Rebecca trong Kinh Thánh là ai?

Trong dòng chảy lịch sử cứu rỗi của Đức Chúa Trời, có những cá nhân được chọn không chỉ cho một mục đích riêng tư, mà còn trở thành những mắt xích quan trọng trong giao ước và lời hứa của Ngài. Rebecca (Rê-bê-ca) là một trong những nhân vật như vậy – một người nữ được định sẵn để trở thành một phần trong dòng dõi của Đấng Mết-si-a, người vợ được chọn cho Y-sác, và người mẹ của hai dân tộc. Cuộc đời bà, được ghi lại cách sinh động trong Sáng Thế Ký từ chương 24 đến 27, không chỉ là một câu chuyện lịch sử, mà còn là một bức tranh phong phú về sự chủ động của Đức Chúa Trời trong sự lựa chọn, sự đáp ứng của đức tin con người, và cả những bài học cay đắng về hậu quả của việc cố gắng thực hiện ý muốn Đức Chúa Trời bằng sức riêng và mưu mẹo.

Rebecca xuất hiện lần đầu trong Kinh Thánh tại Sáng Thế Ký 24:15, là con gái của Bethuel, cháu gái của Nahor (em trai Áp-ra-ham) và Milcah. Gia đình bà thuộc dòng dõi Shem, sống tại thành phố Nahor thuộc vùng Mesopotamia. Điều này cho thấy bà không phải người Canaan, mà thuộc về dòng họ của Áp-ra-ham, một chi tiết quan trọng trong việc giữ gìn sự thuần khiết của dòng dõi giao ước.

Tên của bà trong tiếng Hê-bơ-rơ là רִבְקָה (Rivqah), có thể có nguồn gốc từ từ gốc có nghĩa là "buộc chặt" hoặc "quyến rũ". Tên này dường như dự báo về vai trò của bà trong việc "buộc chặt" hai dân tộc (dân Y-sơ-ra-ên và Ê-đôm) và cũng là người có sắc đẹp "quyến rũ" (Sáng 24:16).

Sự kén chọn của Đức Chúa Trời dành cho Rebecca được bày tỏ một cách đầy kỳ diệu qua sự kiện người đầy tớ trung thành của Áp-ra-ham đi tìm vợ cho Y-sác. Trong Sáng Thế Ký 24:12-14, người đầy tớ cầu nguyện một lời cầu nguyện rất cụ thể, xin Đức Giê-hô-va chỉ dấu hiệu: người thiếu nữ nào không chỉ cho ông uống nước, mà còn tự nguyện múc nước cho cả lạc đà của ông, sẽ là người Chúa định cho Y-sác. Rebecca đã xuất hiện và làm trọn vẹn dấu hiệu ấy, thậm chí còn làm nhiều hơn thế (Sáng 24:18-20). Hành động này không chỉ thể hiện lòng hiếu khách phi thường, mà còn bày tỏ một tấm lòng rộng rãi, siêng năng và mạnh mẽ – phẩm chất của một người vợ, người mẹ tương lai trong giao ước.

Sau khi gia đình Rebecca đồng ý và chính bà tuyên bố "Tôi sẽ đi" (Sáng 24:58), bà lên đường theo người đầy tớ. Cuộc gặp gỡ giữa Rebecca và Y-sác được miêu tả cách đẹp đẽ: "Y-sác vừa ở giếng La-chai-roi đi ra đặng đi dạo trong đồng lúc chiều tối... Y-sác dẫn nàng vào trại của Sara, mẹ mình, cưới làm vợ, và thương yêu nàng. Như vậy, Y-sác được giải phiền sau khi mẹ mình qua đời" (Sáng 24:62-67). Rebecca trở thành nguồn an ủi cho Y-sác, và Kinh Thánh đặc biệt ghi nhận Y-sác yêu thương bà. Điều này cho thấy một cuộc hôn nhân được xây dựng trên sự an ủi và tình yêu thương, bắt nguồn từ sự dẫn dắt của chính Đức Chúa Trời.

