lời nói," "câu chuyện," nhưng trong văn chương Hy Lạp, nó thường chỉ những câu chuyện thần thoại, truyền thuyết, huyền thoại về các vị thần và anh hùng. Nó đối lập với logos (λόγος) - lời lẽ dựa trên lý trí và sự kiện. Trong Tân Ước, từ này luôn mang nghĩa tiêu cực, chỉ về những chuyện hoang đường, bịa đặt, không có thực (xem thêm 1 Ti-mô-thê 1:4; 4:7; 2 Ti-mô-thê 4:4; Tít 1:14).
- Sesophismenois (σεσοφισμένοις): Là dạng phân từ hoàn thành của động từ sophizō (σοφίζω), có nghĩa là "làm cho khôn ngoan," "làm cho tinh xảo," hoặc "khéo léo dệt nên." Nó hàm ý một sự đầu tư công sức, sự tinh vi có chủ ý để tạo ra một cái gì đó nghe có vẻ thông thái và đáng tin.
- Kết hợp lại, "σεσοφισμένοις μύθοις" mô tả những câu chuyện thần thoại, huyền hoặc đã được con người cố ý trau chuốt, dệt nên một cách khôn khéo, tinh vi để trông giống như chân lý cao siêu. Đó không phải là những câu chuyện ngây thơ, mà là những sản phẩm được "đóng gói" cẩn thận nhằm đánh lừa người nghe.
2. "Khéo Đặt Để": Cụm từ này trong bản tiếng Việt 1925 nhấn mạnh thêm tính chất có chủ ý và được sắp đặt công phu của những "chuyện huyễn hoặc" này. Chúng không ngẫu nhiên xuất hiện mà được tạo ra với mục đích rõ ràng, thường là để thay thế, làm lu mờ hoặc bóp méo lẽ thật của Phúc Âm.
Như vậy, Phi-e-rơ đang cảnh báo Hội Thánh trước những giáo lý giả mạo được trình bày dưới lớp vỏ thông thái, hấp dẫn, dựa trên những câu chuyện thần bí được con người bịa đặt chứ không dựa trên sự mặc khải khách quan từ Đức Chúa Trời.
Sau khi phủ nhận nền tảng giả dối, Phi-e-rơ ngay lập tức đưa ra nền tảng thật của mình: "Nhưng ấy là chúng tôi đã thấy tận mắt sự oai nghi sang trọng của Ngài." (2 Phi-e-rơ 1:16b, bản Diễn Ý). Ông ám chỉ trực tiếp đến sự kiện được ghi lại trong cả ba sách Phúc Âm nhất lãm: Sự Hóa Hình của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 17:1-8; Mác 9:2-8; Lu-ca 9:28-36).
Phi-e-rơ, cùng với Gia-cơ và Giăng, được đặc ân chứng kiến Chúa Giê-xu hiện ra trong sự vinh hiển của Ngài, diện mạo Ngài sáng lòa như mặt trời, áo Ngài trắng như ánh sáng, và có Môi-se cùng Ê-li hiện ra đàm đạo với Ngài. Đây không phải là một "câu chuyện huyễn hoặc" được thêu dệt sau này. Đây là một biến cố lịch sử xảy ra tại một địa điểm cụ thể (trên một ngọn núi cao), với những nhân chứng cụ thể, và có tác động biến đổi mạnh mẽ đến họ. Phi-e-rơ nói: "vì khi chúng tôi ở với Ngài trên núi thánh, đã từng chịu Ngài là rất qúy trọng rồi." (2 Phi-e-rơ 1:18). Từ Hy Lạp được dịch là "chịu" ở đây là phero (φέρω), cũng có nghĩa là "mang lấy," "nhận lãnh." Họ đã trực tiếp đón nhận, kinh nghiệm sự vinh hiển đó.
Hơn thế nữa, lời chứng của họ còn được xác nhận bởi Lời Đức Chúa Trời: "Lại chúng tôi có lời tiên tri chắc chắn hơn, anh em nên chú ý lấy, như người cầm đèn soi trong nơi tối tăm, cho đến chừng nào ban ngày lố dạng, và sao mai mọc trong lòng anh em." (2 Phi-e-rơ 1:19). "Lời tiên tri chắc chắn hơn" chính là toàn bộ Kinh Thánh Cựu Ước, vốn đã báo trước về Đấng Mê-si. Sự hóa hình xác nhận và làm ứng nghiệm những lời tiên tri đó (ví dụ: về sự vinh hiển của Đấng Mê-si). Như vậy, nền tảng đức tin Cơ Đốc là sự kết hợp giữa Lời Đức Chúa Trời được viết ra (Kinh Thánh) và công việc lịch sử của Đức Chúa Trời trong Chúa Giê-xu Christ, được các sứ đồ làm chứng.
Các "chuyện huyễn hoặc được khéo đặt để" thời nay không mặc áo choàng Hy Lạp nữa, nhưng vẫn mang cùng bản chất. Chúng có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức:
- Giáo Lý Pha Trộn (Syncretism): Pha trộn giáo lý Cơ Đốc với tâm linh học, thuyết luân hồi, chiêm tinh, hoặc triết lý tự lực của phương Đông, tạo ra một thứ "tôn giáo tổng hợp" nghe có vẻ khoan dung và sâu sắc nhưng đánh mất trung tâm là Chúa Giê-xu Christ và sự cứu rỗi bởi ân điển.
