Ê-li-mê-léc: Gương Cảnh Tỉnh Từ Thời Kỳ Các Quan Xét
Trong bức tranh muôn màu của Kinh Thánh, có những nhân vật được mô tả tỉ mỉ với những chiến công hiển hách, nhưng cũng có những nhân vật chỉ xuất hiện thoáng qua như một nét chấm phá, để lại những bài học sâu sắc qua những lựa chọn và hệ quả của họ. Ê-li-mê-léc là một nhân vật như thế. Tên ông chỉ được nhắc đến bốn lần trong toàn bộ Kinh Thánh, tất cả đều nằm trong chương đầu tiên của sách Ru-tơ (Ru-tơ 1:1-3). Tuy nhiên, câu chuyện ngắn ngủi về đời ông lại mở ra một trong những câu chuyện đẹp nhất về sự cứu chuộc, lòng trung thành và sự quan phòng kỳ diệu của Đức Chúa Trời, dẫn đến dòng dõi của Đấng Mê-si.
Để hiểu về Ê-li-mê-léc, trước hết phải đặt ông vào bối cảnh lịch sử và thuộc linh mà Kinh Thánh mô tả: "Trong đời các quan xét, có một cơn đói kém trong xứ" (Ru-tơ 1:1). Thời kỳ các quan xét (khoảng thế kỷ 14-11 TCN) được đặc trưng bởi một chu kỳ bi thảm: dân Y-sơ-ra-ên phạm tội, Đức Chúa Trời để họ bị kẻ thù áp bức, họ kêu cầu cứu giúp, Ngài dấy lên một quan xét để giải cứu, và rồi sau khi quan xét qua đời, họ lại quay về với tội lỗi (Các Quan Xét 2:11-19). Đây là thời kỳ "mọi người làm theo ý mình lấy làm phải" (Các Quan Xét 21:25).
Cơn đói kém không chỉ là một thảm họa thiên nhiên. Trong văn hóa Cận Đông cổ và đặc biệt trong Kinh Thánh, nạn đói thường được xem như một hình phạt hay lời cảnh cáo từ Đức Giê-hô-va đối với sự bất trung của dân sự Ngài (Lê-vi Ký 26:18-20, Phục-truyền Luật-lệ Ký 28:23-24). Thành Bết-lê-hem, tên gọi có nghĩa là "Nhà Bánh", giờ lại chịu cảnh thiếu bánh. Điều này mang một ý nghĩa mỉa mai và một lời kêu gọi ăn năn sâu sắc.
1. Ý Nghĩa Tên Gọi: Tên "Ê-li-mê-léc" (אֱלִימֶלֶךְ / ’Eliméleḵ) trong tiếng Hê-bơ-rơ là sự kết hợp của hai từ: "Ê-li" (אֵל / ’El) có nghĩa là "Đức Chúa Trời", và "Mê-léc" (מֶלֶךְ / méleḵ) có nghĩa là "Vua". Vậy, Ê-li-mê-léc có thể được hiểu là "Đức Chúa Trời của tôi là Vua" hoặc "Đức Chúa Trời là Vua". Đây là một cái tên đẹp, tuyên xưng đức tin và sự tôn thờ. Tuy nhiên, hành động của ông lại dường như mâu thuẫn với chính ý nghĩa tên mình.
2. Quyết Định Di Cư: Kinh Thánh chép: "Một người ở Bết-lê-hem, Giu-đa, cùng vợ và hai con trai mình đi kiều ngụ trong xứ Mô-áp" (Ru-tơ 1:1). Ê-li-mê-léc, một người Ép-ra-tít (một gia tộc quan trọng trong chi phái Giu-đa), đã đưa ra quyết định then chốt: rời bỏ Đất Hứa để đến xứ Mô-áp.
- Đất Hứa (Canaan): Là vùng đất Đức Chúa Trời đã lập giao ước ban cho Áp-ra-ham và dòng dõi ông (Sáng-thế Ký 12:7; 15:18-21). Đây không chỉ là mảnh đất vật chất, mà còn là biểu tượng của sự hiện diện, sự bảo vệ và phước hạnh của Đức Chúa Trời dành cho dân sự Ngài khi họ vâng lời.
