Tại Sao Kinh Thánh Có 2 Người Giết Gô-li-át

Khi đọc Kinh Thánh Cựu Ước, nhiều tín hữu nhận thấy một điều tưởng chừng như mâu thuẫn: Trong 1 Sa-mu-ên 17, Đa-vít, một chàng trai trẻ, đã đánh bại gã khổng lồ Phi-li-tin Gô-li-át bằng một hòn đá và thanh gươm của chính hắn. Thế nhưng, 2 Sa-mu-ên 21:19 lại ghi rằng Ên-ha-nan, con trai của Gia-rê-Ô-rê-ghim, người Bết-lê-hem, đã giết Gô-li-át. Phải chăng Kinh Thánh ghi nhận hai người giết cùng một Gô-li-át? Bài viết này sẽ đi sâu tìm hiểu bối cảnh, phân tích văn bản gốc Hê-bơ-rơ và giải thích sự hài hòa giữa hai đoạn Kinh Thánh, đồng thời rút ra những bài học thiết thực cho đời sống Cơ Đốc.

1. Câu Chuyện Đa-vít Và Gô-li-át (1 Sa-mu-ên 17)

Đây là một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất trong Kinh Thánh. Người Phi-li-tin và Y-sơ-ra-ên đối đầu nhau tại thung lũng Ê-la. Gô-li-át, một dũng sĩ cao hơn ba mét, thách thức Y-sơ-ra-ên mỗi ngày suốt 40 ngày. Đa-vít, lúc đó còn là một thanh niên chăn chiên, đã nhân danh Đức Giê-hô-va mà đương đầu với gã khổng lồ. Chàng dùng ná bắn đá, trúng trán Gô-li-át, làm hắn ngã xuống, rồi dùng chính thanh gươm của Gô-li-át chém đầu hắn (1 Sa-mu-ên 17:48-51). Chiến công này đưa Đa-vít trở thành anh hùng dân tộc và mở đường cho việc người trở thành vua Y-sơ-ra-ên sau này.

Toàn bộ bối cảnh, diễn biến và hậu quả của trận đánh đều được mô tả tỉ mỉ. Không có chỗ nào nghi ngờ về việc Đa-vít là người giết Gô-li-át. Sau đó, nhiều đoạn Kinh Thánh khác cũng xác nhận điều này (1 Sa-mu-ên 21:9; 22:10; 2 Sa-mu-ên 21:22).

2. Điểm "Khác Biệt" Trong 2 Sa-mu-ên 21:19

2 Sa-mu-ên 21:19 trong bản Kinh Thánh Tiếng Việt 1925 (Bản Truyền Thống) ghi: "Ên-ha-nan, con trai của Gia-rê-Ô-rê-ghim, người Bết-lê-hem, giết Gô-li-át, người Gát, cán giáo người bằng cây trục của thợ dệt." Đọc lướt, người đọc có thể hiểu rằng Ên-ha-nan đã giết Gô-li-át, trùng với chiến công của Đa-vít. Tuy nhiên, nếu đọc kỹ toàn bộ 2 Sa-mu-ên 21:15-22, chúng ta thấy đoạn này liệt kê một loạt các cuộc chiến giữa Đa-vít (lúc đã làm vua) với người Phi-li-tin, và kể về bốn dũng sĩ đã giết bốn người khổng lồ, trong đó có Ên-ha-nan giết "Gô-li-át".

Liệu có hai Gô-li-át? Hay cùng một Gô-li-át bị giết hai lần? Chắc chắn không. Điều này đòi hỏi chúng ta phải xem xét văn bản gốc Hê-bơ-rơ và so sánh với những phần song song khác trong Kinh Thánh.

3. Giải Thích Từ Sách Sử Ký (1 Sử Ký 20:5)

Một trong những nguyên tắc giải kinh quan trọng là so sánh các đoạn Kinh Thánh liên quan. 1 Sử Ký 20:5 ghi lại cùng sự kiện đó: "Lại còn một cuộc chiến với dân Phi-li-tin, trong đó Ên-ha-nan, con trai Giai-rơ, giết La-mi, em của Gô-li-át, người Gát, cán giáo người bằng cây trục của thợ dệt." Bản dịch này đã nói rõ: Ên-ha-nan giết La-mi, em trai của Gô-li-át, chứ không phải Gô-li-át.

Chúng ta có thể tin cậy sách Sử Ký vì nó được viết sau này, dựa trên các nguồn tư liệu đáng tin, và tác giả đã điều chỉnh lại chi tiết để tránh nhầm lẫn. Sách Sử Ký thường bổ sung hoặc làm sáng tỏ những sự kiện đã ghi trong các sách lịch sử trước đó.

