Ý Nghĩa Của Việc Đốt Than Trong Kinh Thánh
Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thường bắt gặp những biểu tượng vật chất chứa đựng những ý nghĩa thuộc linh sâu sắc. Một trong những biểu tượng đó là than lửa (coal of fire). Không đơn thuần là một nhiên liệu, việc đốt than trong Kinh Thánh mang nhiều tầng ý nghĩa phong phú, từ sự thờ phượng, thanh tẩy cho đến sự phán xét và cả ân điển. Bài viết này sẽ đi sâu khảo sát ý nghĩa của biểu tượng này qua các phân đoạn Kinh Thánh, khám phá bối cảnh văn hóa – nghi lễ, và rút ra những bài học ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Than Lửa Trong Bối Cảnh Thờ Phượng và Nghi Lễ
Trong hệ thống nghi lễ của Cựu Ước, lửa và than đóng một vai trò trung tâm tại nơi thánh, đặc biệt là trên bàn thờ bằng đồng và bàn thờ xông hương.
1. Lửa Thánh và Sự Hiện Diện của Đức Giê-hô-va: Lửa trên bàn thờ không phải là lửa tầm thường; đó là lửa thánh bắt nguồn từ chính Đức Chúa Trời (Lê-vi Ký 9:24). Lửa này phải được giữ cho cháy luôn luôn, không bao giờ tắt (Lê-vi Ký 6:13). Than hồng từ ngọn lửa thánh này được sử dụng cho các mục đích đặc biệt. Ví dụ, trong ngày lễ Chuộc Tội (Yom Kippur), thầy tế lễ thượng phẩm phải lấy một lư đầy than hồng từ trên bàn thờ trước mặt Đức Giê-hô-va để xông hương trong nơi chí thánh (Lê-vi Ký 16:12). Ở đây, than hồng đại diện cho sự thánh khiết và sự hiện diện của Đức Chúa Trời, là phương tiện để dâng lên một của lễ hương thơm (sự cầu nguyện) lên Ngài.
2. Phương Tiện Thanh Tẩy – Nghi Lễ của Người Phung: Một trong những nghi lễ thanh tẩy quan trọng liên quan trực tiếp đến than lửa được chép trong Dân Số Ký 16. Sau khi Đức Chúa Trời đoán phạt Cô-rê, Đa-than, và A-bi-ram, Ngài truyền lệnh cho Ê-lê-a-sa, con trai thầy tế lễ A-rôn: “Hãy lượm những lư hương của chúng nó ra khỏi chỗ lửa cháy, và đi đổ lửa ở nơi xa, vì những lư hương ấy đã nên thánh” (Dân Số Ký 16:37). Những tấm lá đồng từ các lư hương đó được đập ra dát làm thành một tấm bọc cho bàn thờ, để làm một dấu hiệu nhắc nhở (Dân Số Ký 16:38-40).
Đáng chú ý hơn, từ chính sự kiện này, một nghi lễ thanh tẩy được thiết lập. Trong nghi lễ tẩy sạch cho người phung, một điều cần thiết là “một con chim còn sống, cây hương nam, chỉ màu đỏ sặm, và nhành kinh giới” được nhúng vào máu của con chim đã bị giết và vào nước suối, rồi rảy trên người được tẩy sạch. Tuy nhiên, con chim còn sống kia sẽ được thả ra ngoài đồng trước (Lê-vi Ký 14:4-7). Một nghi lễ tương tự khác trong Dân Số Ký 19 yêu cầu lấy tro của con bò cái tơ màu hung (đã bị thiêu) để tạo ra “nước tẩy uế”. Con bò này được thiêu cùng với “gỗ hương nam, nhành kinh giới, và chỉ màu đỏ sặm” (Dân Số Ký 19:6). Dù không trực tiếp nói “than”, nhưng tro ('efer trong tiếng Hê-bơ-rơ) là sản phẩm cuối cùng của lửa và than, mang ý nghĩa thanh tẩy mạnh mẽ từ một của lễ chuộc tội.
II. Biểu Tượng Của Sự Thanh Tẩy và Kêu Gọi Thuộc Linh
Khía cạnh này được minh họa sống động nhất trong kinh nghiệm của tiên tri Ê-sai.
Sứ Điệp từ Ê-sai đoạn 6: Khi Ê-sai nhìn thấy sự vinh hiển của Đức Giê-hô-va, phản ứng đầu tiên của ông là sự kinh khiếp về tình trạng tội lỗi của chính mình và dân sự: “Khốn nạn cho tôi! Xong đời tôi rồi! Vì tôi là người có môi dơ dáy, ở giữa một dân có môi dơ dáy” (Ê-sai 6:5). Phản ứng của Đức Chúa Trời thật đầy ân điển: “Bấy giờ, có một seraphim bay đến tay cầm cục than lửa sống mà người đã dùng cặp gắp lấy trên bàn thờ. Người đưa ngón tay rờ miệng ta và nói rằng: Nầy, cái nầy đã rờ đến môi ngươi, lỗi ngươi được xóa rồi, tội ngươi được tha rồi” (Ê-sai 6:6-7).
