Tại sao Ni-cô-đem đến gặp Chúa ban đêm?

Trong Tin Mừng Giăng, chúng ta gặp một nhân vật đặc biệt: Ni-cô-đem, người Pha-ri-si, một nhà lãnh đạo tôn giáo của dân Do Thái, đến gặp Chúa Giê-su ban đêm (Giăng 3:1-2). Hành động “ban đêm” này đã khơi gợi nhiều suy ngẫm và tranh luận qua nhiều thế kỷ. Bài viết này sẽ khám phá bối cảnh lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ gốc và ý nghĩa thuộc linh của sự kiện, đồng thời rút ra những bài học thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân hôm nay.

I. Ni-cô-đem Là Ai? Bối Cảnh Cuộc Gặp Gỡ

Theo Giăng 3:1, Ni-cô-đem là “người Pha-ri-si”, “một người trong những kẻ cai trị dân Giu-đa” (tức thành viên của Hội đồng Công luận Sanhedrin), và được gọi là “thầy dạy trong dân Y-sơ-ra-ên” (câu 10). Ông là một học giả Kinh Thánh, am hiểu luật Môi-se, thuộc giới lãnh đạo tôn giáo tại Giê-ru-sa-lem. Vào thời điểm đó, Chúa Giê-su đã bắt đầu chức vụ công khai, thực hiện nhiều phép lạ và thu hút đám đông. Nhiều người Pha-ri-si nghi ngờ, thậm chí thù ghét Ngài. Trong bầu không khí căng thẳng ấy, Ni-cô-đem đã tìm đến Chúa Giê-su “ban đêm”.

II. Tại Sao Lại Ban Đêm? Các Lý Giải Khả Dĩ

1. Lý Do Thực Tế: Sợ Hãi và Thận Trọng

Giải thích phổ biến nhất là Ni-cô-đem muốn tránh bị đồng nghiệp Pha-ri-si và các nhà lãnh đạo Do Thái khác nhìn thấy. Vì ông là người có địa vị, nếu công khai tìm gặp Chúa Giê-su – một người mà giới lãnh đạo đang nghi ngờ – có thể gây nguy hiểm cho danh tiếng và vị trí của ông. Giăng 12:42-43 cho biết: “Dầu vậy, trong vòng các quan cũng có nhiều người tin Ngài; song vì cớ người Pha-ri-si, nên không xưng Ngài ra, sợ bị đuổi ra khỏi nhà hội. Vì họ chuộng danh vọng bởi người ta hơn là danh vọng bởi Đức Chúa Trời.” Ni-cô-đem có lẽ cũng ở trong tình trạng tương tự. Ban đêm là thời điểm kín đáo, thuận tiện cho một cuộc trò chuyện riêng tư, không bị ai để ý.

2. Lý Do Văn Hóa: Thời Gian Học Hỏi Thần Học

Trong văn hóa Do Thái thời ấy, các thầy dạy luật thường dành buổi đêm để nghiên cứu, thảo luận sâu về Kinh Thánh. Một số nhà giải kinh cho rằng Ni-cô-đem mong muốn có một cuộc trao đổi thần học nghiêm túc, không bị gián đoạn, nên đã chọn ban đêm khi mọi sự yên tĩnh. Tuy nhiên, lý do này có thể đi kèm với sự thận trọng, nhưng không loại trừ rằng ông thật sự ham học hỏi và muốn tìm hiểu về Chúa Giê-su.

3. Lý Do Biểu Tượng Thuộc Linh: Bóng Tối Tâm Linh

Thánh sử Giăng thường sử dụng hình ảnh ánh sáng và bóng tối để diễn tả tình trạng thuộc linh (ví dụ Giăng 1:4-5, 8:12, 12:35). Việc Ni-cô-đem đến ban đêm (tiếng Hy Lạp: νύξ, nyx) có thể mang ý nghĩa tượng trưng: ông đang ở trong sự tối tăm thuộc linh, chưa nhận biết ánh sáng là Chúa Giê-su. Thật vậy, Chúa Giê-su đã phán: “Ta là sự sáng của thế gian; người nào theo ta, chẳng đi trong nơi tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống” (Giăng 8:12). Việc Ni-cô-đem bước từ bóng tối ra ánh sáng sau này (công khai bênh vực Chúa và tham gia an táng Ngài) cho thấy hành trình thuộc linh của ông. Có thể Giăng cố ý ghi lại chi tiết “ban đêm” để nhấn mạnh sự tương phản giữa tình trạng tâm linh hiện tại của Ni-cô-đem và sự soi sáng mà ông sẽ nhận được qua Chúa Giê-su.