4. Nguyên Nhân Từ Bản Sao Chép

Vậy tại sao 2 Sa-mu-ên 21:19 trong một số bản dịch lại ghi "giết Gô-li-át"? Đó là do lỗi sao chép trong quá trình truyền tải văn bản Hê-bơ-rơ cổ đại. Các học giả Kinh Thánh đã nghiên cứu và thấy rằng nguyên bản của 2 Sa-mu-ên 21:19 có lẽ đã viết: "Ên-ha-nan, con trai của Giai-rơ, người Bết-lê-hem, giết La-mi, em của Gô-li-át người Gát." Nhưng qua thời gian, một số chữ bị mất hoặc bị thay đổi. Dưới đây là phân tích cụ thể:

• So sánh tiếng Hê-bơ-rơ: Trong 2 Sa-mu-ên 21:19, câu gốc viết: אֶת־גָּלְיָת הַגִּתִּי (et Golyat ha-Gitti) – "giết Gô-li-át người Gát". Trong khi đó, 1 Sử Ký 20:5 viết: אֶת־לַחְמִי אֲחִי גָּלְיָת (et Lachmi achi Golyat) – "giết La-mi, anh em của Gô-li-át". Có sự khác biệt về tên và mối quan hệ.
• Các học giả cho rằng nguyên bản 2 Sa-mu-ên 21:19 có thể đã có אֶת־לַחְמִי אֲחִי (et Lachmi achi) nhưng do lỗi chép, לַחְמִי (Lachmi) bị thay bằng גָּלְיָת (Golyat). Có giả thuyết cho rằng từ בֵּית הַלַּחְמִי (Beth hal-Lachmi) – "người Bết-lê-hem" trong câu đã khiến người sao chép vô tình bỏ sót hoặc thay đổi. Cũng có thể do chữ ל (lamed) bị nhầm thành ג (gimel) – hai chữ này trong cổ tự Hê-bơ-rơ có hình dạng khá giống nhau, dẫn đến đọc sai thành "Gô-li-át" thay vì "La-mi".
• Ngoài ra, tên cha của Ên-ha-nan cũng khác: 2 Sa-mu-ên 21:19 ghi là "Gia-rê-Ô-rê-ghim" (có lẽ do kết hợp từ "Jaare-oregim" – "rừng của những thợ dệt") còn 1 Sử Ký 20:5 ghi là "Giai-rơ". Điều này cũng do sao chép lỗi: từ "oregim" (thợ dệt) có thể là một chú thích lẫn vào tên, hoặc từ "Jaare" đọc lệch thành "Jair".

Những sai khác như thế này là hiện tượng bình thường trong các bản thảo cổ, và chúng không ảnh hưởng đến tính xác thực của Kinh Thánh. Ngược lại, sự tồn tại của các biến thể giúp các học giả tái tạo nguyên bản gần nhất. Điều đáng mừng là chúng ta có 1 Sử Ký 20:5 để xác minh và điều chỉnh.

5. Giải Pháp Hài Hòa: Đa-vít Giết Gô-li-át, Ên-ha-nan Giết Em Của Gô-li-át

Sau khi phân tích, chúng ta có thể đi đến kết luận rõ ràng: Đa-vít là người giết gã khổng lồ Gô-li-át trong trận Ê-la (1 Sa-mu-ên 17). Còn Ên-ha-nan, một trong những dũng sĩ của Đa-vít (2 Sa-mu-ên 23:24; 1 Sử Ký 11:26), đã giết La-mi, em trai của Gô-li-át, trong một cuộc chiến sau này. Việc Kinh Thánh ghi lại hai chiến công khác nhau không hề mâu thuẫn, mà bổ sung cho nhau.

Một số ý kiến khác cho rằng "Gô-li-át" có thể là một tước hiệu chung của các chiến binh Phi-li-tin (giống như "Pharaoh" của Ai Cập). Tuy nhiên, lập luận này không mạnh vì trong cả hai đoạn, Gô-li-át được xác định rõ ràng là người Gát. Hơn nữa, 1 Sa-mu-ên 17:4 mô tả Gô-li-át là "một người lính ra khỏi trại quân Phi-li-tin, tên là Gô-li-át". Vì vậy, Gô-li-át là tên riêng.

