Sự khác biệt giữa Do Thái giáo và Hồi giáo là gì?

Trong thế giới đa dạng tôn giáo ngày nay, việc hiểu biết căn bản về các tín ngưỡng khác, đặc biệt là Do Thái giáo và Hồi giáo – hai tôn giáo lớn có liên hệ mật thiết với lịch sử Kinh Thánh – là điều cần thiết cho mỗi Cơ Đốc nhân. Sự hiểu biết này không nhằm mục đích tranh luận hơn thua, nhưng để chúng ta càng thêm quý trọng sự mặc khải trọn vẹn và duy nhất của Đức Chúa Trời trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, và để chúng ta có thể trình bày Phúc Âm cách khôn ngoan, đầy lòng yêu thương. Bài nghiên cứu này sẽ phân tích các khác biệt nền tảng giữa Do Thái giáo và Hồi giáo dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời.

Sự khác biệt đầu tiên và sâu sắc nhất nằm ở nguồn mặc khải mà mỗi tôn giáo công nhận.

Do Thái giáo (Judaism) được xây dựng trên Tanakh – chính là Cựu Ước của Kinh Thánh chúng ta, bao gồm Luật Pháp (Torah), các Tiên Tri (Nevi'im) và các Văn Thơ (Ketuvim). Người Do Thái tin rằng Đức Chúa Trời đã lập một giao ước đặc biệt với tổ phụ Áp-ra-ham và dòng dõi ông (Sáng Thế Ký 12:1-3). Giao ước này được làm vững chắc qua Môi-se tại núi Si-na-i, với trung tâm là Luật Pháp (Torah). Toàn bộ đời sống tôn giáo và dân tộc của họ xoay quanh việc giữ gìn giao ước này. Họ trông đợi Đấng Mê-si (Mashiach) sẽ đến để thiết lập vương quốc Đức Chúa Trời trên đất.

Hồi giáo (Islam) được sáng lập bởi Muhammad vào thế kỷ thứ 7 sau Chúa, khoảng 600 năm sau thời Chúa Giê-xu. Nguồn mặc khải chính của Hồi giáo là Kinh Qur'an (còn gọi là Kinh Koran), mà họ tin là lời phán trực tiếp từ Allah (Đức Chúa Trời) truyền cho Muhammad qua thiên sứ Gabriel. Họ cũng công nhận một phần các vị tiên tri trong Kinh Thánh Cựu Ước (như Áp-ra-ham, Môi-se) và Tân Ước (như Giê-xu, được gọi là 'Isa), nhưng tin rằng Muhammad là "Đấng tiên tri sau cùng" (Seal of the Prophets), và Qur'an là sự mặc khải sau chót, hoàn hảo và sửa chữa lại những "sai lạc" trong Kinh Thánh của người Do Thái và Cơ Đốc.

Đối với Cơ Đốc nhân, Kinh Thánh là sự mặc khải trọn vẹn, đầy đủ và có thẩm quyền tối cao. "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình" (2 Ti-mô-thê 3:16). Chúng ta tin rằng giao ước cũ với dân Y-sơ-ra-ên đã được làm trọn và thay thế bằng giao ước mới trong huyết Chúa Giê-xu (Giê-rê-mi 31:31-34; Hê-bơ-rơ 8:6-13).

Điểm khác biệt then chốt thứ hai nằm ở bản tính của Đức Chúa Trời và con đường cứu rỗi.

Do Thái giáo tin vào một Đức Chúa Trời duy nhất (YHWH - Gia-vê), là Đấng Tạo Hóa và là Đức Chúa Trời của giao ước. Họ nhấn mạnh sự tuyệt đối một thể (monotheism) của Ngài. Do đó, họ bác bỏ hoàn toàn giáo lý Ba Ngôi và thiên tính của Chúa Giê-xu. Đối với họ, sự cứu rỗi dựa trên giao ước giữa Đức Chúa Trời với dân Y-sơ-ra-ên, và được duy trì bởi sự vâng giữ Luật Pháp (Torah), các nghi lễ (như cắt bì, giữ ngày Sa-bát, các lễ thức trong đền thờ) và ăn năn tội lỗi. Con người có khả năng thiện ác và phải chọn lựa điều thiện.