- Chủ Nghĩa Kinh Nghiệm Cực Đoan: Đề cao những khải tượng, giấc mơ, lời tiên tri cá nhân (không được kiểm chứng bằng Kinh Thánh) lên trên cả Lời Đức Chúa Trời đã được mặc khải. Mọi "tiếng phán" đều được coi là từ Chúa mà không "khám nghiệm các thần" (1 Giăng 4:1).
- Thần Học Tự Do Phủ Nhận Siêu Nhiên: Coi các phép lạ, sự sống lại, thậm chí thần tính của Chúa Giê-xu chỉ là "chuyện thần thoại" có tính biểu tượng, từ chối tính lịch sử và siêu nhiên của Phúc Âm.
- Giáo Lý Thịnh Vượng: Biến Phúc Âm thành một công thức để đạt được sức khỏe và giàu có vật chất, hứa hẹn những điều Chúa không hứa, dựa trên những câu Kinh Thánh bị cắt xén và giải nghĩa sai lệch.
Cách Nhận Biết và Đối Phó:
1. Kiểm Chứng Với Kinh Thánh: Mọi giáo lý, lời chứng hay sự dạy dỗ phải được đem ra "so với Kinh Thánh" (Công Vụ 17:11). Kinh Thánh là tiêu chuẩn tối thượng và đầy đủ cho đức tin và nếp sống (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Nếu một điều gì mâu thuẫn với sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh, đó chính là "chuyện huyễn hoặc."
2. Tập Trung Vào Chúa Giê-xu Christ: Giáo lý chân chính luôn tôn cao Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời, là Đấng Cứu Rỗi duy nhất, đã chết và sống lại theo lời Kinh Thánh (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Nếu một sự dạy dỗ làm giảm giá trị thần tính, sự chết chuộc tội hoặc sự sống lại của Ngài, hãy coi chừng.
3. Xem Xét Kết Quả: Chúa Giê-xu dạy nhận biết cây bởi trái nó (Ma-thi-ơ 7:16-20). Giáo lý chân thật đem lại sự khiêm nhường, tình yêu thương, sự thánh khiết và lòng kính sợ Chúa. Giáo lý giả thường sinh ra kiêu ngạo, chia rẽ, ham mê vật chất và sự buông thả.
1. Xây Dựng Đời Sống Trên Nền Tảng Vững Chắc: Mỗi Cơ Đốc nhân cần cam kết học hỏi và đào sâu Kinh Thánh một cách có hệ thống. Đừng chỉ sống bằng "chuyện kể lại" hay cảm xúc nhất thời. Hãy như người xây nhà khôn ngoan, đào sâu và xây nền trên vầng đá là Lời Chúa (Lu-ca 6:47-49).
2. Phát Triển Tư Duy Phân Biệt (Discernment): Cầu xin Đức Thánh Linh ban cho sự khôn ngoan và sự sáng suốt thuộc linh (Phi-líp 1:9-10). Hãy tập thói quen chất vấn mọi thông điệp: "Điều này có phù hợp với toàn bộ Kinh Thánh không? Có tôn vinh Chúa Giê-xu Christ không?"
3. Trung Thành Làm Chứng Cho Lẽ Thật Lịch Sử: Như Phi-e-rơ, chúng ta được kêu gọi làm chứng cho Chúa Giê-xu. Lời chứng của chúng ta không dựa trên cảm giác mơ hồ, mà dựa trên sự kiện lịch sử về sự chết và sống lại của Ngài, và trên kinh nghiệm cá nhân về sự biến đổi của Ngài trong đời sống mình.
4. Gắn Bó Với Hội Thánh Địa Phương: Các giáo sư giả thường nhắm vào những Cơ Đốc nhân đơn lẻ, dễ bị tổn thương. Việc ở trong một Hội Thánh lành mạnh, nơi Lời Chúa được rao giảng trung thực và có sự chịu trách nhiệm lẫn nhau, là một hàng rào bảo vệ quan trọng khỏi những "chuyện huyễn hoặc" (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
Lời tuyên bố của Sứ đồ Phi-e-rơ trong 2 Phi-e-rơ 1:16 vang vọng như một hồi chuông cảnh tỉnh xuyên suốt mọi thời đại. "Những chuyện huyễn hoặc được khéo đặt để" đại diện cho mọi nỗ lực của con người và ma quỷ nhằm thay thế lẽ thật vĩnh cửu của Đức Chúa Trời bằng những sản phẩm giả mạo, nghe hay ho nhưng dẫn đến sự hư mất. Đáp lại, chúng ta không có một đức tin mù quáng, mà có một đức tin đặt trên nền tảng vững chắc: Lời tiên tri đã được ứng nghiệm, công việc lịch sử của Đức Chúa Trời nơi Chúa Giê-xu Christ, và lời chứng không thể chối cãi của các sứ đồ được Đức Thánh Linh cảm thúc.
Ước mong mỗi chúng ta, trong một thế giới đầy tiếng ồn và sự lừa dối tinh vi, luôn ghi nhớ và thực hành lời khuyên sau cùng của Phi-e-rơ trong thư tín này: "Nhưng, hỡi kẻ rất yêu dấu, về phần anh em, hãy cố làm cho chắc chắn về sự kêu gọi và sự lựa chọn của mình; vì làm như vậy thì anh em chẳng bao giờ vấp ngã." (2 Phi-e-rơ 1:10). Sự chắc chắn đó chỉ có được khi chúng ta đặt chân mình trên tảng đá của Lẽ Thật là chính Chúa Giê-xu và Lời Ngài.