Bộ Tộc Lê-vi và Những Bài Học Thuộc Linh Cho Hội Thánh Ngày Nay
Trong lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời dành cho dân Y-sơ-ra-ên, bộ tộc Lê-vi giữ một vị trí độc nhất vô nhị. Họ không được chia phần sản nghiệp như các chi phái khác, nhưng lại được Đức Giê-hô-va chọn lựa cho một chức vụ đặc biệt: chuyên lo việc phụng sự trong đền tạm và sau này là đền thờ. Sự tồn tại và chức năng của họ không phải là một sự ngẫu nhiên trong kế hoạch của Đức Chúa Trời, mà là một hình bóng (tiếng Hy Lạp: skia σκιά) sống động và một mẫu mực về sự dâng hiến trọn vẹn. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào lịch sử, chức vụ của người Lê-vi, và rút ra những bài học thực tiễn, sâu sắc cho từng Cơ Đốc nhân trong thời đại Tân Ước, khi mỗi chúng ta đều được kêu gọi trở nên “dòng giống được lựa chọn… chức tế lễ nhà vua” (1 Phi-e-rơ 2:9).
Bộ tộc Lê-vi bắt nguồn từ Lê-vi, con trai thứ ba của Gia-cốp với Lê-a (Sáng Thế Ký 29:34). Trong biến cố tại Si-chem (Sáng Thế Ký 34), Si-mê-ôn và Lê-vi (khi ấy còn là những người con trai riêng lẻ) đã dùng gươm hành động cách tàn bạo để trả thù cho em gái mình. Trên giường bệnh, Gia-cốp đã nói tiên tri về điều này: “Hỡi Si-mê-ôn và Lê-vi, hai ngươi là anh em; khí giới của các ngươi là đồ hung bạo. Cầu cho linh hồn cha chẳng đồng mưu cùng các ngươi! Cầu cho hồn cha chẳng hiệp hội cùng các ngươi! Vì các ngươi đã giết người trong cơn giận, và cắt gân bò đực theo ý mình. Đáng rủa sả thay cơn giận dữ của các ngươi, vì thật là hung mạnh! Đáng rủa sả thay sự tức tối của các ngươi, vì thật là cay đắng! Ta sẽ phân chia họ ra trong nhà Gia-cốp, sẽ làm cho tản lạc họ trong dân Y-sơ-ra-ên.” (Sáng Thế Ký 49:5-7).
Lời tiên tri tưởng chừng là một sự rủa sả, nhưng trong sự nhiệm mầu của Đức Chúa Trời, nó lại trở thành nền tảng cho một chức vụ cao trọng. “Phân chia” và “tản lạc” (tiếng Hê-bơ-rơ: חָלַק chalaq và פָּזַר pazar) không còn là hình phạt, mà trở thành đặc ân khi họ được phân bố khắp giữa các chi phái Y-sơ-ra-ên để làm người phụng sự và giáo viên của Luật pháp. Đây là một minh họa rõ ràng về cách Đức Chúa Trời biến điều xấu thành điều tốt (Rô-ma 8:28), và lấy những con người từng có bản chất hung bạo để biến họ thành những người bảo vệ sự thánh khiết của Ngài.
Sự kiện quyết định đưa bộ tộc Lê-vi lên vị trí đặc biệt xảy ra dưới chân núi Si-na-i, trong sự kiện tạo tượng bò con vàng (Xuất Ê-díp-tô Ký 32). Khi Môi-se từ trên núi xuống và chứng kiến cảnh dân sự thờ lạy hình tượng, ông đã đứng tại cửa trại quân mà kêu lên: “Ai thuộc về Đức Giê-hô-va, hãy đến cùng ta!” (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:26). Toàn thể chi phái Lê-vi đã đứng về phía Môi-se. Họ nhận lệnh cầm gươm đi qua lại trong trại và “mỗi người giết anh em, bạn hữu, và kẻ lân cận mình” (câu 27). Hành động này, tuy khủng khiếp, thể hiện một sự lựa chọn triệt để: chọn Đức Giê-hô-va trên tất cả, ngay cả trên quan hệ huyết thống. Kết quả là, Đức Chúa Trời đã ban cho họ một phước lành đặc biệt: “Ngày nay hãy tự biệt mình riêng ra thánh cho Đức Giê-hô-va... nên Ngài ban phước cho ngươi ngày nay.” (câu 29).