- Xứ Mô-áp: Là vùng đất của con cháu Lót (Sáng-thế Ký 19:36-37), thường xuyên có mối thù địch với Y-sơ-ra-ên (Dân-số Ký 22-24). Luật pháp Môi-se cấm người Mô-áp vào hội chúng của Đức Giê-hô-va đến đời thứ mười (Phục-truyền 23:3-6). Mô-áp cũng gắn liền với sự thờ lạy thần tượng (dân Mô-áp thờ thần Chemosh).
Quyết định của Ê-li-mê-léc, về bản chất, là một cuộc di cư từ nơi có giao ước đến nơi không có giao ước, từ sự hiện diện của Đức Chúa Trời đến vùng đất của thần tượng. Động cơ của ông có lẽ rất thực tế: tìm kế sinh nhai, bảo vệ gia đình khỏi nạn đói. Nhưng hành động này tiết lộ một đức tin bị dao động: thay vì tin cậy Đức Chúa Trời - là Vua (như tên ông) - có thể chu cấp và bảo vệ ngay giữa cơn hoạn nạn tại chính mảnh đất Ngài hứa ban, ông lại chọn giải pháp của con người: chạy trốn đến một vùng đất tưởng chừng an toàn hơn.
3. Bi Kịch Gia Đình và Cái Chết: Hệ quả thật thảm khốc. Đầu tiên, "Ê-li-mê-léc, chồng của Na-ô-mi, qua đời" (Ru-tơ 1:3). Tiếp theo, hai người con trai của ông là Ma-thôn và Ki-li-ôn (có nghĩa là "bệnh tật" và "tiêu hao") cưới vợ Mô-áp, và sau mười năm, cả hai cũng qua đời (Ru-tơ 1:4-5). Gia đình Ê-li-mê-léc tan rã. Ông tìm kiếm sự sống nhưng lại gặp sự chết; tìm sự an toàn vật chất nhưng lại đánh mất di sản thuộc linh và cuối cùng là cả mạng sống.
Cái chết của Ê-li-mê-léc tại Mô-áp là một dấu chấm hết đầy bi kịch. Ông không còn được chôn cất trong phần đất của tổ phụ mình tại Bết-lê-hem, một sự mất mát lớn về văn hóa và tâm linh đối với người Y-sơ-ra-ên. Di sản ông để lại là một người vợ góa bụa, đắng cay (Na-ô-mi có nghĩa là "dịu dàng", nhưng bà yêu cầu gọi mình là "Ma-ra" - nghĩa là "đắng") và hai nàng dâu góa người ngoại bang.
Câu chuyện về Ê-li-mê-léc không chỉ là một bản tường thuật lịch sử, mà là một gương cảnh tỉnh sống động cho mọi tín hữu qua mọi thời đại.
1. Bài Học Về Đức Tin và Sự Tin Cậy Trong Hoạn Nạn: Ê-li-mê-léc đối diện với một thử thách lớn: nạn đói. Phản ứng tự nhiên của con người là tìm lối thoát. Tuy nhiên, Kinh Thánh dạy chúng ta tin cậy Đức Chúa Trời ngay trong lúc khó khăn. Chúa Giê-xu phán: "Hãy tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời trước hết, và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa" (Ma-thi-ơ 6:33). Bài học cho chúng ta là: Khi gặp khủng hoảng (tài chính, sức khỏe, mối quan hệ), liệu phản ứng đầu tiên của chúng ta là vội vã chạy theo giải pháp thế gian, hay là quỳ xuống, tìm kiếm ý muốn và sự dẫn dắt của Vua chúng ta? Sự tin cậy thật sự được bày tỏ khi chúng ta chọn ở lại trong ý muốn Ngài, dù hoàn cảnh có khó khăn thế nào.
2. Bài Học Về Nguyên Tắc Thuộc Linh và Sự Thuận Phục: Ê-li-mê-léc đã rời bỏ Đất Hứa. Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, "Đất Hứa" không còn là một vùng đất địa lý, mà là địa vị trong Christ và sự vâng phục ý muốn Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô nói về sự sung mãn của phước hạnh thuộc linh trong Christ (Ê-phê-sô 1:3). Khi chúng ta, vì những áp lực đời này, mà dần dần rời xa sự nhóm hiệp với anh em (Hê-bơ-rơ 10:25), xao lãng Lời Chúa, hay thỏa hiệp với các tiêu chuẩn thế gian (Rô-ma 12:2), chúng ta cũng đang thực hiện một cuộc "di cư thuộc linh" đến "xứ Mô-áp" của sự nguội lạnh và thỏa hiệp. Hãy cảnh giác!