Tuy nhiên, giống như Sara mẹ chồng bà, Rebecca cũng bị hiếm muộn. Y-sác đã cầu nguyện cho vợ mình, và Đức Giê-hô-va nhậm lời (Sáng 25:21). Đây là một chi tiết quan trọng, nhấn mạnh rằng dòng dõi giao ước là kết quả của lời cầu nguyện và sự can thiệp siêu nhiên của Đức Chúa Trời, không phải chỉ là kết quả tự nhiên. Rebecca thụ thai đôi, và hai đứa con tranh giành nhau trong lòng bà. Bà thưa hỏi Đức Giê-hô-va, và Ngài phán với bà một lời tiên tri quan trọng:

"Hai nước hiện ở trong bụng ngươi, và hai thứ dân sẽ do lòng ngươi mà ra; dân nầy mạnh hơn dân kia, và đứa lớn phải phục đứa nhỏ." (Sáng Thế Ký 25:23)

Lời tiên tri này không chỉ dự báo về số phận của hai anh em Esau (Ê-sau) và Jacob (Gia-cốp), mà còn về hai dân tộc Edom (Ê-đôm) và Israel (Y-sơ-ra-ên) sẽ ra từ họ. Lời tiên tri "đứa lớn phải phục đứa nhỏ" đi ngược lại với tập tục truyền thống về quyền trưởng nam, cho thấy chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời trong sự lựa chọn theo ý muốn và ân điển Ngài (xem Rô-ma 9:10-13).

Sinh ra hai con trai với tính cách trái ngược: Esau, người thợ săn, con trai yêu của Y-sác; và Jacob, người trầm lặng ưa ở nhà trại, con trai yêu của Rebecca (Sáng 25:27-28). Sự thiên vị này đã gieo mầm cho sự chia rẽ trong gia đình.

Khi Esau khinh bỉ quyền trưởng nam và bán nó cho Jacob để đổi lấy một bữa ăn (Sáng 25:29-34), điều đó chứng tỏ anh ta không xứng đáng với phước lành giao ước. Rebecca, người đã nghe lời tiên tri từ Đức Chúa Trời, có lẽ đã thấy trong Jacob đứa con thật sự được chọn. Tuy nhiên, thay vì tiếp tục tin cậy và chờ đợi Đức Chúa Trời thực hiện lời hứa của Ngài theo cách và thời điểm của Ngài, Rebecca đã chủ động can thiệp bằng mưu mẹo của con người.

Khi Y-sác già, mắt làng, muốn ban phước lành trước khi chết, ông định ban cho Esau. Rebecca nghe được, và bà đã lập một kế hoạch phức tạp để Jacob giả dạng Esau và lừa cha mình để nhận lấy phước lành (Sáng 27:5-17). Bà không chỉ nghĩ ra kế hoạch, mà còn trực tiếp thực hiện: bà lấy da dê che tay và cổ Jacob, chuẩn bị thức ăn ngon, và mặc áo của Esau cho Jacob. Hành động của bà xuất phát từ lòng tin rằng Jacob là người thừa kế đúng đắn theo lời tiên tri, nhưng phương tiện bà dùng là sự lừa dối.

Kế hoạch thành công, Jacob nhận được phước lành, nhưng hậu quả thật thảm khốc: Esau nổi giận muốn giết em, buộc Jacob phải chạy trốn về quê hương của Rebecca ở Mesopotamia (Sáng 27:41-45). Trong lời khuyên Jacob trốn đi, Rebecca nói với Y-sác rằng bà không muốn Jacob cưới vợ Canaan, và Y-sác đồng ý sai Jacob đi (Sáng 27:46 - 28:5). Dù vậy, Kinh Thánh không ghi lại một cuộc đoàn tụ nào giữa Rebecca và người con trai yêu dấu Jacob. Bà qua đời và được chôn trong hang Machpelah, nơi chôn Áp-ra-ham và Sara (Sáng 49:31), nhưng không thấy nói về cái chết của bà trong khi Jacob còn ở xa.

1. Sự Chủ Động Của Đức Chúa Trời Trong Sự Lựa Chọn: Cuộc đời Rebecca là một minh chứng rõ ràng về thần học tuyển chọn. Đức Chúa Trời đã chủ động dẫn dắt người đầy tớ đến gặp bà tại giếng nước, Ngài phán lời tiên tri với bà về hai đứa con, và Ngài đã chọn Jacob trước khi hai đứa trẻ được sinh ra (Rô-ma 9:11-12). Ân điển và chủ ý của Đức Chúa Trời luôn đi trước và định hình số phận con người.

2. Đức Tin Và Hành Động: Ban đầu, Rebecca là hình mẫu của đức tin và sự sẵn lòng. Bà tin lời người đầy tớ, tin vào Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, và sẵn sàng bỏ quê hương để theo giao ước. Tuy nhiên, về sau, đức tin của bà dường như bị che khuất bởi sự nôn nóng muốn "giúp" Đức Chúa Trời thực hiện lời hứa. Đây là bài học cảnh tỉnh cho mọi Cơ Đốc nhân: chúng ta có thể tin vào lời hứa của Chúa, nhưng lại thất bại trong việc chờ đợi đường lối và thời điểm của Ngài, dẫn đến việc dùng những phương cách trái với bản tính thánh khiết của Ngài.

