Giô-sép: Độ Tuổi và Gương Mẫu của Một Người Cha Trên Đất
Trong câu chuyện Giáng Sinh, hình ảnh Ma-ri, người mẹ đồng trinh, thường được tôn vinh và nhắc đến nhiều. Tuy nhiên, nhân vật Giô-sép – người cha trên đất của Chúa Giê-su – lại thường lặng lẽ ở hậu trường. Một câu hỏi thú vị mà nhiều người đặt ra là: Giô-sép bao nhiêu tuổi khi Chúa Giê-su ra đời? Kinh Thánh không trực tiếp trả lời câu hỏi này, nhưng qua việc nghiên cứu tỉ mỉ bối cảnh văn hóa, lịch sử và những manh mối trong Lời Chúa, chúng ta có thể xây dựng một sự hiểu biết có cơ sở và rút ra những bài học thuộc linh sâu sắc về đức tin, sự vâng phục và vai trò của người nam trong kế hoạch của Đức Chúa Trời.
Trước khi đi vào các giả thuyết, chúng ta phải thừa nhận một nguyên tắc giải kinh quan trọng: Kinh Thánh chỉ im lặng về những chi tiết không cần thiết cho sự cứu rỗi và đức tin của chúng ta. Việc không nêu rõ tuổi của Giô-sép cho thấy đây không phải là trọng tâm của sứ điệp Phúc Âm. Điều quan trọng không phải là con số tuổi tác, mà là phẩm chất, đức tin và sự vâng phục của ông.
Tuy nhiên, việc tìm hiểu bối cảnh là hợp lý để hiểu rõ hơn về câu chuyện. Chúng ta dựa trên ba nguồn chính:
1. Bản Văn Kinh Thánh: Phân tích những gì được chép và không được chép về Giô-sép trong các sách Phúc Âm Ma-thi-ơ và Lu-ca.
2. Bối Cảnh Văn Hóa – Lịch Sử Do Thái Thế Kỷ Thứ I: Tập quán hôn nhân, tuổi kết hôn, nghề nghiệp và vai trò xã hội.
3. Truyền Thống & Học Thuật Của Hội Thánh Ban Đầu: (Được xem xét cách thận trọng, vì thẩm quyền tối cao vẫn thuộc về Kinh Thánh).
Chúng ta hãy cùng xem xét những gì Kinh Thánh tiết lộ về Giô-sép:
1. Ông là một người “công bình” (δίκαιος - dikaios): “Giô-sép, chồng Ma-ri, là người có nghĩa, chẳng muốn cho người ta biết việc nàng, nên toan đem để nhẹm.” (Ma-thi-ơ 1:19). Từ Hy Lạp dikaios chỉ một người ngay thẳng, tuân giữ luật pháp Đức Chúa Trời. Điều này cho thấy ông đã trưởng thành về mặt thuộc linh và đạo đức, không phải là một thiếu niên non nớt.
2. Ông là một “thợ mộc” (τεκτων - tekton): “Có phải con người thợ mộc đó chăng?” (Ma-thi-ơ 13:55). Danh xưng tekton không chỉ là thợ đóng đồ gỗ, mà có thể là thợ xây dựng, thợ thủ công lành nghề. Để được xã hội công nhận là tekton, ông phải trải qua thời gian học việc và hành nghề, thường kéo dài từ tuổi thiếu niên đến khi thành thạo. Điều này ủng hộ cho việc ông ít nhất đã ở tuổi trưởng thành (trên 20).
3. Mối Quan Hệ Hôn Nhân & Gia Đình: Giô-sép và Ma-ri đã “đính hôn” (Ma-thi-ơ 1:18). Trong văn hóa Do Thái, hôn ước (kiddushin) là một giao ước ràng buộc pháp lý, thường được sắp đặt khi còn trẻ, nhưng lễ cưới và chung sống thường diễn ra sau đó một thời gian, khi người nam đã có khả năng kinh tế để lập gia đình.