Hồi giáo cũng tin vào một thần tuyệt đối (Tawhid), gọi là Allah. Giáo lý về sự nhất thể của Allah thậm chí còn nghiêm ngặt hơn, đến mức bất kỳ sự "kết hợp" nào (shirk) cũng bị xem là tội trọng tày trời. Vì vậy, họ kịch liệt phản đối giáo lý Ba Ngôi, xem đó là đa thần giáo. Họ tôn kính Chúa Giê-xu ('Isa) như một tiên tri vĩ đại, sinh bởi nữ đồng trinh, nhưng phủ nhận thiên tính, sự chết đền tội và sự sống lại của Ngài. Họ tin Chúa Giê-xu đã được đưa lên trời và một người khác bị đóng đinh thay. Sự cứu rỗi trong Hồi giáo dựa trên cân bằng công đức: nếu việc thiện (tuân theo Năm Cột Trụ của Islam) nặng hơn việc ác trong ngày phán xét, thì sẽ được vào thiên đàng. Đây là một hệ thống cứu rỗi dựa trên nỗ lực và công đức cá nhân.

Lời Chúa trong Kinh Thánh mặc khải một Đức Chúa Trời duy nhất trong Ba Ngôi: Cha, Con (Ngôi Lời) và Thánh Linh (Ma-thi-ơ 28:19). Chúa Giê-xu chính là Đức Chúa Trời nhập thể (Theos - Giăng 1:1, 14). Sự cứu rỗi là bởi ân điển, nhờ đức tin, chứ không phải bởi việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Chính Chúa Giê-xu tuyên bố: "Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha" (Giăng 14:6). Sự chết đền tội và sự sống lại của Ngài là cốt lõi của Phúc Âm (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Cựu Ước, với hệ thống tế lễ đẫm máu, là hình bóng về Chiên Con của Đức Chúa Trời sẽ cất tội lỗi thế gian đi (Giăng 1:29; Hê-bơ-rơ 10:1-14).

Đây là điểm phân biệt rõ ràng nhất giữa Cơ Đốc giáo với cả Do Thái giáo lẫn Hồi giáo.

Do Thái giáo nhìn nhận Chúa Giê-xu như một người Do Thái, có thể là một giáo sư luật pháp hoặc một người nổi loạn, nhưng tuyệt đối không phải là Đấng Mê-si. Họ vẫn đang trông đợi Đấng Mê-si đến lần đầu tiên, một lãnh tụ chính trị - quân sự sẽ giải phóng và cai trị dân tộc họ. Sự kiện Chúa Giê-xu bị đóng đinh là bằng chứng cho họ rằng Ngài không phải là Đấng Mê-si, vì "phàm ai bị treo trên cây gỗ là bị Đức Chúa Trời rủa sả" (Phục Truyền 21:23 – cách họ giải thích). Họ không chấp nhận khái niệm về một Đấng Mê-si chịu chết đền tội.

Hồi giáo tôn kính Chúa Giê-xu ('Isa) là một tiên tri vĩ đại, được tôn cao hơn nhiều tiên tri khác, chỉ sau Muhammad. Họ tin Ngài được sinh bởi nữ đồng trinh Ma-ri (Maryam), thực hiện nhiều phép lạ, và sẽ tái lâm vào ngày tận thế. Tuy nhiên, họ phủ nhận thần tính của Ngài, gọi các tín đồ Cơ Đốc là "những kẻ đa thần" vì tin Chúa Giê-xu là Con Đức Chúa Trời. Họ phủ nhận sự chết chuộc tội của Ngài trên thập tự giá và sự sống lại.

Lời Chúa xác chứng Chúa Giê-xu chính là Đấng Mê-si (Christos trong tiếng Hy Lạp) đã được hứa ban. Ngài đến không phải để lập một vương quốc chính trị, nhưng để "phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người" (Ma-thi-ơ 20:28). Tiên tri Ê-sai đã báo trước về một Đấng Mê-si chịu khổ, "Người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương... Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên người" (Ê-sai 53:5-6). Sự sống lại của Ngài là bằng chứng quyền năng về thần tính và sự chiến thắng của Ngài trên tội lỗi và sự chết (Rô-ma 1:4). Phao-lô, một người Pha-ri-si chính thống, đã nhận ra rằng "Đấng Christ vì chúng ta chịu rủa sả" trên cây gỗ để chuộc chúng ta khỏi sự rủa sả của luật pháp (Ga-la-ti 3:13).

Do Thái giáo chỉ công nhận Tanakh (Cựu Ước) là Lời Đức Chúa Trời. Họ có các bản giải kinh uy tín như Talmud (ghi chép truyền khẩu) và Midrash, nhưng thẩm quyền tối cao vẫn là Tanakh. Họ không công nhận Tân Ước.

Hồi giáo tin rằng Kinh Qur'an là lời phán nguyên văn, bất di bất dịch của Allah, được mặc khải bằng tiếng Ả Rập. Họ tin rằng Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước (Tawrat, Zabur, Injil) nguyên thủy cũng là mặc khải từ Allah, nhưng đã bị người Do Thái và Cơ Đốc sửa đổi và làm sai lệch (Tahrif) theo thời gian, nên Qur'an được ban xuống để sửa chữa và thay thế.