III. Phân Tích Cuộc Đối Thoại Giữa Ni-cô-đem Và Chúa Giê-su

Giăng 3:1-21 ghi lại cuộc trò chuyện đầy ý nghĩa. Ni-cô-đem mở đầu với lời công nhận: “Thưa thầy, chúng tôi biết thầy là giáo sư đến từ Đức Chúa Trời; vì những phép lạ thầy làm, nếu Đức Chúa Trời chẳng ở cùng, thì không ai làm được” (câu 2). Chúa Giê-su đáp thẳng vào nhu cầu thuộc linh của ông: “Nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời” (câu 3). Từ “sanh lại” trong nguyên văn Hy Lạp là γεννηθῇ ἄνωθεν (gennēthē anōthen), có thể hiểu là “sanh từ trên” hoặc “sanh lại”. Ni-cô-đem hiểu theo nghĩa đen nên thắc mắc. Chúa Giê-su giải thích về sự sanh bởi nước (có thể chỉ về phép báp-tem) và Thánh Linh (câu 5).

Chúa cũng dùng hình ảnh gió (πνεῦμα, pneuma) để mô tả công việc của Thánh Linh: “Gió muốn thổi đâu thì thổi, ngươi nghe tiếng động; nhưng chẳng biết gió từ đâu đến và đi đâu: hễ ai sanh bởi Thánh Linh thì cũng như vậy” (câu 8). Điều này cho thấy sự tái sinh là công việc siêu nhiên, không do con người kiểm soát.

Sau đó, Chúa Giê-su nói về chính mình là Con Người sẽ bị treo lên như Môi-se treo con rắn lên trong đồng vắng, để ai tin thì được sự sống đời đời (câu 14-15). Đỉnh điểm là câu 16: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.”

Trong suốt cuộc đối thoại, Ni-cô-đem im lặng lắng nghe; ông không cãi lại hay phản bác. Điều này cho thấy tấm lòng cởi mở, muốn tìm hiểu chân lý. Tuy nhiên, Kinh Thánh không ghi lại bất kỳ lời xưng nhận đức tin nào của Ni-cô-đem ngay tại thời điểm đó. Dẫu vậy, qua các đoạn sau, chúng ta thấy ông dần bước ra ánh sáng.

IV. Hành Trình Từ Bóng Tối Ra Ánh Sáng Của Ni-cô-đem

Giăng 7:45-52 thuật lại việc các thầy tế lễ và người Pha-ri-su sai lính bắt Chúa Giê-su, nhưng lính trở về tay không và nói: “Chẳng hề có người nào đã nói như người này!” (câu 46). Khi các nhà lãnh đạo chất vấn, Ni-cô-đem (lúc này vẫn còn là một thành viên của Hội đồng) đã lên tiếng: “Luật pháp chúng ta có xét đoán người nào trước khi nghe người ấy và biết việc người làm hay sao?” (câu 51). Mặc dù bị những người khác chế giễu, nhưng đây là lần đầu tiên Ni-cô-đem công khai bênh vực Chúa Giê-su. Hành động này cho thấy ông đã tiến thêm một bước trong đức tin.

Cuối cùng, khi Chúa Giê-su chịu đóng đinh và chết, Ni-cô-đem cùng Giô-sép người A-ri-ma-thê (cũng là môn đồ kín đáo) đã công khai lo việc an táng cho Ngài. Giăng 19:39-40 chép: “Lại có Ni-cô-đem, là người lúc trước đã đến cùng Đức Chúa Jêsus trong ban đêm, đem theo một trăm cân một dược hòa với lư hội. Vậy, hai người lấy xác Đức Chúa Jêsus khâm liệm bằng vải gai và thuốc thơm, theo như tục chôn của dân Giu-đa.” Số lượng thuốc thơm lớn (khoảng 30 kg) cho thấy sự tôn kính và công nhận Chúa Giê-su là Vua. Lúc này, Ni-cô-đem không còn giấu giếm nữa; ông bước ra khỏi bóng tối, sẵn sàng đánh đổi danh tiếng để tôn vinh Chúa.

