Gia-cốp gặp Ê-sau sau đó ra sao?

Cuộc gặp gỡ giữa Gia-cốp và Ê-sau, hai anh em sinh đôi nhưng từng là kẻ thù, là một trong những câu chuyện cảm động nhất trong Kinh Thánh. Sau 20 năm xa cách, Gia-cốp trở về quê hương trong nỗi lo sợ báo thù, nhưng cuối cùng đã được anh mình ôm vào lòng. Thế nhưng, câu chuyện không dừng lại ở đó. Hành trình của Gia-cốp sau cuộc gặp gỡ này tiếp tục chứa đựng nhiều bài học sâu sắc về sự tha thứ, sự biến đổi thuộc linh, và sự dẫn dắt của Đức Chúa Trời. Hãy cùng nghiên cứu kỹ lưỡng các sự kiện được ghi trong Sáng Thế Ký chương 33 đến 35 để hiểu rõ “Gia-cốp gặp Ê-sau sau đó ra sao?”.

Gia-cốp (Ya’akov, nghĩa là “nắm gót” hoặc “thế chỗ”) đã lừa cha là Y-sác để lấy phước lành dành cho anh mình là Ê-sau (Esav). Vì sợ bị trả thù, ông trốn đến nhà cậu La-ban ở Pa-đan-a-ram, lập gia đình và tích lũy nhiều tài sản. Sau hai mươi năm, Đức Giê-hô-va phán bảo ông trở về quê hương Ca-na-an (Sáng 31:13). Trên đường về, Gia-cốp vô cùng lo lắng khi biết Ê-sau đang dẫn 400 người tiến về phía mình. Ông cầu nguyện khẩn thiết và chia đoàn người, súc vật làm hai trại để nếu một bên bị tấn công thì bên kia có thể thoát. Ông cũng gửi tặng Ê-sau nhiều đàn súc vật làm quà tạ lỗi (Sáng 32:13-21). Đêm trước cuộc gặp, Gia-cốp đã vật lộn với một thiên sứ của Đức Chúa Trời tại khe Gia-bốc và được đổi tên thành Y-sơ-ra-ên (Yisra’el, “người chiến đấu với Đức Chúa Trời”). Chân ông bị trật, nhưng ông nhận được phước lành (Sáng 32:22-32). Sáng hôm sau, ông gặp Ê-sau.

Khi nhìn thấy Ê-sau dẫn 400 người đến, Gia-cốp sắp xếp gia đình theo thứ tự: các đầy tớ và con của hai người tỳ thiếp (Bi-la và Xinh-ba) ở trước, kế đến Lê-a và các con, cuối cùng là Ra-chên và Giô-sép. Bản thân ông đi trước hết và bảy lần cúi xuống đất khi đến gần anh. Hành động này thể hiện sự hạ mình triệt để của một người từng lừa dối, mong được tha thứ.

Nhưng phản ứng của Ê-sau ngoài dự đoán: “Ê-sau chạy đến trước mặt người, ôm choàng cổ, hôn và khóc” (Sáng 33:4). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “chạy” (רָץ, rats) và “ôm” (חָבַק, chavaq) diễn tả một sự vội vàng, nồng nhiệt. Ê-sau đã hoàn toàn tha thứ và tái lập tình anh em. Gia-cốp nói: “Tôi thấy được mặt anh như thấy được mặt Đức Chúa Trời” (câu 10), cho thấy ông nhận biết sự tha thứ ấy đến từ Đức Chúa Trời.

Gia-cốp dâng các bầy vật làm quà, Ê-sau ban đầu từ chối vì đã có đủ, nhưng Gia-cốp nài ép: “Không, tôi xin anh hãy nhận lấy món quà tôi dâng, vì tôi được thấy mặt anh như thấy mặt Đức Chúa Trời, và anh đã vui lòng tiếp đón tôi” (câu 11). Cuối cùng Ê-sau nhận. Hành động này biểu trưng cho sự hòa giải trọn vẹn: người bị hại chấp nhận món quà, tức là chấp nhận sự chuộc lỗi.

Sau cuộc gặp, Gia-cốp không đi cùng Ê-sau về Sê-i-rơ (Ê-đôm) mà tiếp tục hành trình riêng. Chúng ta sẽ theo dõi từng chặng.

