Ai là tác giả của sách 1 Sa-mu-ên?

Trong hành trình khám phá Lời Chúa, việc tìm hiểu về nguồn gốc và bối cảnh của mỗi sách là điều vô cùng quan trọng. Nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn thông điệp mà Đức Chúa Trời muốn truyền đạt qua các trước giả được Ngài cảm động. Sách 1 Sa-mu-ên là một trong những sách lịch sử trọng yếu, ghi lại giai đoạn chuyển giao từ thời kỳ các Quan Xét sang chế độ quân chủ của Y-sơ-ra-ên. Câu hỏi về tác giả của sách không chỉ là vấn đề học thuật, mà còn mở ra cánh cửa để chúng ta hiểu sâu sắc hơn về ý chỉ và sự dẫn dắt của Đức Chúa Trời trong lịch sử dân sự Ngài.

Tác Giả Truyền Thống: Tiên Tri Sa-mu-ên

Theo truyền thống Do Thái giáo và Cơ Đốc giáo từ xưa, tiên tri Sa-mu-ên được xem là tác giả chính của phần lớn sách 1 Sa-mu-ên. Danh sách các sách trong Kinh Thánh Hê-bơ-rơ (Tanakh) gọi bộ ba sách 1 & 2 Sa-mu-ên và 1 & 2 Các Vua là “Các Tiên Tri Đầu” (Former Prophets), nhấn mạnh rằng chúng được viết từ góc nhìn tiên tri, chứ không đơn thuần là biên niên sử. Chính Sa-mu-ên là nhân vật trung tâm trong các chương đầu (1-25), và ông đóng vai trò như người kết nối giữa Đức Chúa Trời, dân sự, và vị vua đầu tiên.

Kinh Thánh nhiều lần chép về việc Sa-mu-ên ghi chép lại các sự kiện. 1 Sa-mu-ên 10:25 viết: “Sa-mu-ên tuyên bố cho dân sự luật pháp của nước, và chép trong sách, rồi để trước mặt Đức Giê-hô-va.” Hành động “chép trong sách” này cho thấy ông là một người ghi chép lịch sử có ý thức. Hơn nữa, 1 Sử-ký 29:29 cung cấp một manh mối quan trọng: “Các công việc của vua Đa-vít, từ đầu đến cuối, đều đã chép trong sách của Sa-mu-ên, đấng tiên kiến, trong sách của tiên tri Na-than, và trong sách của Gát, đấng tiên kiến.” Đoạn này trực tiếp đề cập đến “sách của Sa-mu-ên”, cho thấy tồn tại một tác phẩm lịch sử được biên soạn dưới sự chỉ đạo hoặc mang danh của ông.

Từ ngữ “đấng tiên kiến” (Hê-bơ-rơ: ro’eh – רֹאֶה) dùng để mô tả Sa-mu-ên trong 1 Sa-mu-ên 9:9 giải thích: “Ngày xưa trong Y-sơ-ra-ên, hễ người nào đi cầu vấn Đức Chúa Trời, thì nói như vầy: Hãy đi, chúng ta đến cùng đấng tiên kiến; vì người ngày nay gọi là tiên tri, ngày xưa gọi là đấng tiên kiến.” Chức vụ “tiên kiến” này gắn liền với việc nhìn biết và công bố ý chỉ của Đức Chúa Trời, và việc ghi chép lịch sử dưới ánh sáng đó là điều phù hợp.

Vấn Đề của Các Chương Cuối và Sự Đóng Góp Của Các Tác Giả Khác

Tuy nhiên, một thực tế không thể phủ nhận là sách 1 Sa-mu-ên ghi lại cái chết của chính Sa-mu-ên ở chương 25:1: “Sa-mu-ên băng hà; cả Y-sơ-ra-ên nhóm lại than khóc người, và chôn người tại Ra-ma, trong thành người.” Vậy, rõ ràng ông không thể là người trực tiếp viết những sự kiện xảy ra sau khi ông qua đời, như câu chuyện về vua Sau-lơ và Đa-vít ở những chương sau, thậm chí cả cái chết của Sau-lơ (chương 31).

