Phân Biệt "Cầu Nguyện" (Proseuchē) và "Nài Xin" (Deēsis) trong Tân Ước
Cầu nguyện là hơi thở của đời sống Cơ Đốc. Tuy nhiên, Kinh Thánh Tân Ước sử dụng nhiều từ Hy Lạp khác nhau để diễn tả các khía cạnh của sự cầu nguyện. Hai từ quan trọng thường được dịch là "cầu nguyện" và "nài xin" trong tiếng Việt là προσευχή (proseuchē) và δέησις (deēsis). Hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng không chỉ giúp chúng ta đào sâu kiến thức Kinh Thánh, mà còn làm phong phú đời sống cầu nguyện hằng ngày.
I. Cầu Nguyện (Proseuchē): Khái Niệm và Cách Dùng
Từ προσευχή (proseuchē) xuất phát từ tiếp đầu ngữ πρός (pros, hướng về) và εὐχή (euchē, lời cầu, lời khấn). Nghĩa đen là "hướng về lời cầu nguyện", diễn tả hành động đến với Đức Chúa Trời trong sự giao tiếp. Đây là từ phổ biến nhất cho "sự cầu nguyện" trong Tân Ước, được dùng khoảng 36 lần. Proseuchē bao hàm toàn bộ hoạt động cầu nguyện, bao gồm sự thờ phượng, tạ ơn, xưng tội, và dâng lên các nhu cầu.
Một số ví dụ:
- Chúa Giê-su thường lên núi để cầu nguyện (proseuchē) (Lu-ca 6:12).
- Hội Thánh đầu tiên "bền lòng... trong sự cầu nguyện" (Công vụ 2:42).
- Đền thờ được gọi là "nhà cầu nguyện" (οἶκος προσευχῆς, oikos proseuchē) trong Ma-thi-ơ 21:13.
- Phao-lô khuyên: "Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện (proseuchē), nài xin (deēsis), và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời" (Phi-líp 4:6).
Qua các câu trên, chúng ta thấy proseuchē là từ chung cho mọi hình thức cầu nguyện, đặc biệt nhấn mạnh đến mối tương giao với Chúa.
II. Nài Xin (Deēsis): Khái Niệm và Cách Dùng
Từ δέησις (deēsis) bắt nguồn từ động từ δέομαι (deomai, cầu xin, nài xin). Nó diễn tả một lời thỉnh cầu cụ thể, thường là một nhu cầu khẩn thiết. Trong Tân Ước, deēsis xuất hiện khoảng 19 lần và thường được dịch là "nài xin", "lời cầu xin", hay "lời khẩn nguyện".
Một số ví dụ tiêu biểu:
- Thiên sứ bảo Xa-cha-ri: "Lời cầu xin (deēsis) ngươi đã được nhậm rồi" về việc có con (Lu-ca 1:13).
- Bà An-ne "cứ ở trong đền thờ, hầu việc Đức Chúa Trời, kiêng ăn và cầu nguyện (deēsis) đêm ngày" (Lu-ca 2:37).
- Phao-lô viết: "Hỡi anh em, lòng tôi ước ao và tôi cầu xin (deēsis) cùng Đức Chúa Trời cho dân Y-sơ-ra-ên được cứu" (Rô-ma 10:1).
- Trong 1 Ti-mô-thê 2:1, sứ đồ khuyên: "Vậy, trước hết mọi sự, ta dặn rằng phải khẩn nguyện (deēseis), cầu xin, kêu van, tạ ơn cho mọi người."
Deēsis thường mang sắc thái của một lời cầu xin khẩn thiết, xuất phát từ sự nhận biết nhu cầu của bản thân hoặc người khác. Nó là một phần của proseuchē, nhưng tập trung vào việc "xin".
III. So Sánh và Phân Biệt Giữa Proseuchē và Deēsis
Để thấy rõ sự khác biệt, chúng ta hãy xem những đoạn Kinh Thánh sử dụng cả hai từ cùng nhau:
- Ê-phê-sô 6:18: "Hãy nhờ Đức Thánh Linh, thường thường làm đủ mọi thứ cầu nguyện (proseuchē) và nài xin (deēsis). Hãy dùng sự bền đổ trọn vẹn mà tỉnh thức về điều đó, và cầu nguyện cho hết thảy các thánh đồ."
- Phi-líp 4:6: "Chớ lo phiền chi hết, nhưng trong mọi sự hãy dùng lời cầu nguyện (proseuchē), nài xin (deēsis), và sự tạ ơn mà trình các sự cầu xin của mình cho Đức Chúa Trời."
- 1 Ti-mô-thê 2:1: "Vậy, trước hết mọi sự, ta dặn rằng phải khẩn nguyện (deēseis), cầu xin, kêu van, tạ ơn cho mọi người." (Ở đây không dùng proseuchē nhưng có liệt kê các hình thức).
Trong những câu này, proseuchē là từ rộng hơn, bao trùm toàn bộ hành động cầu nguyện; còn deēsis là một khía cạnh cụ thể của nó, đó là sự thỉnh cầu, nài xin. Nói cách khác, mỗi khi chúng ta cầu nguyện (proseuchē), chúng ta có thể bao gồm sự nài xin (deēsis) cùng với sự thờ phượng, tạ ơn, xưng tội, v.v.
Một phân tích từ nguyên cũng cho thấy: proseuchē nhấn mạnh việc hướng về Chúa, trong khi deēsis nhấn mạnh việc bày tỏ nhu cầu. Cả hai đều quan trọng và bổ sung cho nhau.
IV. Ý Nghĩa Thần Học và Thực Hành
Việc phân biệt này không chỉ mang tính học thuật, mà còn có giá trị thực tiễn cho đời sống tâm linh của chúng ta.