4. Sự Vắng Mặt Trong Chức Vụ Công Khai Của Chúa Giê-su: Sau câu chuyện Chúa Giê-su lúc 12 tuổi trong đền thờ (Lu-ca 2:41-52), Giô-sép không còn được nhắc đến nữa. Trong các sách Phúc Âm, khi Chúa Giê-su thi hành chức vụ, chỉ có Ma-ri và các em trai của Ngài được đề cập (ví dụ: Giăng 2:12, Ma-thi-ơ 12:46). Điều này gợi ý mạnh mẽ rằng Giô-sép đã qua đời trước khi Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ công khai vào khoảng tuổi 30.
Từ các manh mối trên, các học giả thường đưa ra ba quan điểm chính:
Quan Điểm 1: Giô-sép Là Một Thanh Niên Trẻ (Khoảng 18-25 Tuổi)
Lập luận: Theo phong tục Do Thái thế kỷ I, tuổi kết hôn lý tưởng cho nam giới là khoảng 18-20. Người ta thường kết hôn sớm. Việc Giô-sép được gọi là “chàng trai trẻ” (neanias) trong một số văn bản ngoài Kinh Thánh cổ xưa cũng được viện dẫn. Nếu Giô-sép trẻ, điều này làm nổi bật hơn sự kỳ diệu trong đức tin và sự vâng phục của ông trước một mặc khải siêu nhiên khó hiểu.
Phân tích: Quan điểm này phù hợp với văn hóa kết hôn sớm, nhưng hơi khó giải thích với danh hiệu tekton (thường cần thời gian học nghề) và sự trưởng thành thuộc linh (“người công bình”) được Kinh Thánh nhấn mạnh.
Quan Điểm 2: Giô-sép Ở Độ Tuổi Trung Niên (Khoảng 30-40 Tuổi)
Lập luận: Đây là quan điểm được nhiều nhà nghiên cứu Kinh Thánh cân nhắc nhất. Ở tuổi này, ông đã là một thợ thủ công lành nghề, có địa vị ổn định trong cộng đồng (đủ để được gọi là “thợ mộc”), và có sự chín chắn để đối mặt với khủng hoảng khi biết tin Ma-ri mang thai. Việc ông qua đời trước khi Chúa Giê-su 30 tuổi cũng không có gì bất thường trong thời đại tuổi thọ trung bình thấp.
Phân tích: Quan điểm này cân bằng tốt giữa các manh mối: vừa đủ trẻ để phù hợp với hôn nhân thời đó, vừa đủ trưởng thành về nghề nghiệp và tâm linh. Nó cũng giải thích được sự vắng mặt của ông về sau một cách hợp lý.
Quan Điểm 3: Giô-sép Là Một Người Cao Tuổi (Trên 50 Tuổi)
Lập luận: Quan điểm này dựa chủ yếu vào các ngụy thư (như “Phúc Âm Ngụy Thư của Gia-cơ” thế kỷ II) mô tả Giô-sép là một góa phụ già có con, được chọn đặc biệt để làm người bảo vệ cho Ma-ri. Quan điểm này muốn nhấn mạnh tính vĩnh cửu của sự đồng trinh của Ma-ri.
Phân tích từ góc độ Tin Lành: Chúng ta cần rất thận trọng với các nguồn ngụy thư, vì chúng không được Thánh Linh cảm thúc và đôi khi thêm thắt các chi tiết để phục vụ giáo lý ngoài Kinh Thánh. Kinh Thánh không hề gợi ý Giô-sép đã già hay đã có con trước đó (những “anh em” của Chúa Giê-su được nhắc đến có thể là anh em họ hoặc con của Ma-ri sau này). Quan điểm này có ít cơ sở từ chính Kinh Thánh nhất.
Sau khi cân nhắc các bằng chứng Kinh Thánh và bối cảnh lịch sử, quan điểm cho rằng Giô-sép ở vào độ tuổi trung niên (có thể từ cuối 20 đến đầu 40) khi Chúa Giê-su giáng sinh có vẻ là hợp lý và được ủng hộ nhiều nhất. Ông đủ trẻ để bắt đầu cuộc hôn nhân mới, nhưng cũng đủ trưởng thành, vững vàng về tay nghề, tài chính và đức tin để đảm nhận trọng trách thiêng liêng mà Đức Chúa Trời giao phó: bảo vệ, nuôi dưỡng và dạy dỗ Con Một của Ngài trên đất.