Ê-sau đề nghị: “Hãy đi, chúng ta sẽ lên đường; tôi sẽ đi trước anh.” Gia-cốp viện lý do đoàn người và súc vật đi chậm, sợ làm phiền anh: “Chúa biết các đứa trẻ còn yếu đuối, và tôi phải chăm lo bầy chiên bò đang cho con bú; nếu bị thúc giục quá, chúng sẽ chết hết” (câu 13). Ông hứa sẽ đi sau đến Sê-i-rơ. Ê-sau muốn để lại một số người hộ tống, Gia-cốp cũng từ chối: “Cần chi? Tôi chỉ mong được ơn trước mặt anh mà thôi” (câu 15). Cuối cùng, “Ê-sau trở về Sê-i-rơ trong ngày hôm ấy. Còn Gia-cốp đi đến Su-cốt” (câu 16-17).

Tại Su-cốt, Gia-cốp xây nhà cho mình và làm lều cho súc vật, nên đặt tên nơi đó là Su-cốt (סֻכּוֹת, Sukkot), nghĩa là “nhà tạm” hay “lều”. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy ông chỉ định ở tạm, chưa muốn định cư lâu dài. Một số nhà giải kinh cho rằng Gia-cốp vẫn còn dè chừng Ê-sau, hoặc ông muốn đi theo sự hướng dẫn của Đức Chúa Trời chứ không theo ý riêng.

Tiếp theo, Gia-cốp đến thành Si-chem trong xứ Ca-na-an và đóng trại trước thành. Ông mua một miếng đất của con cháu Hê-mô (cha Si-chem) với giá 100 miếng bạc. Điều này cho thấy ông bắt đầu đặt chân trở lại đất hứa và muốn có chỗ đứng hợp pháp. Tại đây, ông dựng một bàn thờ và đặt tên là Ên-Ên-lô-hi-Y-sơ-ra-ên (אֵל אֱלֹהֵי יִשְׂרָאֵל), có nghĩa “Đức Chúa Trời, Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên”. Cái tên này vừa tôn vinh Đức Chúa Trời, vừa khẳng định danh tính mới của Gia-cốp – Y-sơ-ra-ên. Đây là bàn thờ đầu tiên ông lập sau khi trở về, biểu thị sự tạ ơn và thờ phượng.

Ở Si-chem, một biến cố đau lòng xảy ra. Đi-na, con gái của Gia-cốp và Lê-a, đi thăm các thiếu nữ trong xứ. Si-chem, con trai Hê-mô (người cai trị vùng), thấy nàng thì cưỡng hiếp (câu 2). Tuy nhiên, sau đó hắn si mê Đi-na và muốn cưới nàng. Cha của Si-chem là Hê-mô đến thương lượng với Gia-cốp. Các con trai Gia-cốp, đặc biệt là Si-mê-ôn và Lê-vi, dùng mưu: yêu cầu tất cả đàn ông thành Si-chem phải cắt bì thì mới gả em gái. Hê-mô và Si-chem đồng ý, thuyết phục dân thành làm theo. Khi họ đang đau đớn sau khi cắt bì, Si-mê-ôn và Lê-vi đã xông vào giết hết đàn ông, cướp bóc tài sản, bắt đàn bà và trẻ con (câu 25-29).

Gia-cốp tỏ ra lo sợ: “Các ngươi gây rối cho ta, làm cho ta bị dân Ca-na-an và dân Phê-rê-sít ghét. Ta đây chỉ có ít người; họ sẽ hiệp lại đánh ta và tiêu diệt ta cùng cả nhà” (câu 30). Si-mê-ôn và Lê-vi bênh vực: “Chúng ta có nên để nó đối xử với em gái chúng ta như với một con điếm sao?” (câu 31). Tuy nhiên, hành động trả thù này để lại hậu quả lâu dài; sau này Gia-cốp trong lời chúc phước đã nói đến việc phân tán Si-mê-ôn và Lê-vi (Sáng 49:5-7).

Biến cố này cho thấy việc Gia-cốp dừng chân ở Si-chem – một thành phố ngoại giáo – thay vì tiếp tục đi đến Bê-tên như lời hứa với Đức Chúa Trời, đã dẫn đến tai họa. Gia-cốp đã không tách biệt khỏi dân tộc tà thần, và con cái ông đã phạm tội giết người dã man.

