Tại sao Ni-cô-đem lại gặp Chúa Giê-xu ban đêm?
Trong Phúc Âm Giăng, có một cuộc gặp gỡ đầy ý nghĩa giữa Chúa Giê-xu và một người Pha-ri-si tên là Ni-cô-đem (Giăng 3:1-21). Câu chuyện bắt đầu bằng chi tiết: “Có một người trong nhóm Pha-ri-si tên là Ni-cô-đem, là một người cai trị dân Do Thái. Ban đêm, người ấy đến cùng Đức Chúa Giê-xu và thưa rằng: Thưa thầy, chúng tôi biết thầy là giáo sư từ Đức Chúa Trời đến” (Giăng 3:1-2). Cuộc trò chuyện này dẫn đến lời tuyên bố nổi tiếng của Chúa Giê-xu về sự tái sinh (sanh lại) và ánh sáng cứu rỗi. Nhưng tại sao Ni-cô-đem lại chọn ban đêm để đến với Chúa? Chi tiết tưởng chừng nhỏ bé này mở ra nhiều tầng ý nghĩa lịch sử, văn hóa và thuộc linh, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về tình trạng của con người trước mặt Đức Chúa Trời.
Ni-cô-đem là một người Pha-ri-si, một nhà lãnh đạo tôn giáo, và là thành viên của tòa công luận (Sanhedrin) – hội đồng tối cao của người Do Thái thời đó. Là một “người cai trị dân Do Thái” (Giăng 3:1), ông có địa vị, uy tín và ảnh hưởng rất lớn. Người Pha-ri-si nổi tiếng với sự nghiêm ngặt trong việc tuân giữ luật pháp Môi-se và truyền thống của các bậc trưởng lão. Tuy nhiên, họ cũng thường xuyên đối đầu với Chúa Giê-xu vì Ngài dạy dỗ với thẩm quyền khác hẳn và phơi bày sự giả hình của họ.
Khi Chúa Giê-xu bắt đầu chức vụ, nhiều người Pha-ri-si tỏ ra thù địch, xem Ngài như một kẻ phá rối trật tự tôn giáo. Vì vậy, việc một người Pha-ri-si như Ni-cô-đem công khai tìm đến Chúa Giê-xu sẽ gây ra nhiều rắc rối, có thể làm tổn hại danh tiếng và vị trí của ông trong hội đồng. Mặt khác, cũng có một số người Pha-ri-si thực sự tìm kiếm chân lý, nhưng họ sợ bị khai trừ khỏi nhà hội (Giăng 12:42-43). Bối cảnh này giúp chúng ta hiểu phần nào lý do Ni-cô-đem đến vào ban đêm.
1. Sợ hãi sự phản đối của giới lãnh đạo Do Thái
Ni-cô-đem có thể lo sợ bị đồng nghiệp trong hội đồng Pha-ri-si phát hiện và chỉ trích. Giăng 12:42-43 mô tả nhiều người trong các nhà cầm quyền tin Chúa nhưng không dám xưng ra vì sợ bị khai trừ khỏi nhà hội, vì họ chuộng vinh quang của loài người hơn vinh quang của Đức Chúa Trời. Với địa vị cao, Ni-cô-đem rất có thể ở trong tình trạng tương tự. Ban đêm mang lại sự kín đáo, giảm thiểu nguy cơ bị nhìn thấy.
2. Mong muốn một cuộc trò chuyện riêng tư, sâu sắc
Là một thầy dạy luật, Ni-cô-đem có nhiều câu hỏi thần học muốn thảo luận với Chúa Giê-xu. Ban đêm là thời gian yên tĩnh, không bị gián đoạn bởi đám đông hay những người tìm kiếm phép lạ. Ông muốn có một buổi đàm đạo nghiêm túc, nơi có thể chất vấn và lắng nghe cách tự do. Điều này cho thấy ông thực sự khao khát hiểu biết, dù còn dè dặt.