Thay vì tập trung vào một con số cụ thể, sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời được bày tỏ qua việc chọn một con người có phẩm chất phù hợp, bất kể tuổi tác. Giô-sép là mẫu người “công bình”, vâng lời, khiêm nhường và trung tín.
Dù Giô-sép bao nhiêu tuổi, cuộc đời ông để lại những bài học vô giá:
1. Sự Vâng Phục Trong Im Lặng: Giô-sép không nói một lời nào được chép lại trong Kinh Thánh. Nhưng hành động của ông – “Giô-sép thức dậy, đem con trẻ và mẹ Ngài lúc ban đêm, lánh qua nước Ê-díp-tô” (Ma-thi-ơ 2:14) – nói lên tất cả. Bài học cho chúng ta: Đức tin chân thật được chứng minh bằng sự vâng lời tức thì, không thắc mắc, ngay cả khi phải hy sinh và bước vào chỗ không biết.
2. Vai Trò Của Người “Cha Thuộc Linh” & Người Chồng Công Bình: Giô-sép đã bảo vệ danh tiếng của Ma-ri (Ma-thi-ơ 1:19), bảo vệ thể chất của Chúa Giê-su khỏi Hê-rốt, và cung cấp nhu cầu vật chất qua nghề nghiệp của mình. Ông là kiểu mẫu cho những người nam tin Chúa: sự công bình đi đôi với lòng nhân từ, trách nhiệm đi đôi với sự dịu dàng, và đức tin dẫn dắt hành động.
3. Trung Tín Trong Công Việc Tầm Thường: Đấng Christ được gọi là “con người thợ mộc” (Mác 6:3). Điều này cho thấy Giô-sép đã dạy Chúa Giê-su nghề của mình một cách trung tín. Ông thánh hóa công việc lao động chân tay. Đây là lời nhắc nhở rằng mọi công việc lương thiện đều có phẩm giá và là cơ hội để phục vụ Chúa. “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (I Cô-rinh-tô 10:31).
4. Tin Cậy Vào Sự Dẫn Dắt Siêu Nhiên Của Đức Chúa Trời: Cuộc đời Giô-sép được định hướng bởi những giấc mơ từ thiên sứ của Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 1:20, 2:13, 2:19). Ông học biết lắng nghe và nhận biết tiếng Chúa. Trong đời sống chúng ta ngày nay, Chúa phán dạy qua Lời Ngài (Kinh Thánh) và sự dẫn dắt của Thánh Linh. Bài học là phải nhạy bén thuộc linh và sẵn sàng điều chỉnh cuộc đời theo sự hướng dẫn của Chúa.
Việc tìm hiểu độ tuổi của Giô-sép cuối cùng dẫn chúng ta đến với chân dung của một con người thật: một người công bình, vâng phục, lao động cần cù và tràn đầy đức tin. Ông không phải là một nhân vật thần thoại, mà là một tấm gương thực tế cho mọi người tin Chúa.
Dù bạn là thanh niên, trung niên hay lớn tuổi, bạn đều có thể học nơi Giô-sép: sự sẵn sàng từ bỏ kế hoạch riêng để vâng theo kế hoạch của Đức Chúa Trời. Trong sự quan phòng nhiệm mầu, Đức Chúa Trời đã chọn một người cha trên đất “công bình” để nuôi dưỡng Người Con Thánh khiết của Ngài. Điều này an ủi chúng ta rằng, Chúa luôn trang bị và sử dụng những con người bình thường, sẵn lòng vâng phục, để hoàn thành những mục đích phi thường của Ngài.
Ước mong chúng ta, giống như Giô-sép, có thể được Chúa phán: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm; ngươi đã trung tín trong việc nhỏ, ta sẽ lập ngươi coi sóc nhiều; hãy đến hưởng sự vui mừng của chúa ngươi.” (Ma-thi-ơ 25:23).
“Sự vâng lời tốt hơn của tế lễ; sự nghe theo tốt hơn mỡ chiên đực.” (I Sa-mu-ên 15:22b)