Ở đây, chúng ta thấy rõ:
Cục than lửa sống (ritspah – than hồng, than đỏ) được lấy từ trên bàn thờ. Đây không phải lửa phàm, mà là lửa thánh từ nơi dâng của lễ chuộc tội.
Hành động “rờ đến môi” biểu thị sự thanh tẩy trực tiếp và cá nhân. Lửa thánh từ bàn thờ (nơi biểu thị sự phán xét đối với tội lỗi đã được thay thế qua sinh tế) nay trở thành phương tiện xóa lỗi và tha tội.
Mục đích của sự thanh tẩy này là để chuẩn bị và kêu gọi Ê-sai vào chức vụ: “Ta nghe tiếng Chúa phán rằng: Ta sẽ sai ai đi? Ai sẽ đi cho chúng ta?” (Ê-sai 6:8). Sự thanh tẩu bằng than lửa thánh là điều kiện tiên quyết cho sự hầu việc Chúa cách hiệu quả.
III. Biểu Tượng Của Sự Phán Xét và Hủy Diệt
Trái ngược với ý nghĩa thanh tẩy, than lửa cũng thường xuất hiện như một công cụ của sự phán xét thánh khiết của Đức Chúa Trời.
1. Sự Phán Xét Cá Nhân và Quốc Gia: Trong Thi Thiên 120, tác giả kêu cầu sự giải cứu khỏi kẻ nói dối và gây chiến, và mô tả sự trừng phạt dành cho họ: “Phải chi Chúa sẽ giáng trên kẻ đó những than đỏ hực, đổ lửa diêm sinh xuống, và luồng gió nóng làm phần của chúng nó!” (Thi Thiên 120:3-4). Ở đây, than lửa là hình ảnh của sự hủy diệt công bình.
Ê-xê-chi-ên 10:2 mô tả cảnh tượng kinh khiếp: Đấng ngự trên ngôi truyền lệnh cho một người mặc vải gai “hãy vào trong các khoanh xe chói rực ở dưới các chê-ru-bim, bốc đầy tay ngươi những than lửa, rồi rải ra trên thành”. Đây là một biểu tượng mạnh mẽ cho sự phán xét của Đức Chúa Trời sắp giáng trên Giê-ru-sa-lem.
2. Sự Phán Xét Cuối Cùng – Hồ Lửa: Khải Huyền mô tả số phận cuối cùng của Sa-tan, ma quỷ, kẻ chống nghịch và sự chết là bị quăng vào “hồ lửa và diêm sinh” (Khải Huyền 20:10, 14-15; 21:8). Từ “lửa” (pyr trong tiếng Hy Lạp) ở đây gợi nhớ đến hình ảnh của một nơi cháy rực vĩnh viễn, nơi mà “giun của chúng nó chẳng hề chết, và là chẳng hề tắt” (Mác 9:44, trích từ Ê-sai 66:24). Dù không dùng chữ “than”, nhưng hình ảnh một hồ lửa cháy đời đời chính là đỉnh điểm của biểu tượng lửa phán xét.
IV. Nguyên Tắc “Thêm Than Lửa Trên Đầu” – Chiến Thắng Ác Bằng Thiện
Đây có lẽ là ứng dụng nổi tiếng và thực tế nhất liên quan đến than lửa trong Tân Ước, được Phao-lô trích dẫn từ Cựu Ước.
Lời Dạy Trong Rô-ma 12:20: “Vậy nếu kẻ thù mình có đói, hãy cho ăn; có khát, hãy cho uống; vì làm như vậy, khác nào mình chất những than đỏ hực trên đầu người.” (Rô-ma 12:20). Câu này trích từ Châm Ngôn 25:21-22: “Nếu kẻ thù mình có đói, hãy cho ăn bánh; nếu có khát, hãy cho uống nước; Vì như vậy, ngươi sẽ chất những than đỏ hực trên đầu người, Và Đức Giê-hô-va sẽ báo lại ngươi.”
Giải Nghĩa: Hình ảnh “chất than đỏ hực trên đầu” trong văn hóa thời đó có thể mang một số ý nghĩa:
Hành động ăn năn hoặc xấu hổ: Một số học giả cho rằng đây là hình ảnh của một nghi lễ cổ, trong đó một người ăn năn về tội lỗi mình sẽ mang trên đầu một chén than hồng như biểu tượng của sự hối cải. Việc lấy thiện báo ác có thể khiến kẻ thù cảm thấy xấu hổ, hối hận về hành động của họ, giống như cảm giác nóng bỏng của than cháy trên đầu.