3. Ý nghĩa biểu tượng: từ bóng tối đến ánh sáng
Trong Phúc Âm Giăng, chủ đề ánh sáng và bóng tối được sử dụng xuyên suốt. Giăng 1:4-5 tuyên bố: “Trong Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người. Sự sáng soi trong tối tăm, tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng.” Việc Ni-cô-đem đến ban đêm có thể mang ý nghĩa biểu tượng về tình trạng thuộc linh của ông: ông đang ở trong bóng tối, nhưng đang tìm đến Ánh Sáng là Chúa Giê-xu. Chính Chúa Giê-xu sau đó phán: “Sự sáng đã đến thế gian, mà người ta ưa sự tối tăm hơn sự sáng, vì việc làm của họ là xấu xa.” (Giăng 3:19). Ni-cô-đem đại diện cho những người đang bước từ tối tăm ra ánh sáng, nhưng vẫn còn vương vấn bởi bóng tối.
4. Tập quán học đạo vào ban đêm
Trong văn hóa Do Thái, các rabbi thường dành thời gian ban đêm để nghiên cứu Kinh Thánh và cầu nguyện. Ví dụ, Đa-vít viết: “Tôi suy gẫm về Chúa trong canh đêm” (Thi thiên 63:6). Việc Ni-cô-đem tìm đến Chúa Giê-xu ban đêm có thể phản ánh thói quen học hỏi nghiêm túc, coi đây là thời điểm thích hợp cho việc thảo luận thần học. Tuy nhiên, dù có thể là lý do thực tiễn, Giăng vẫn ghi lại chi tiết này để nhấn mạnh khía cạnh biểu tượng.
Khi Ni-cô-đem bày tỏ sự kính trọng, Chúa Giê-xu ngay lập tức đi vào cốt lõi: “Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời” (Giăng 3:3). Trong nguyên ngữ Hy Lạp, cụm từ “sanh lại” là γεννηθῇ ἄνωθεν (gennēthē anōthen), có thể dịch là “sanh từ trên cao” (born from above) hoặc “sanh lại” (born again). Chúa Giê-xu nói về một sự biến đổi thuộc linh sâu sắc, không phải do công đức hay địa vị tôn giáo, mà bởi quyền năng của Đức Thánh Linh (Giăng 3:5-8).
Ni-cô-đem thắc mắc: “Người đã già thì sanh lại làm sao được? Có thể nào trở vào lòng mẹ và sanh lần thứ hai sao?” (Giăng 3:4). Sự nhầm lẫn này cho thấy ông đang hiểu theo nghĩa thể xác, nhưng Chúa Giê-xu giải thích rằng đó là sự sanh bởi Thánh Linh. Sau đó, Ngài nhắc đến biến cố Môi-se treo con rắn lên trong đồng vắng (Dân số ký 21:8-9) như hình bóng về việc Con Người sẽ bị treo lên (bị đóng đinh) để ai tin thì được sự sống đời đời (Giăng 3:14-15). Đây chính là cốt lõi của Phúc Âm: tin vào Chúa Giê-xu, Con Đức Chúa Trời, để được cứu.
Cuộc đối thoại kết thúc với những lời tuyên bố nổi tiếng: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời” (Giăng 3:16). Dù không rõ Ni-cô-đem đã tin ngay lúc đó hay chưa, nhưng lời Chúa đã gieo vào lòng ông hạt giống đức tin.
Phúc Âm Giăng ghi lại hai lần xuất hiện khác của Ni-cô-đem, cho thấy sự tiến triển trong đức tin của ông.
Giăng 7:45-52: Khi các thầy tế lễ và người Pha-ri-si sai lính bắt Chúa Giê-xu nhưng không thành, họ tức giận và lên án Ngài. Ni-cô-đem lên tiếng nhắc nhở: “Luật pháp chúng ta có xét đoán ai trước khi nghe người ấy và biết việc người làm không?” (câu 51). Dù vẫn còn thận trọng (ông không trực tiếp bênh vực Chúa mà chỉ nói về sự công bằng), nhưng đây là bước tiến từ chỗ gặp riêng ban đêm đến việc công khai lên tiếng trong hội đồng. Dù bị đồng nghiệp mỉa mai (“Ngươi cũng là người Ga-li-lê sao?”), Ni-cô-đem đã dám đứng lên vì lẽ phải.