Trong bối cảnh đó, Đức Chúa Trời phán với Gia-cốp: “Hãy chỗi dậy, đi lên Bê-tên, ở đó, và hãy lập một bàn thờ cho Đức Chúa Trời, là Đấng hiện ra cùng ngươi khi trốn khỏi Ê-sau, anh ngươi” (Sáng 35:1). Đây là lời gọi quay về nơi ông đã gặp Đức Chúa Trời lần đầu (Sáng 28:10-22), nhắc nhở ông về giao ước.

Gia-cốp vâng lời và truyền cho cả nhà: “Hãy bỏ các thần ngoại đang ở giữa các ngươi, làm sạch mình và thay áo xống. Chúng ta hãy chỗi dậy đi lên Bê-tên; tại đó tôi sẽ lập một bàn thờ cho Đức Chúa Trời, là Đấng đã nhậm lời tôi trong ngày khốn khó, và đã ở cùng tôi trong hành trình” (câu 2-3). Cả nhà giao nộp các thần tượng và khuyên tai (có lẽ là đồ trang sức liên quan đến thờ hình tượng). Gia-cốp chôn chúng dưới cây thông tại Si-chem. Đức Chúa Trời khiến các dân thành chung quanh sợ hãi, không dám đuổi theo họ (câu 5).

Khi đến Bê-tên (tức Lu-xơ trước kia), Gia-cốp lập bàn thờ và đặt tên nơi đó là Ên-Bê-tên (אֵל בֵּית־אֵל), vì Đức Chúa Trời đã hiện ra với ông khi ông trốn khỏi Ê-sau (câu 7). Đức Chúa Trời lại hiện ra với Gia-cốp, xác nhận sự đổi tên thành Y-sơ-ra-ên và lặp lại giao ước với Áp-ra-ham và Y-sác: “Đất mà ta đã ban cho Áp-ra-ham và Y-sác thì ta sẽ ban cho ngươi, và dòng dõi ngươi sẽ được đất đó” (câu 12). Gia-cốp dựng một trụ đá, đổ dầu và rượu lên, bày tỏ sự thờ phượng.

Qua sự kiện này, chúng ta thấy một cuộc tái cam kết với Đức Chúa Trời. Gia-cốp đã từ bỏ mọi thần tượng, thanh tẩy gia đình và trở về nơi kỷ niệm với Chúa. Đây là bước ngoặt thuộc linh quan trọng sau những sai lầm ở Si-chem.

Từ Bê-tên, họ lên đường đi về hướng Ép-ra-ta (tức Bết-lê-hem). Trên đường, Ra-chên chuyển bụng sinh nở, nhưng cuộc sinh rất khó khăn. Bà sinh được một con trai và đặt tên là Bên-Ô-ni (בֶּן־אוֹנִי), nghĩa là “con trai sầu não”. Tuy nhiên, Gia-cốp đổi tên thành Bên-gia-min (בִנְיָמִין), có nghĩa “con trai tay hữu” (tức con trai của sự may mắn, phước lành). Ra-chên qua đời và được chôn trên đường đến Ép-ra-ta. Gia-cốp dựng một bia mộ (đến thời Môi-se vẫn còn). Đây là mất mát lớn đối với Gia-cốp, vì ông yêu Ra-chên nhất. Nhưng ông vẫn tiếp tục cuộc hành trình với niềm tin.

Gia-cốp dừng chân ở tháp Ê-đe. Tại đây, Ru-bên, con trưởng của Lê-a, đã đến nằm cùng Bi-la, tỳ thiếp của cha mình. Gia-cốp biết việc ấy, nhưng không nói gì lúc đó. Về sau, trong lời chúc phước, ông nói: “Ru-bên, con là con đầu lòng của ta... Con sẽ không được trổi hơn nữa, vì con đã lên giường cha, làm ô uế chỗ cha nằm” (Sáng 49:3-4). Hành động này khiến Ru-bên mất quyền trưởng tử; quyền đó sau này được truyền cho Giô-sép và các con trai ông.

Đây là lúc liệt kê chính thức 12 người con trai của Gia-cốp, những người sẽ trở thành tổ phụ của 12 chi phái Y-sơ-ra-ên:

• Con của Lê-a: Ru-bên, Si-mê-ôn, Lê-vi, Giu-đa, Y-sa-ca, Sa-bu-lôn.
• Con của Ra-chên: Giô-sép, Bên-gia-min.
• Con của Bi-la (tỳ thiếp của Ra-chên): Đan, Nép-ta-li.
• Con của Xinh-ba (tỳ thiếp của Lê-a): Gát, A-se.