Phần Thưởng hoặc Vương Miện: Trong một số bối cảnh, than hồng có thể được xem như một món quà quý giá (để sưởi ấm, nấu ăn). Việc đối xử tốt với kẻ thù giống như trao cho họ một món quà quý, một “vương miện” của lòng nhân từ, khiến họ bị khuất phục bởi tình yêu thương.
Sự Phán Xét thuộc về Đức Chúa Trời: Hành động yêu thương kẻ thù không phải là yếu đuối, mà là trao họ cho sự phán xét công bình của Đức Chúa Trời (“Đức Giê-hô-va sẽ báo lại ngươi”). Lòng nhân từ của chúng ta trở thành một chứng cớ sống động, như “than lửa” đốt nóng lương tâm họ và đặt họ dưới sự phán xét của Chúa.
Phao-lô đặt nguyên tắc này trong toàn bộ bối cảnh của đời sống Cơ Đốc: “Chớ lấy ác trả ác cho ai… Hãy cố gắng hết sức mình mà hòa thuận với mọi người. Hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi ơi, chính mình chớ trả thù ai, nhưng hãy nhường cho cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 12:17-19).
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Từ những nghiên cứu trên, chúng ta rút ra được nhiều bài học quý báu:
1. Kinh Nghiệm Thanh Tẩu Cá Nhân: Giống như tiên tri Ê-sai, mỗi chúng ta cần được thanh tẩu khỏi tội lỗi bởi “than lửa” từ bàn thờ của Đức Chúa Trời. Bàn thờ đó ngày nay chính là thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ. Sự phán xét thánh khiết của Đức Chúa Trời đã đổ trên Ngài, và nhờ đức tin nơi Ngài, chúng ta được tha thứ và tẩy sạch. Sự thanh tẩu này không phải là một lần, mà cần được duy trì hằng ngày qua sự xưng tội, ăn năn và nhờ huyết của Chúa Giê-xu rửa sạch mọi điều gian ác (1 Giăng 1:9).
2. Chuẩn Bị Cho Chức Vụ Bằng Sự Thánh Khiết: Không ai có thể hầu việc Chúa cách hiệu quả nếu chưa trải qua sự thanh tẩu từ lửa thánh của Ngài. Sự kêu gọi của Chúa luôn đi kèm với sự chuẩn bị và thanh tẩu. Chúng ta cần để Đức Thánh Linh, như than lửa thánh, chạm vào môi miệng, tấm lòng và cuộc đời chúng ta, đốt sạch những điều ô uế, để chúng ta có thể thưa: “Có tôi đây; xin hãy sai tôi.”
3. Đối Xử Với Người Khác Bằng Tình Yêu Cơ Đốc: Nguyên tắc “chất than lửa trên đầu” dạy chúng ta một cách thức siêu nhiên để đối phó với sự ác và những người chống đối: đó là lấy thiện thắng ác (Rô-ma 12:21). Thay vì trả thù, oán ghét, hãy chúc phước, cầu nguyện, và đáp lại bằng hành động yêu thương cụ thể. Điều này không chỉ có thể biến đổi mối quan hệ, mà còn đặt đối phương dưới sự phán xét của Đức Chúa Trời một cách kỳ diệu.
4. Giữ Lửa Thánh Trong Đời Sống và Sự Thờ Phượng: Lửa trên bàn thờ phải cháy luôn luôn. Đời sống cầu nguyện, thờ phượng cá nhân và tập thể của chúng ta cần duy trì ngọn lửa nhiệt tình, yêu mến Chúa. Đừng để lửa tàn lụi. Hãy thường xuyên tiếp thêm “củi” là Lời Chúa, sự thông công và vâng lời, để ngọn lửa thánh luôn cháy sáng (2 Ti-mô-thê 1:6).
Kết Luận
Biểu tượng đốt than trong Kinh Thánh là một hình ảnh đa diện và đầy quyền năng. Nó vẽ nên bức tranh về một Đức Chúa Trời thánh khiết đến nỗi tội lỗi không thể đứng vững trước sự hiện diện của Ngài, nhưng cũng là Đức Chúa Trời của ân điển, Đấng cung cấp phương cách thanh tẩu qua của lễ chuộc tội. Than lửa nhắc nhở chúng ta về sự phán xét khủng khiếp dành cho tội lỗi, đồng thời cũng chỉ ra con đường thoát duy nhất: đó là đón nhận sự thanh tẩu từ “lửa thánh” của Đức Chúa Trời, đã được bày tỏ trọn vẹn nơi sự hy sinh của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá.
Ước mong mỗi chúng ta, sau khi nghiên cứu, sẽ có một kinh nghiệm cá nhân sâu sắc với “than lửa” của Đức Chúa Trời – được thanh tẩu để phục vụ, được biến đổi để yêu thương kẻ thù, và luôn giữ cho ngọn lửa thánh trong lòng mình cháy sáng vì vinh hiển Ngài. “Vì Đức Chúa Trời chúng ta là đám lửa hay thiêu đốt.” (Hê-bơ-rơ 12:29).