Làm thế nào để hiểu sự phán xét của Đức Chúa Trời trong Cựu Ước dưới ánh sáng của ân điển trong Tân Ước?

Khi đọc Kinh Thánh, nhiều người cảm thấy khó hiểu về hình ảnh Đức Chúa Trời trong Cựu Ước với những câu chuyện phán xét, hủy diệt, và hình phạt khủng khiếp, trong khi Tân Ước lại trình bày một Đức Chúa Trời đầy yêu thương, nhân từ, và ban ân điển qua Chúa Giê-xu Christ. Làm thế nào để dung hòa hai khía cạnh này? Bài viết này sẽ khảo sát Kinh Thánh để thấy rằng sự phán xét và ân điển không hề mâu thuẫn, mà là hai mặt của cùng một bản tính thánh khiết và yêu thương của Đức Chúa Trời, đặc biệt được bày tỏ trọn vẹn nơi thập tự giá của Đấng Christ.

Đức Chúa Trời là Đấng thánh khiết (Ê-sai 6:3) và công bình (Phục truyền 32:4). Sự thánh khiết của Ngài không thể dung chứa tội lỗi; tội lỗi đáng bị hình phạt. Đồng thời, Ngài cũng là Đấng “đầy lòng thương xót, nhân từ, chậm giận, giàu ơn” (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6-7). Cả Cựu Ước lẫn Tân Ước đều khẳng định cả hai thuộc tính này. Trong Cựu Ước, chúng ta thấy nhiều lần Đức Chúa Trời thể hiện lòng thương xót: Ngài tha thứ cho Đa-vít sau tội ngoại tình (2 Sa-mu-ên 12:13), kiên nhẫn với dân Y-sơ-ra-ên qua nhiều thế hệ (Nê-hê-mi 9:17), và ban lời hứa về Đấng Mê-si (Ê-sai 9:6-7). Trong Tân Ước, dù trọng tâm là ân điển, chúng ta vẫn thấy sự phán xét: Chúa Giê-xu nói về địa ngục (Ma-thi-ơ 10:28), Anania và Saphira bị phạt chết vì nói dối (Công vụ 5:1-11), và sách Khải Huyền mô tả cơn thạnh nộ cuối cùng (Khải Huyền 20:11-15). Như vậy, cả hai giao ước đều thể hiện một Đức Chúa Trời vừa thánh khiết vừa yêu thương.

Để hiểu đúng những sự kiện phán xét trong Cựu Ước, chúng ta cần xem xét mục đích và bối cảnh lịch sử của chúng.

1. Phản ứng trước tội lỗi quá mức: Các sự phán xét như cơn nước lụt thời Nô-ê (Sáng thế 6-8) hay sự hủy diệt Sô-đôm và Gô-mô-rơ (Sáng thế 18-19) xảy ra khi tội lỗi của loài người đã đến mức cùng cực. Trong trường hợp Sô-đôm, tội lỗi của họ “quá nặng” (Sáng thế 18:20). Đức Chúa Trời luôn kiên nhẫn, nhưng khi con người từ chối ăn năn, Ngài phải hành động để bảo vệ sự công bình.

2. Dân Y-sơ-ra-ên và giao ước: Dân Y-sơ-ra-ên là dân tộc được Đức Chúa Trời lựa chọn để qua họ mà ban phước cho muôn dân (Sáng thế 12:3). Ngài lập giao ước với họ, hứa ban phước nếu vâng lời và rủa sả nếu bất trung (Phục truyền 28). Các cuộc phán xét đối với Y-sơ-ra-ên (như lưu đày) là hệ quả của việc họ vi phạm giao ước. Chính các tiên tri luôn kêu gọi họ ăn năn để tránh khỏi cơn thạnh nộ (Giê-rê-mi 18:7-10).

3. Các dân ngoại và sự công bình: Khi Đức Chúa Trời truyền cho Y-sơ-ra-ên tiêu diệt các dân Ca-na-an (Giô-suê 6:17), đó là sự phán xét trực tiếp của Ngài đối với những dân tộc đã đầy dẫy sự gian ác, thờ hình tượng và các thực hành ghê tởm (Phục truyền 9:4-5). Ngài cũng dùng các đế quốc như A-si-ri, Ba-by-lôn để phán xét Y-sơ-ra-ên, rồi sau đó phán xét chính các đế quốc đó vì sự kiêu ngạo và tàn bạo của họ (Ê-sai 10:5-19).