Điều này dẫn chúng ta đến một kết luận hợp lý và được nhiều nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành chấp nhận: Sách 1 Sa-mu-ên là một tác phẩm được biên soạn, được nhiều người đóng góp dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, và có thể đã được hoàn thiện bởi các tiên tri đương thời sau Sa-mu-ên. Ai có thể là những người đó?

• Các Tiên Tri Na-than và Gát: Như đã dẫn chứng từ 1 Sử-ký 29:29, các tiên tri Na-than và Gát là những sử gia chính thức của triều đại vua Đa-vít. Họ là những nhân chứng trực tiếp và là cố vấn thuộc linh cho Đa-vít. Rất có thể họ đã đóng góp hoặc biên tập các tư liệu về thời kỳ Đa-vít chạy trốn Sau-lơ và lên ngôi vua. Đặc biệt, tiên tri Gát còn là người khuyên Đa-vít trong thời gian chạy trốn (1 Sa-mu-ên 22:5).
• Các Thầy Tế Lễ tại Nơi Thánh: Hòm Giao Ước và đền tạm ở Nô-bơ (và sau này là Ki-ri-át-Giê-a-rim) có thể là nơi lưu giữ các văn kiện chính thức. Thầy tế lễ A-bia-tha, người đã trốn thoát khỏi cuộc tàn sát ở Nô-bơ và đi theo Đa-vít (1 Sa-mu-ên 22:20-23), có thể đã mang theo những tư liệu quan trọng.
• Chính Vua Đa-vít: Đa-vít không chỉ là một chiến sĩ, vị vua, mà còn là một nhà thơ, một người ghi chép. Các Thi Thiên của ông cho thấy ông có tâm hồn nhạy cảm và sâu sắc. Ông hoàn toàn có khả năng ghi lại những trải nghiệm cá nhân của mình.

Sự hài hòa của các nguồn tư liệu này cho thấy một công trình được Đức Thánh Linh bảo tồn cách kỳ diệu. Tác giả chính yếu vẫn được quy cho Sa-mu-ên vì ông là kiến trúc sư tinh thần của thời đại này, và phần lớn nội dung sách phản ánh tầm nhìn, thần học và sự dạy dỗ của ông.

Khảo Sát Ngôn Ngữ Và Chủ Đề Thần Học

Một cách tiếp cận khác để hiểu về tác giả là xem xét chủ đề thần học xuyên suốt của sách. Sách 1 Sa-mu-ên không đơn thuần kể chuyện, mà trình bày một sự tương phản rõ rệt:

• Sự Vâng Lời Quan Trọng Hơn Của Lễ: Thông điệp này được Sa-mu-ên tuyên bố trực tiếp với vua Sau-lơ: “Đức Giê-hô-va há ưa thích của lễ thiêu và của lễ thù ân bằng sự vâng theo lời phán của Ngài sao? Vả, sự vâng lời tốt hơn của tế lễ; sự nghe theo tốt hơn mỡ chiên đực.” (1 Sa-mu-ên 15:22). Nguyên tắc này là trọng tâm trong chức vụ của Sa-mu-ên.
• Đức Giê-hô-va Là Vua Thật: Xuyên suốt câu chuyện về việc dân Y-sơ-ra-ên đòi một vị vua (chương 8), bản chất của sự vi phạm này là họ đã từ bỏ Đức Giê-hô-va, Vua thật của họ (1 Sa-mu-ên 8:7). Sách này cho thấy Đức Chúa Trời vẫn tể trị ngay cả khi con người thất bại.
• Tấm Lòng Là Điều Cốt Yếu: Sự lựa chọn của Đức Chúa Trời rơi vào Đa-vít, một người “theo lòng Ta” (Công vụ 13:22), trái ngược với Sau-lơ, người có bề ngoài oai vệ nhưng tấm lòng không trọn vẹn với Chúa.