Lời Chúa cho chúng ta biết rằng "lời của Chúa còn lại đời đời" (1 Phi-e-rơ 1:25). Chúa Giê-xu phán: "Trời đất sẽ qua, nhưng lời ta nói chẳng bao giờ qua đi" (Ma-thi-ơ 24:35). Sự trọn vẹn và đầy đủ của Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước là đủ cho đức tin và sự sống đạo của chúng ta. Chúa Thánh Linh là Đấng soi dẫn (2 Phi-e-rơ 1:21) và cũng là Đấng dẫn dắt chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13).

Hiểu biết này không phải để chúng ta kiêu ngạo hoặc khinh dể, nhưng để sống và chia sẻ Phúc Âm cách hiệu quả hơn.

1. Tăng Cường Nền Tảng Đức Tin Cá Nhân: Việc nghiên cứu sự khác biệt này nhắc nhở chúng ta về sự quý giá vô hạn của ân điển mà chúng ta đã nhận được. Chúng ta không được cứu bởi việc tuân giữ luật pháp hay tích lũy công đức, nhưng bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu. Hãy luôn sống trong sự biết ơn (Ê-phê-sô 2:8-10).
2. Cầu Nguyện Có Trọng Tâm: Hãy đặc biệt cầu nguyện cho dân tộc Do Thái, là những người "có sự làm con nuôi, sự vinh hiển, lời giao ước... và Đấng Christ" (Rô-ma 9:4-5) nhưng chưa nhận biết Ngài. Cũng hãy cầu nguyện cho hàng tỷ người Hồi giáo đang tìm kiếm Đức Chúa Trời trong nỗ lực tự cứu mình, để họ có thể nghe và hiểu Phúc Âm về sự tự hạ và hy sinh của Chúa Giê-xu.
3. Chia Sẻ Phúc Âm Cách Khôn Ngoan Và Yêu Thương: Khi tiếp xúc với người Do Thái, có thể bắt đầu từ những lời tiên tri về Đấng Mê-si chịu khổ trong Cựu Ước (như Ê-sai 53, Thi thiên 22, Đa-ni-ên 9:24-27). Với người Hồi giáo, có thể nhấn mạnh về tình yêu, ân điển và quyền năng tha thứ của Đức Chúa Trời, một khái niệm thường thiếu vắng trong sự hiểu biết của họ về Allah. Luôn trình bày Chúa Giê-xu với thái độ khiêm nhường, tôn trọng và yêu thương (1 Phi-e-rơ 3:15).
4. Sống Làm Chứng Bằng Đời Sống: Đời sống đổi mới bởi Thánh Linh, tràn đầy tình yêu thương, bình an và sự thánh khiết, là bằng chứng mạnh mẽ nhất về quyền năng của Phúc Âm. Sự khác biệt giữa một tôn giáo dựa trên quy tắc và một mối liên hệ sống động với Chúa Cứu Thế phải được thể hiện qua cách chúng ta sống.
5. Gắn Bó Với Lời Chúa: Sự hiểu lầm và từ chối Chúa Giê-xu thường bắt nguồn từ việc không hiểu hoặc giải nghĩa sai Lời Chúa. Hãy siêng năng nghiên cứu Kinh Thánh để "làm cho mình đẹp lòng Đức Chúa Trời" (2 Ti-mô-thê 2:15) và có thể giải đáp những thắc mắc dựa trên Lẽ Thật.

Sự khác biệt giữa Do Thái giáo và Hồi giáo là rất lớn, từ nguồn mặc khải, giáo lý về Đức Chúa Trời, cho đến con đường cứu rỗi. Tuy nhiên, cả hai đều có một điểm chung khi đứng trước ánh sáng của Phúc Âm: đó là sự thiếu vắng của Chúa Giê-xu Christ – là Con Đức Chúa Trời nhập thể, là Chiên Con chịu chết chuộc tội, và là Chúa sống lại. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được ban cho đặc ân biết Lẽ Thật cứu rỗi này. Sự hiểu biết không nên dẫn đến thái độ tự tôn, nhưng dẫn đến lòng thương xót sâu sắc và tinh thần truyền giáo khẩn thiết. Hãy để sự hiểu biết này thúc đẩy chúng ta cầu nguyện nhiều hơn, yêu thương nhiều hơn, sống thánh khiết hơn, và sẵn sàng chia sẻ về Chúa Giê-xu – là con đường duy nhất dẫn đến sự hòa thuận với Đức Chúa Trời – cho tất cả mọi người, bất kể nền tảng tôn giáo của họ là gì. "Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu" (Công vụ 4:12).