V. Bài Học Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

1. Đừng Sợ Bước Ra Ánh Sáng

Giống như Ni-cô-đem, nhiều tín hữu mới hoặc những người tìm hiểu Chúa có thể cảm thấy e ngại vì sợ bị chỉ trích, sợ mất uy tín, hoặc sợ bị gia đình, bạn bè xa lánh. Nhưng Chúa Giê-su đã dạy: “Ai trước mặt loài người xưng nhận Ta, thì Ta cũng sẽ xưng nhận họ trước mặt Cha Ta trên trời; còn ai trước mặt loài người chối Ta, thì Ta cũng sẽ chối họ trước mặt Cha Ta trên trời” (Ma-thi-ơ 10:32-33). Chúng ta cần can đảm công khai đức tin của mình, vì ánh sáng không thể bị giấu kín (Ma-thi-ơ 5:14-16).

2. Kiên Nhẫn Với Những Người Đang Tìm Kiếm

Ni-cô-đem không phải là người tin ngay lập tức; ông cần thời gian để suy ngẫm và lớn lên. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không nên vội vàng kết tội người còn do dự, nhưng hãy kiên nhẫn giải thích, cầu nguyện và yêu thương họ. Chúa Giê-su đã không lên án Ni-cô-đem dù ông chưa hiểu; Ngài kiên nhẫn dẫn dắt ông đến chân lý. Chúng ta cũng nên noi gương ấy khi truyền giảng.

3. Tầm Quan Trọng Của Sự Tái Sanh

Cuộc trò chuyện nhấn mạnh đến sự cần thiết của việc “sanh lại” bởi Thánh Linh. Không phải vị trí xã hội, kiến thức tôn giáo, hay việc lành nào có thể cứu chúng ta; chỉ có đức tin nơi Chúa Giê-su Christ và sự tái sinh mới mở cửa vào Nước Trời. Mỗi chúng ta cần kiểm tra xem mình đã thực sự được sanh lại chưa, và nếu chưa, hãy tiếp nhận Chúa ngay hôm nay.

4. Sự Tiệm Tiến Trong Đức Tin Là Có Thể

Ni-cô-đem bắt đầu từ chỗ “đêm tối” đến chỗ “lên tiếng bênh vực”, rồi cuối cùng “công khai xác nhận” qua hành động. Điều này khích lệ chúng ta rằng đức tin có thể lớn lên từng bước. Đừng nản lòng nếu hiện tại bạn còn yếu đuối; hãy tiếp tục gần gũi Chúa, học Lời Ngài, và Ngài sẽ dẫn bạn đến chỗ trưởng thành.

VI. Kết Luận

Việc Ni-cô-đem đến gặp Chúa Giê-su ban đêm mang nhiều lớp nghĩa: vừa là biểu hiện của sự sợ hãi, thận trọng, vừa là hình ảnh của một tâm hồn đang ở trong bóng tối tâm linh cần ánh sáng. Qua cuộc gặp gỡ này, Chúa Giê-su đã chỉ cho ông con đường duy nhất để vào Nước Đức Chúa Trời – sự tái sinh bởi Thánh Linh và đức tin nơi Con Người bị treo lên. Hành trình thuộc linh của Ni-cô-đem dần dần đưa ông từ bóng tối ra ánh sáng, và đó là bài mẫu cho mọi người tìm kiếm Chúa.

Chúa Giê-su vẫn đang mời gọi chúng ta đến với Ngài, dù là ban ngày hay ban đêm. Ngài không từ chối bất cứ ai thành tâm tìm kiếm. Hãy can đảm bước ra khỏi bóng tối của sợ hãi, nghi ngờ và tội lỗi, để bước vào ánh sáng của ân điển và sự sống đời đời.