Chủ đề thống nhất này cho thấy dù có nhiều nguồn tư liệu, nhưng toàn bộ sách đã được biên tập và tổng hợp dưới một lăng kính thần học nhất quán – lăng kính của những người nhìn biết ý Chúa, mà Sa-mu-ên là đại diện tiêu biểu nhất.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Việc tìm hiểu về tác giả không chỉ dừng lại ở kiến thức, mà phải dẫn chúng ta đến sự vâng lời và áp dụng vào đời sống.

1. Tin Cậy Vào Sự Linh Cảm Và Bảo Tồn Của Kinh Thánh: Câu chuyện về tác giả sách 1 Sa-mu-ên dạy chúng ta rằng Đức Thánh Linh là Tác Giả tối cao. Ngài có thể sử dụng nhiều con người, nhiều nguồn tư liệu, qua nhiều thế hệ, để hoàn thành Lời hằng sống của Ngài (2 Phi-e-rơ 1:21). Điều này củng cố đức tin của chúng ta vào tính đáng tin cậy và thẩm quyền của Kinh Thánh.

2. Bài Học Về Sự Vâng Lời: Trọng tâm sứ điệp của Sa-mu-ên nhắc nhở chúng ta mỗi ngày: Điều Chúa đòi hỏi nơi chúng ta không phải là những nghi lễ, hình thức tôn giáo bề ngoài, mà là một tấm lòng vâng phục hoàn toàn. Chúng ta có đang tìm kiếm ý muốn Ngài trong mọi quyết định, hay chỉ dâng cho Ngài những “của lễ” là sự bận rộn trong công việc nhà thờ mà thiếu mất mối tương gối thật?

3. Để Chúa Làm Vua Trên Đời Sống Mình: Dân Y-sơ-ra-ên muốn có một vị vua “như các nước”. Ngày nay, chúng ta cũng dễ bị cám dỗ muốn “làm vua” cho chính mình, hoặc tôn các giá trị của thế gian (thành công, tiền bạc, danh vọng) lên ngôi. Sách 1 Sa-mu-ên kêu gọi chúng ta kiểm tra lại: Ai thực sự đang ngồi trên ngai của đời sống tôi?

4. Chúa Nhìn Thấy Tấm Lòng: Câu chuyện về Sau-lơ và Đa-vít an ủi chúng ta rằng Chúa không xét đoán theo dáng vẻ bề ngoài (1 Sa-mu-ên 16:7). Dù người đời có thể đánh giá sai về chúng ta, hoặc chính chúng ta cảm thấy thua kém, nhưng Chúa đang tìm kiếm và bồi dưỡng một tấm lòng trung tín với Ngài. Hãy để Ngài uốn nắn tấm lòng chúng ta mỗi ngày.

Kết Luận

Vậy, ai là tác giả của sách 1 Sa-mu-ên? Câu trả lời có thể tóm tắt như sau: Sách này được khởi đầu và định hình bởi tiên tri Sa-mu-ên, và được các tiên tri đời sau như Na-than và Gát tiếp tục biên soạn, chỉnh lý, dưới sự soi dẫn và điều khiển tối cao của Đức Thánh Linh, để trở thành một phần không thể tách rời của Lời Đức Chúa Trời.

Khi đọc 1 Sa-mu-ên, chúng ta không chỉ đọc về lịch sử của một dân tộc, mà đang đối diện với chính Đức Chúa Trời hằng sống, Đấng vẫn đang tể trị lịch sử, vẫn đang tìm kiếm những tấm lòng trọn vẹn với Ngài, và vẫn đang kêu gọi con dân Ngài sống vâng phục tuyệt đối. Ước mong mỗi chúng ta, qua việc nghiên cứu sách này, sẽ được nhắc nhở để luôn đặt Đấng Christ làm Vua trên đời sống mình, và sống với một tấm lòng hoàn toàn hướng về Ngài.