Từ đây, chức vụ của người Lê-vi được chính thức hóa. Thay vì các con đầu lòng của mọi nhà trong Y-sơ-ra-ên (vốn thuộc về Đức Chúa Trời từ sau sự kiện Vượt Qua - Xuất Ê-díp-tô Ký 13:2), Ngài chọn người Lê-vi để thế chỗ: “Ta đã chọn lấy họ Lê-vi trong vòng dân Y-sơ-ra-ên thế cho mọi con đầu lòng... họ Lê-vi sẽ thuộc về ta.” (Dân Số Ký 3:12). Họ trở nên một của lễ sống động, được dâng trọn cho Đức Chúa Trời.
Không phải tất cả người Lê-vi đều có chức vụ giống nhau. Có một sự phân chia rõ ràng, một “chức tế lễ theo ban thứ” (1 Sử-ký 24:1).
- Con cháu A-rôn (Thầy Tế Lễ): Đây là những người trực tiếp thi hành chức vụ tế lễ tại bàn thờ. Chỉ họ mới được vào Nơi Thánh và Chí Thánh (Dân Số Ký 18:1-7). Thầy tế lễ thượng phẩm, là người duy nhất vào Nơi Chí Thánh mỗi năm một lần, hình bóng về Chúa Giê-xu Christ, là Đấng Trung Bảo duy nhất (Hê-bơ-rơ 9:11-12).
- Người Lê-vi (Không thuộc dòng A-rôn): Họ có nhiệm vụ hỗ trợ công việc của các thầy tế lễ: khuân vác, dựng và tháo dỡ đền tạm, canh giữ các cửa, giữ gìn các khí dụng, chuẩn bị của lễ chay, và đặc biệt là ca hát, đánh nhạc khí ngợi khen Chúa (1 Sử-ký 23:28-32). Họ được phân thành ba nhóm chính theo ba con trai của Lê-vi: Ghẹt-sôn, Kê-hát, và Mê-ra-ri, mỗi nhóm có nhiệm vụ riêng với những đồ thánh cụ thể (Dân Số Ký 4).
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “Lê-vi” (לֵוִי Levi) có liên hệ đến từ “gắn bó” hoặc “kết hợp” (לָוָה lavah). Điều này phản ánh đúng chức năng của họ: là những người được gắn bó với Đức Chúa Trời và kết nối dân sự với Ngài thông qua việc giữ gìn sự thờ phượng và giảng dạy Luật pháp. Sau này, trong thời kỳ phục hưng dưới triều vua Giê-hô-sa-phát, người Lê-vi đã đi khắp các thành Giu-đa để dạy Luật pháp của Chúa cho dân chúng (2 Sử-ký 17:7-9).
Theo Tân Ước, chế độ tế lễ theo dòng Lê-vi và chức tế lễ A-rôn đã được Chúa Giê-xu Christ, là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm theo ban Mên-chi-xê-đéc, làm cho trọn và vượt trội hơn (Hê-bơ-rơ 7:11-28). Bức màn trong đền thờ đã bị xé ra (Ma-thi-ơ 27:51), và mọi tín hữu đều có thể “vậy, nhờ Đức Chúa Jêsus mà chúng ta được phép đến gần Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:18). Tuy nhiên, những nguyên tắc thuộc linh từ chức vụ của người Lê-vi vẫn còn nguyên giá trị cho Hội Thánh, là “đền thờ của Đức Chúa Trời hằng sống” (1 Cô-rinh-tô 3:16).