4. Hệ thống tế lễ và sự tha thứ: Ngay trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời đã cung cấp phương cách để tội lỗi được tha thứ qua hệ thống tế lễ (Lê-vi Ký 16). Các con sinh tế chỉ về Chúa Giê-xu Christ, Đấng sẽ chịu chết thay cho tội lỗi của cả nhân loại (Hê-bơ-rơ 9:11-14). Do đó, ngay cả trong những đoạn phán xét, chúng ta thấy lòng thương xót của Đức Chúa Trời luôn được bày tỏ cho những ai ăn năn và tin cậy Ngài.

Tân Ước giới thiệu “ân điển” (χάρις – charis) như một khái niệm trung tâm: đó là ơn không đáng được, được ban cho nhân loại qua Chúa Giê-xu Christ. Ân điển được định nghĩa qua câu Kinh Thánh nổi tiếng: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:8).

Chúa Giê-xu là hiện thân của ân điển: Ngài đến thế gian để “tìm và cứu kẻ bị hư mất” (Lu-ca 19:10), “hiến mạng sống mình làm giá chuộc cho nhiều người” (Ma-thi-ơ 20:28). Sự chết của Ngài trên thập tự giá đã đáp ứng đòi hỏi công lý của Đức Chúa Trời (vì tội lỗi phải bị phạt) và mở ra cánh cửa ân điển cho những ai tin (Rô-ma 3:23-26). Qua sự phục sinh, Ngài ban sự sống đời đời và Thánh Linh để chúng ta có thể sống đẹp lòng Đức Chúa Trời.

Tuy nhiên, Tân Ước không loại bỏ khái niệm phán xét. Chúa Giê-xu nhiều lần cảnh báo về sự phán xét tương lai (Ma-thi-ơ 25:31-46) và sự trừng phạt đời đời (Mác 9:48). Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì chúng ta thảy đều phải ứng hầu trước tòa án Đấng Christ” (2 Cô-rinh-tô 5:10). Sách Khải Huyền mô tả “ngày thạnh nộ lớn” (Khải Huyền 6:17). Vì vậy, ân điển không phủ nhận sự thánh khiết và công bình của Đức Chúa Trời, mà hoàn thành nó.

Mấu chốt để hiểu sự phán xét trong Cựu Ước dưới ánh sáng ân điển trong Tân Ước là nhận ra rằng cả hai đều hướng về Chúa Giê-xu Christ và công việc cứu chuộc của Ngài.

1. Cựu Ước báo trước ân điển: Ngay từ sau sự sa ngã, Đức Chúa Trời đã hứa về dòng dõi người nữ sẽ đánh bại ma quỷ (Sáng thế 3:15). Các lời tiên tri về Đấng Mê-si đều nói về một Vua công bình và là Đầy tớ chịu thương khó (Ê-sai 53). Tiên tri Giê-rê-mi loan báo giao ước mới (Giê-rê-mi 31:31-34). Hệ thống tế lễ là hình bóng của sự chết chuộc tội của Đấng Christ. Như vậy, Cựu Ước không chỉ là sách luật pháp và phán xét, mà còn là sách của lời hứa và hy vọng.

2. Tân Ước ứng nghiệm Cựu Ước: Chúa Giê-xu tuyên bố: “Ta đến không phải để phá luật pháp, nhưng để làm cho trọn” (Ma-thi-ơ 5:17). Sự chết của Ngài trên thập tự giá là sự kiện trọng tâm, nơi sự công bình và tình yêu của Đức Chúa Trời gặp nhau. Rô-ma 3:25-26 giải thích: “Đức Chúa Trời đã lập Ngài (Christ) làm của lễ chuộc tội… để Ngài tỏ ra sự công bình mình... hầu cho Ngài được công bình và xưng công bình kẻ nào tin đến Đức Chúa Jêsus.”

3. Thập tự giá: nơi phán xét và ân điển hội tụ: Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu gánh chịu sự phán xét của Đức Chúa Trời thay cho chúng ta (Ga-la-ti 3:13). Đó là sự phán xét tối cao đối với tội lỗi. Đồng thời, đó cũng là sự bày tỏ ân điển tối thượng vì Đức Chúa Trời ban Con một của Ngài để chúng ta được tha thứ. Như vậy, sự phán xét trong Cựu Ước là bức tranh nhỏ về sự phán xét mà tội lỗi đáng phải nhận; và ân điển trong Tân Ước là sự chu cấp giải pháp thay thế qua Đấng Christ.