Gia-cốp đến Mam-rê (tức Ki-ri-át-Á-ra-ba hay Hếp-rôn), nơi cha ông là Y-sác đang sống. Y-sác thọ 180 tuổi, “tắt hơi thở, được về với tổ tiên, già cỗi và trọn đời” (câu 29). Ê-sau và Gia-cốp cùng chôn cha. Sự kiện này đánh dấu sự hòa giải hoàn toàn giữa hai anh em khi cùng thực hiện nghĩa vụ với người cha. Sau đó, Ê-sau trở về Sê-i-rơ, còn Gia-cốp ở lại xứ Ca-na-an.

Những chương tiếp theo (Sáng 36-50) kể về dòng dõi Ê-sau, câu chuyện của Giô-sép, và cuộc di cư của gia đình Gia-cốp xuống Ai Cập. Nhưng sau cuộc gặp Ê-sau, phần lớn hành trình quan trọng của Gia-cốp trong xứ hứa đã diễn ra như trên.

Lịch sử của Gia-cốp sau khi gặp Ê-sau để lại nhiều bài học quý báu cho Cơ Đốc nhân ngày nay:

Ê-sau đã tha thứ cho Gia-cốp mặc dù bị lừa dối và mất phước lành. Sự tha thứ ấy mang tính cách “như thấy mặt Đức Chúa Trời”. Chúng ta được kêu gọi tha thứ cho người khác như Chúa đã tha thứ cho chúng ta (Ê-phê-sô 4:32). Sự tha thứ có thể biến đổi mối quan hệ và mang lại bình an.

Gia-cốp đã hạ mình cúi lạy bảy lần trước anh, thể hiện sự ăn năn và khiêm nhường. Trong các mối quan hệ rạn nứt, chúng ta cần khiêm tốn nhận lỗi và tìm kiếm sự hòa giải.

Sau biến cố Đi-na, Gia-cốp nhận được lệnh đi lên Bê-tên. Ông đã vâng lời ngay, kêu gọi gia đình từ bỏ thần tượng. Khi Chúa chỉ dẫn, chúng ta cần đáp ứng mau lẹ, không chần chừ, vì sự chậm trễ có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Các thần tượng trong nhà Gia-cốp có thể là tượng nhỏ mang từ nhà La-ban (Sáng 31:19) hoặc đồ trang sức mang biểu tượng thờ cúng. Gia-cốp đã yêu cầu dẹp bỏ hoàn toàn. Trong đời sống Cơ Đốc, chúng ta cần loại bỏ mọi điều gì cản trở mối tương giao với Chúa: tham lam, ham muốn xấu, những thói quen không lành mạnh.

Từ Gia-cốp – kẻ lừa đảo – trở thành Y-sơ-ra-ên – người chiến đấu với Đức Chúa Trời và được phước. Cuộc vật lộn tại Gia-bốc là bước ngoặt; sau đó ông bước đi với dấu chân trật. Điều này nhắc nhở rằng cuộc gặp gỡ thật với Chúa sẽ thay đổi chúng ta, có khi để lại “dấu vết” nhưng cũng mang lại phước hạnh lớn hơn.

Việc Gia-cốp ở lại Si-chem thay vì đi thẳng đến Bê-tên dẫn đến thảm kịch. Đôi khi chúng ta chọn “đóng trại” ở những nơi không thuộc về Chúa, và điều đó mở cửa cho tội lỗi và đau khổ. Hãy luôn tìm kiếm ý Chúa và ở đúng vị trí Ngài muốn.

Hành trình của Gia-cốp sau cuộc gặp gỡ Ê-sau là một hành trình đầy thăng trầm: từ sự hòa giải cảm động, đến việc dừng chân ở Su-cốt và Si-chem, rồi biến cố đau thương, rồi được Chúa gọi về Bê-tên để tái lập giao ước, và trải qua những mất mát, tội lỗi trong gia đình, nhưng cuối cùng vẫn kiên định trong đức tin. Qua tất cả, chúng ta thấy bàn tay của Đức Chúa Trời vẫn dẫn dắt, sửa dạy, và biến đổi Gia-cốp thành Y-sơ-ra-ên, cha của dân tộc được chọn. Câu chuyện này khích lệ chúng ta luôn tin cậy Chúa, tìm kiếm sự hòa giải, và không ngừng quay về với Ngài dù có lạc bước.