Cũng có người cho rằng có hai Gô-li-át: một là gã khổng lồ nổi tiếng bị Đa-vít giết, một là một người khổng lồ khác cùng tên bị Ên-ha-nan giết. Tuy nhiên, 1 Sử Ký 20:5 đã nói rõ em của Gô-li-át, cho thấy đó là hai anh em trong cùng một gia đình, và cả hai đều là những dũng sĩ khổng lồ (có "cán giáo to như trục khung cửi thợ dệt").

Như vậy, Kinh Thánh không có hai người giết cùng một Gô-li-át, mà là hai người giết hai anh em khổng lồ khác nhau. Sự hiểu lầm chỉ xuất phát từ một vài bản dịch chưa điều chỉnh dựa trên văn bản gốc.

6. Những Bài Học Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

Qua việc tìm hiểu và giải quyết câu hỏi trên, chúng ta có thể rút ra nhiều bài học quý giá:

a. Tiếp cận những khó khăn trong Kinh Thánh với thái độ khiêm nhường và tin cậy

Khi gặp những câu dường như mâu thuẫn, đừng vội hoài nghi hay bỏ cuộc. Hãy nhớ rằng Kinh Thánh là Lời của Đức Chúa Trời, đáng tin cậy trọn vẹn. Nhiều khúc mắc sẽ được giải tỏa khi chúng ta nghiên cứu kỹ lưỡng, cầu nguyện và tìm hiểu bối cảnh. Đức tin của chúng ta đặt nơi Đấng Christ, chứ không dựa trên sự hiểu biết hoàn hảo về mọi chi tiết.

b. Sử dụng các công cụ nghiên cứu và so sánh Kinh Thánh

Kinh Thánh thường tự giải thích chính nó. Việc tra khảo các phân đoạn song song (như 2 Sa-mu-ên và 1 Sử Ký) là phương pháp hữu hiệu để làm sáng tỏ nghĩa. Ngoài ra, chúng ta có thể sử dụng từ điển, sách dẫn, hoặc tham khảo bản gốc (Hê-bơ-rơ, Hy Lạp). Điều này đòi hỏi sự đầu tư thời gian nhưng sẽ làm giàu sự hiểu biết của chúng ta về Lời Chúa.

c. Nhận biết rằng những điểm khó không ảnh hưởng đến các giáo lý căn bản

Ngay cả khi chúng ta chưa tìm được lời giải đáp hoàn hảo cho một số chi tiết nhỏ, điều đó không làm lung lay nền tảng của đức tin: Chúa Giê-xu Christ chịu chết vì tội lỗi chúng ta và sống lại, ban sự cứu rỗi cho những ai tin Ngài. Những sự khác biệt văn bản nhỏ không thay đổi sứ điệp cứu rỗi của Kinh Thánh.

d. Học theo lòng dũng cảm và đức tin của Đa-vít

Câu chuyện Đa-vít và Gô-li-át nhắc nhở chúng ta rằng dù đối diện với những "gã khổng lồ" trong đời sống (bệnh tật, khó khăn, cám dỗ...), chúng ta có thể chiến thắng nhờ danh Chúa và đức tin nơi Ngài. Đa-vít không dựa vào sức riêng hay vũ khí trần gian, mà nhờ cậy Đức Giê-hô-va. Điều này khích lệ chúng ta bước đi trong đức tin mỗi ngày.

e. Tin cậy vào sự bảo tồn Lời Chúa qua các thế hệ

Mặc dù có những lỗi sao chép nhỏ, nhưng Đức Chúa Trời đã gìn giữ Lời Ngài qua hàng ngàn năm. Chúng ta có thể hoàn toàn tin cậy vào thông điệp cứu rỗi và các lẽ thật quan trọng. Sự tồn tại của các biến thể văn bản không làm suy yếu thẩm quyền Kinh Thánh; trái lại, nó chứng tỏ tính trung thực của quá trình truyền thừa.

7. Kết Luận

Qua việc nghiên cứu, chúng ta đã thấy rằng Kinh Thánh không ghi nhận hai người giết cùng một Gô-li-át. Đa-vít giết Gô-li-át, còn Ên-ha-nan giết La-mi, em trai của Gô-li-át. Sự khác biệt trong 2 Sa-mu-ên 21:19 là do lỗi sao chép, và bản song song trong 1 Sử Ký 20:5 đã làm sáng tỏ điều đó. Những khó khăn như vậy thực ra là cơ hội để chúng ta đào sâu Lời Chúa và củng cố đức tin. Mong rằng mỗi chúng ta luôn giữ thái độ kính sợ, yêu mến và học hỏi Kinh Thánh, hầu cho đời sống được vững vàng và kết quả cho Danh Chúa.