1. Sự Dâng Hiến Toàn Thân Vô Điều Kiện: Người Lê-vi không có phần sản nghiệp trần thế; Đức Giê-hô-va chính là cơ nghiệp của họ (Dân Số Ký 18:20). Điều này kêu gọi mỗi Cơ Đốc nhân nhận biết rằng chúng ta thuộc về Chúa một cách trọn vẹn. Sự dâng hiến không phải là dâng phần dư, mà là dâng chính đời sống mình làm của lễ sống và thánh (Rô-ma 12:1). Chúng ta được kêu gọi “hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời trước nhất” (Ma-thi-ơ 6:33), xem Chúa là phần gia tài quý báu nhất.
2. Chức Vụ Phục Vụ Trong Sự Khiêm Nhường: Phần lớn người Lê-vi làm những công việc âm thầm phía sau: khuân vác, dọn dẹp, canh giữ. Hình ảnh này nhắc nhở chúng ta về tinh thần phục vụ mà Chúa Giê-xu đã dạy: “Ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ” (Mác 10:43). Trong thân thể Đấng Christ, mỗi chi thể đều có chức năng quan trọng, dù là âm thầm hay được nhìn thấy (1 Cô-rinh-tô 12:22-24). Phục vụ trong nhà Chúa với tấm lòng khiêm nhường là một đặc quyền.
3. Sống Thánh Khiết Để Phục Vụ Chúa: Người Lê-vi phải tự tẩy sạch và dâng mình (Dân Số Ký 8:21). Họ phải sống theo các tiêu chuẩn cao về sự thánh khiết vì họ phục vụ những đồ thánh. Ngày nay, mỗi tín hữu đều là “chức tế lễ nhà vua” và được gọi sống thánh khiết (1 Phi-e-rơ 1:15-16). Sự thánh khiết không phải để khoe khoang, mà là điều kiện cần thiết để phục vụ Chúa cách hiệu quả và ở trong mối tương giao thân mật với Ngài.
4. Trách Nhiệm Giảng Dạy và Gìn Giữ Lời Chúa: Người Lê-vi là những giáo sư Luật pháp. Trong Hội Thánh Tân Ước, mọi tín hữu đều có trách nhiệm “hãy giảng đạo, cố khuyên, bất luận gặp thời hay không gặp thời” (2 Ti-mô-thê 4:2), và “hãy thương xót kẻ nghi ngờ” (Giu-đe 1:22). Chúng ta phải là những người am hiểu Kinh Thánh, gìn giữ chân lý, và sẵn sàng chỉ dẫn người khác đến với Lời Sự Sống.
Bộ tộc Lê-vi là một hình bóng tuyệt vời về chức tế lễ thuộc linh của toàn thể Hội Thánh ngày nay. Sự biệt riêng của họ nhắc nhở chúng ta về ân điển kỳ diệu của Đức Chúa Trời, Đấng đã kêu gọi chúng ta ra khỏi thế gian để thuộc về Ngài. Chức vụ của họ thúc giục chúng ta sống một đời sống dâng hiến, phục vụ, thánh khiết và trung tín với Lời Chúa.
Cuối cùng, tất cả đều chỉ về Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Lê-vi trọn vẹn nhất, Đấng đã hoàn toàn vâng phục Cha, dâng chính mình Ngài làm của lễ chuộc tội một lần đủ cả, và đang cầu thay cho chúng ta bên hữu Đức Chúa Trời. Nhờ Ngài, chúng ta không cần một tộc người trung gian nào khác, vì chính chúng ta đã được trở nên “thầy tế lễ cho Đức Chúa Trời” (Khải-huyền 1:6). Ước gì đời sống chúng ta phản chiếu chức vụ cao trọng này, sốt sắng phụng sự Vua của các vua, Đấng đáng được mọi vinh hiển, tôn quý và ngợi khen.