Hiểu được mối liên hệ giữa phán xét và ân điển không chỉ là vấn đề thần học, mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống đức tin của chúng ta. Dưới đây là một số ứng dụng thiết thực:

1. Có cái nhìn cân bằng về bản tính Đức Chúa Trời: Chúng ta cần tránh hai thái cực: chỉ nhấn mạnh sự yêu thương mà bỏ qua sự thánh khiết (dẫn đến tình trạng dễ dãi với tội lỗi), hoặc chỉ nhấn mạnh sự phán xét mà quên đi lòng thương xót (dẫn đến sự sợ hãi và nặng nề). Thay vào đó, hãy tôn thờ Đức Chúa Trời vì Ngài vừa thánh khiết vừa yêu thương, và đó chính là nền tảng của sự kính sợ đúng đắn và tình yêu chân thật.

2. Sống biết ơn và thánh khiết: Ân điển không phải là giấy phép để phạm tội (Rô-ma 6:1-2). Khi nhận biết mình đã được tha thứ bởi sự hy sinh của Christ, chúng ta phải đáp ứng bằng một đời sống dâng hiến, tận hiến cho Chúa (Rô-ma 12:1). Sự phán xét nhắc nhở chúng ta về hậu quả nghiêm trọng của tội lỗi, thúc giục chúng ta xa lánh điều ác.

3. Rao giảng Phúc Âm trọn vẹn: Khi chia sẻ tin lành, chúng ta cần trình bày cả tình trạng tội lỗi của con người và sự phán xét tương lai, lẫn tình yêu và ân điển của Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu. Sứ đồ Phao-lô đã làm mẫu khi giảng cho người A-thên: “Đức Chúa Trời… truyền cho mọi người ở mọi nơi phải ăn năn, vì Ngài đã chỉ định một ngày, khi Ngài sẽ phán xét thế gian bởi người Ngài đã lập, và Đấng ấy Ngài đã khiến sống lại từ kẻ chết” (Công vụ 17:30-31).

4. Kính sợ Chúa và vâng phục: “Hãy kính sợ Đức Chúa Trời” (1 Phi-e-rơ 2:17). Sự kính sợ đích thực không phải là sợ hãi mù quáng, mà là lòng tôn kính, vâng lời vì biết rằng Chúa là Đấng thánh khiết và sẽ phán xét mọi việc. Điều này thúc đẩy chúng ta sống ngay thẳng, trung tín trong mọi sự.

5. Cầu nguyện cho sự công bình và thương xót: Như các tiên tri đã kêu gọi, chúng ta cũng phải quan tâm đến công lý trong xã hội, đồng thời cầu xin lòng thương xót cho những người chưa biết Chúa. Chúng ta nài xin Đức Chúa Trời ngăn cơn thạnh nộ và ban cho người ta cơ hội ăn năn (2 Phi-e-rơ 3:9).

6. Hy vọng và an ủi: Dù thế giới đầy tội ác và bất công, chúng ta biết rằng Đức Chúa Trời cuối cùng sẽ phán xét mọi điều và thiết lập vương quốc công bình, nơi không còn đau khổ (Khải Huyền 21:4). Đồng thời, chúng ta an ủi vì mình đã được cứu khỏi cơn thạnh nộ nhờ đức tin nơi Đấng Christ (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:9).

Sự phán xét trong Cựu Ước và ân điển trong Tân Ước là hai mặt của cùng một chân lý về Đức Chúa Trời. Ngài thánh khiết nên phải trừng phạt tội lỗi; Ngài yêu thương nên đã ban Con Ngài chịu hình phạt thay cho chúng ta. Thập tự giá là đỉnh cao nơi cả hai được thể hiện trọn vẹn. Khi hiểu điều này, chúng ta có thể đọc Cựu Ước với cái nhìn mới: đó là lời cảnh báo về sự nghiêm trọng của tội lỗi, nhưng cũng là bức tranh tiên tri về Đấng Cứu Thế sẽ đến. Và chúng ta có thể sống mỗi ngày với lòng biết ơn sâu xa vì ân điển, đồng thời kính sợ Chúa và sống thánh khiết, trông đợi ngày Ngài trở lại để phán xét thế gian trong công bình và ban sự sống đời đời cho những ai thuộc về Ngài.