3. Bài Học Về Trách Nhiệm Gia Trưởng Thuộc Linh: Ê-li-mê-léc không hành động đơn độc. Ông dẫn cả gia đình – vợ và hai con trai – vào con đường ông chọn. Quyết định của người đứng đầu gia đình có ảnh hưởng hệ lụy đến nhiều thế hệ. Hai con trai ông lớn lên và kết hôn với người ngoại bang, đi ngược lại truyền thống đức tin của tổ phụ. Là cha mẹ, người lãnh đạo, chúng ta có đang dẫn dắt gia đình, Hội Thánh nhỏ của mình đến gần Chúa hơn, hay vô tình dẫn họ vào những sự thỏa hiệp vì mục đích an toàn hay tiện nghi vật chất? Trách nhiệm này thật lớn lao.
4. Bài Học Về Sự Quan Phòng và Ân Điển Cứu Chuộc của Đức Chúa Trời: Đây là điểm sáng tuyệt vời nhất. Mặc cho những sai lầm của Ê-li-mê-léc, ân điển của Đức Chúa Trời vẫn tỏ ra mạnh hơn. Từ trong đống tro tàn của bi kịch gia đình ông, Ngài dấy lên một câu chuyện cứu chuộc lạ lùng. Quyết định trở về của Na-ô-mi và đặc biệt là lòng trung thành của Ru-tơ (một người Mô-áp!) đã dẫn đến việc Bô-ô (một người bà con) thực hiện quyền chuộc sản nghiệp. Ru-tơ trở thành vợ của Bô-ô, là mẹ của Ô-bết, bà nội của Y-sai, và là tổ mẫu của Vua Đa-vít (Ru-tơ 4:13-22), và cuối cùng nằm trong gia phổ của Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 1:5).
Điều này cho thấy: Ân điển và sự cứu chuộc của Đức Chúa Trời có thể xoay chuyển mọi hậu quả của tội lỗi và sai lầm của con người. Ngài vẫn là Đấng làm cho mọi sự hiệp lại làm ích cho những kẻ yêu mến Ngài (Rô-ma 8:28). Câu chuyện không kết thúc với cái chết của Ê-li-mê-léc, mà mở ra với sự sống qua Đấng Cứu Chuộc. Điều này đem đến niềm hy vọng lớn lao cho mọi người: dù chúng ta hay tổ phụ chúng ta có sai lầm thế nào, trong Christ, Đức Chúa Trời vẫn có thể viết nên một câu chuyện mới đẹp đẽ.
Ê-li-mê-léc, "Đức Chúa Trời là Vua", là một nhân vật bi kịch của thời kỳ các quan xét. Ông đại diện cho những Cơ Đốc nhân có danh nghĩa (một cái tên đẹp) nhưng lại thiếu đức tin hành động khi gặp thử thách. Quyết định rời bỏ Đất Hứa của ông nhắc nhở chúng ta về sự nguy hiểm của việc đánh đổi những giá trị vĩnh cửu để lấy những giải pháp tạm thời, và hậu quả nghiêm trọng của việc dẫn dắt gia đình đi sai đường.
Tuy nhiên, câu chuyện không dừng lại ở sự cảnh báo. Qua sự trung thành của Ru-tơ và sự chuộc lại của Bô-ô, chúng ta thấy được bàn tay quan phòng đầy ân điển của Đức Chúa Trời. Ngài vẫn là Vua trên mọi vua, và kế hoạch cứu rỗi của Ngài vẫn tiến triển bất chấp những thất bại của con người. Cuối cùng, câu chuyện dẫn chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ, Đấng Chuộc Tội vĩ đại, là "Con trai của Đa-vít, con trai của Áp-ra-ham" (Ma-thi-ơ 1:1), Đấng đã cứu chuộc chúng ta khỏi "xứ Mô-áp" của tội lỗi và đem chúng ta vào "Đất Hứa" của vương quốc Ngài.
Hôm nay, chúng ta được mời gọi sống xứng đáng với danh Chúa, kiên định tin cậy Ngài là Vua trong mọi hoàn cảnh, và bước đi trong sự vâng phục đức tin, để câu chuyện đời sống chúng ta trở thành một phần trong câu chuyện cứu chuộc vĩ đại của Ngài.