Giăng 19:38-42: Sau khi Chúa Giê-xu chịu chết trên thập tự giá, Ni-cô-đem cùng với Giô-sép người A-ri-ma-thê (một môn đồ kín đáo) đã công khai đến xin xác Chúa để mai táng. Ông mang theo một hỗn hợp mộc dược và trầm hương khoảng một trăm pound (khoảng 33 kg) – một số lượng lớn, thể hiện lòng tôn kính và sự dâng hiến quý giá. Hành động này cho thấy ông không còn giấu giếm nữa; ông công khai xác nhận mình là người theo Chúa, dù phải trả giá. Đây là kết quả của đức tin trưởng thành, từ bóng tối bước ra ánh sáng.
Câu chuyện Ni-cô-đem không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà còn là bài học sống động cho mọi tín hữu:
1. Đến với Chúa Giê-xu một cách cá nhân, vượt qua sợ hãi
Giống như Ni-cô-đem, chúng ta có thể có nhiều nỗi sợ: sợ bị từ chối, sợ mất mát, sợ thay đổi. Nhưng chúng ta cần can đảm đến với Chúa, dù ban đầu còn e dè. Chúa Giê-xu luôn sẵn lòng tiếp đón những ai thành tâm tìm kiếm Ngài (Ma-thi-ơ 11:28).
2. Đừng để địa vị, danh tiếng ngăn cản chúng ta tìm kiếm chân lý
Ni-cô-đem là một bậc thầy, nhưng ông vẫn khiêm nhường đến hỏi Chúa Giê-xu. Đôi khi kiến thức tôn giáo, địa vị xã hội có thể trở thành rào cản khiến chúng ta không nhận ra mình cần được cứu. Hãy học theo gương của ông: thừa nhận rằng mình cần được dạy dỗ lại từ đầu, cần một sự biến đổi bên trong.
3. Sự tái sinh là điều kiện tiên quyết để vào Nước Đức Chúa Trời
Lời Chúa Giê-xu với Ni-cô-đem nhắc nhở mỗi chúng ta: dù bạn là ai, giàu sang hay nghèo khó, lãnh đạo hay thường dân, bạn phải được sinh lại bởi Thánh Linh. Đó là công việc siêu nhiên của Đức Chúa Trời, được nhận lãnh qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Giăng 1:12-13; Ê-phê-sô 2:8-9). Không có sự tái sinh, chúng ta vẫn ở trong bóng tối thuộc linh.
4. Từ bóng tối bước ra ánh sáng
Ni-cô-đem ban đầu đến vào ban đêm, nhưng cuối cùng ông công khai đồng nhất với Chúa Giê-xu. Điều này phản ánh nguyên tắc: khi chúng ta tin Chúa, chúng ta bước từ bóng tối ra ánh sáng và phải sống như con cái sự sáng (Ê-phê-sô 5:8-14). Điều đó có nghĩa là không sống hai mặt, không giấu giếm đức tin, nhưng sống công khai cho Chúa trong mọi lĩnh vực.
5. Đức tin phát triển từng bước
Ni-cô-đem không trở nên hoàn hảo ngay lập tức. Ông bắt đầu bằng một cuộc trò chuyện kín đáo, sau đó dám lên tiếng bảo vệ sự công bằng, và cuối cùng hành động mạnh mẽ. Điều này khích lệ chúng ta: đức tin có thể lớn lên dần dần. Hãy trung tín trong những bước nhỏ, Chúa sẽ dẫn dắt chúng ta đến chỗ trưởng thành.
Ni-cô-đem gặp Chúa Giê-xu ban đêm vì nhiều lý do: sợ hãi, mong muốn riêng tư, và có lẽ cả thói quen học đạo. Nhưng quan trọng hơn, chi tiết này cho thấy bản chất con người: chúng ta đang sống trong bóng tối tội lỗi, nhưng Ánh Sáng thật đã đến thế gian. Chúa Giê-xu mời gọi mỗi người phải được sinh lại bởi Thánh Linh, tin nhận Ngài để được sự sống đời đời. Hành trình của Ni-cô-đem khích lệ chúng ta hãy bước ra khỏi vùng an toàn, công khai theo Chúa và để đức tin lớn lên từng ngày. Dù bạn đang ở trong “ban đêm” của cuộc đời, hãy đến với Chúa Giê-xu – Ngài là Ánh Sáng thế gian, và ai theo Ngài sẽ không đi trong tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống (Giăng 8:12).