3. Hậu Quả Của Sự Thiên Vị Và Lừa Dối Trong Gia Đình: Gia đình của Y-sác và Rebecca là một cảnh báo đau lòng về hậu quả của sự thiên vị cha mẹ. Sự yêu thương không công bằng đã tạo nên sự cạnh tranh, ghen ghét, và cuối cùng là sự tan vỡ. Hành động lừa dối của Rebecca và Jacob, dù với động cơ muốn thấy ý Chúa thành tựu, đã phá vỡ sự tin tưởng trong gia đình, gây ra nỗi đau kéo dài qua nhiều năm và nhiều thế hệ.

4. Rebecca Trong Dòng Dõi Đấng Mết-si-a: Dù có những sai lầm, Rebecca vẫn giữ một vị trí không thể thay thế trong lịch sử cứu rỗi. Bà là mẹ của Jacob, tức Israel, và từ chi phái Giu-đa của Israel, Đấng Mết-si-a đã đến. Bà được nhắc đến trong gia phả của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:2 - "Áp-ra-ham sanh Y-sác; Y-sác sanh Gia-cốp"). Điều này an ủi chúng ta rằng Đức Chúa Trời vẫn có thể sử dụng những con người không toàn hảo để hoàn thành mục đích toàn hảo của Ngài, và ân điển Ngài vượt trên mọi thất bại của con người.

1. Tìm Kiếm Sự Hướng Dẫn Của Chúa Trong Những Quyết Định Lớn: Giống như người đầy tớ của Áp-ra-ham, chúng ta được kêu gọi cầu nguyện cụ thể và tìm kiếm sự hướng dẫn của Chúa trong mọi bước đi quan trọng của đời sống, đặc biệt trong hôn nhân và gia đình.

2. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Rộng Rãi Và Phục Vụ: Tấm lòng sẵn sàng phục vụ của Rebecca tại giếng nước là một đức tính cần được trau dồi. Trong Hội Thánh, tinh thần phục vụ cách vui lòng và quảng đại luôn được đề cao (Ga-la-ti 5:13).

3. Tin Cậy Lời Hứa Chúa Trong Sự Chờ Đợi Kiên Nhẫn: Chúng ta học được từ sai lầm của Rebecca rằng tin vào lời hứa của Chúa phải đi đôi với sự kiên nhẫn chờ đợi Ngài hành động. "Hãy yên tịnh trước mặt Đức Giê-hô-va, và chờ đợi Ngài" (Thi Thiên 37:7). Đừng dùng những phương cách thế gian để đạt được mục đích thuộc linh.

4. Xây Dựng Gia Đình Trong Sự Công Bình Và Yêu Thương: Tránh sự thiên vị có thể gây chia rẽ. Cha mẹ Cơ Đốc được kêu gọi nuôi dạy con cái trong sự khuyên bảo và dạy dỗ của Chúa (Ê-phê-sô 6:4), với tình yêu thương công bình dành cho mỗi đứa trẻ.

5. Ăn Năn Và Tin Cậy Vào Ân Điển: Dù chúng ta có thể đã phạm sai lầm lớn trong việc thực hiện ý muốn Chúa, cánh cửa ân điển và sự phục hồi vẫn luôn mở. Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Y-sác, và Jacob cũng là Đức Chúa Trời đầy lòng thương xót, sẵn sàng tha thứ và tiếp tục dùng chúng ta khi chúng ta ăn năn và quay lại cùng Ngài.

Rebecca là một nhân vật phức tạp và đa chiều: một thiếu nữ đức hạnh và quả quyết, một người vợ được yêu thương, một người mẹ nhận được lời tiên tri trực tiếp từ Đức Chúa Trời, nhưng cũng là một người đã để cho sự nôn nóng và mưu mẹo chi phối, dẫn đến hậu quả đau thương. Cuộc đời bà nhắc nhở chúng ta về sự quan trọng của việc không chỉ biết ý muốn Chúa, mà còn bước đi trong đường lối thánh khiết của Ngài để đạt đến ý muốn ấy. Cuối cùng, câu chuyện của Rebecca làm sáng tỏ chân lý vĩ đại: "Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời" (Ê-phê-sô 2:8). Ngay cả những sai lầm của con người cũng không thể làm hỏng kế hoạch cứu rỗi hoàn hảo của Đức Chúa Trời, Đấng vẫn tiếp tục hành động qua những công cụ không toàn hảo để đem về vinh quang cho danh Ngài.