Trước hết, proseuchē nhắc nhở chúng ta rằng cầu nguyện trước hết là mối quan hệ, là sự gặp gỡ với Đức Chúa Trời. Khi chúng ta cầu nguyện, chúng ta bước vào sự hiện diện của Ngài, tôn thờ Ngài, cảm tạ Ngài, và lắng nghe Ngài. Nếu chúng ta chỉ tập trung vào những nhu cầu (deēsis) mà bỏ qua các yếu tố khác, lời cầu nguyện có thể trở nên ích kỷ và hời hợt.
Thứ hai, deēsis dạy chúng ta rằng Đức Chúa Trời quan tâm đến mọi chi tiết của đời sống chúng ta. Chúng ta được khích lệ mang những nhu cầu cụ thể, khẩn thiết đến với Ngài. Sự nài xin thể hiện đức tin rằng Chúa lắng nghe và hành động. Nó cũng giúp chúng ta xác định rõ ràng những điều mình cầu xin, và từ đó nhận biết sự đáp lời của Ngài.
Chúa Giê-su là tấm gương hoàn hảo về sự kết hợp cả hai. Ngài thường xuyên dành thời gian riêng tư để cầu nguyện (proseuchē) với Cha (Mác 1:35). Trong vườn Ghết-sê-ma-nê, Ngài cầu nguyện với lời nài xin (deēsis) khẩn thiết: "Cha ơi! Nếu có thể được, xin cho chén này lìa khỏi con! Song không theo ý muốn con, mà theo ý muốn Cha." (Ma-thi-ơ 26:39). Ngay cả khi đau đớn, Ngài vẫn giữ mối tương giao với Cha và dâng lên lời thỉnh cầu chân thành.
Thánh Linh cũng giúp đỡ chúng ta trong cả hai phương diện: "Lại có Đức Thánh Linh giúp đỡ sự yếu đuối chúng ta. Vì chúng ta chẳng biết sự mình phải xin cho đúng; nhưng chính Đức Thánh Linh lấy sự thở than không thể nói ra được mà cầu khẩn thay cho chúng ta." (Rô-ma 8:26). Thánh Linh giúp chúng ta cầu nguyện phù hợp với ý muốn Đức Chúa Trời, cả trong sự thờ phượng lẫn nài xin.
V. Ứng Dụng trong Đời Sống Cơ Đốc Hằng Ngày
Làm thế nào để áp dụng sự hiểu biết về proseuchē và deēsis vào đời sống cầu nguyện cá nhân và Hội Thánh? Dưới đây là một số gợi ý:
- Cân bằng trong lời cầu nguyện: Hãy dành thời gian để tôn thờ Chúa, cảm tạ Ngài về những ơn phước đã nhận, xưng tội, và sau đó dâng lên những nhu cầu cụ thể. Một mô hình tốt là "ACTS": Adoration (Thờ phượng), Confession (Xưng tội), Thanksgiving (Tạ ơn), Supplication (Nài xin).
- Làm phong phú sự nài xin: Hãy cụ thể khi cầu xin. Viết ra những lời cầu nguyện, lập danh sách cầu thay. Nhớ rằng Chúa muốn chúng ta trình bày mọi điều lo âu cho Ngài (Phi-líp 4:6).
- Sử dụng Lời Chúa trong cầu nguyện: Nhiều Thi-thiên là những lời cầu nguyện (proseuchē) và nài xin (deēsis). Học theo mẫu đó sẽ giúp chúng ta cầu nguyện phong phú hơn.
- Cầu thay cho người khác: Sự nài xin không chỉ cho bản thân mà còn cho Hội Thánh, gia đình, bạn bè, và thế giới. Hãy nài xin Đức Chúa Trời hành động trong đời sống họ.
- Kết hợp với sự tạ ơn: Dù trong nài xin, hãy luôn kèm theo lòng biết ơn vì Chúa đã nghe và sẽ đáp lời theo ý Ngài.
- Nhờ Thánh Linh hướng dẫn: Trước khi cầu nguyện, hãy mời Thánh Linh dạy dỗ và dẫn dắt, để lời cầu nguyện của chúng ta đẹp ý Chúa.
Như vậy, sự phân biệt giữa cầu nguyện và nài xin không phải để tách rời, mà để hiểu rõ hơn các khía cạnh của sự cầu nguyện, từ đó giúp chúng ta trò chuyện với Chúa một cách trọn vẹn.
VI. Kết Luận
Trong Tân Ước, proseuchē và deēsis là hai từ quan trọng mô tả sự cầu nguyện. Proseuchē là từ rộng, chỉ toàn bộ hành vi cầu nguyện, bao gồm mọi hình thức giao tiếp với Đức Chúa Trời. Deēsis là lời thỉnh cầu cụ thể, thường mang tính khẩn thiết. Cả hai đều cần thiết cho một đời sống cầu nguyện lành mạnh. Hiểu biết này giúp chúng ta tránh việc biến cầu nguyện thành một danh sách những yêu cầu, đồng thời cũng tránh việc thờ phượng mà không dám trình bày nhu cầu chân thành với Cha.
Hãy noi gương Chúa Giê-su, Đấng đã kết hợp trọn vẹn cả hai. Hãy đến với Chúa mỗi ngày trong tinh thần thờ phượng, tạ ơn, và cũng thành thật nài xin Ngài cho những nhu cầu của bản thân và người khác. Đức Thánh Linh sẽ giúp đỡ chúng ta trong sự yếu đuối và hướng dẫn chúng ta cầu nguyện theo ý muốn Đức Chúa Trời. Như lời Phao-lô khuyên: "Hãy cầu nguyện không thôi" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:17).