Phân Biệt Chủng Tộc, Thành Kiến và Phân Biệt Đối Xử: Cái Nhìn Từ Giao Ước Đến Tân Ước
Trong một thế giới đầy rẫy những chia rẽ dựa trên màu da, dòng máu, văn hóa và địa vị xã hội, Lời Chúa vang lên như một tiếng chuông cảnh tỉnh và một lời mời gọi mạnh mẽ đến sự hiệp một. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu quan điểm của Kinh Thánh về vấn đề phân biệt chủng tộc, thành kiến và phân biệt đối xử, khởi đi từ nền tảng sáng thế, xuyên suốt lịch sử dân Y-sơ-ra-ên, đến đỉnh cao mặc khải trong Chúa Giê-xu Christ và giáo huấn của các sứ đồ.
I. Nền Tảng Căn Bản: Con Người Được Dựng Nên Theo Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei)
Mọi phân tích Kinh Thánh về vấn đề này phải bắt đầu từ Sáng-thế Ký 1:27: "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Đây là chân lý nền tảng phá tan mọi hệ thống phân biệt. Từ ngữ Hê-bơ-rơ được dùng cho "hình" là "tselem" (צלם) và "giống" là "demuth" (דמות), diễn tả một sự tương đồng, đại diện có thực. Mỗi con người, không phân biệt, đều mang trong mình phẩm giá thiêng liêng và giá trị bất khả xâm phạm vì là đại diện của Đấng Tạo Hóa trên đất.
Sự kiện cả nhân loại xuất phát từ một cội nguồn (A-đam và Ê-va) được nhấn mạnh trong Công vụ 17:26: "Ngài đã làm ra muôn dân từ một người...". Sứ đồ Phao-lô, dưới sự linh cảm của Đức Thánh Linh, đã dùng lẽ thật này để bác bỏ mọi tư tưởng tự tôn chủng tộc. Không có cơ sở Kinh Thánh nào cho thuyết "dân tộc được chọn" dựa trên chủng tộc để biện minh cho sự khinh miệt hay áp bức các dân tộc khác. Sự lựa chọn của Đức Chúa Trời dành cho Y-sơ-ra-ên (Phục-truyền 7:7-8) là vì mục đích cứu chuộc cho muôn dân (Sáng-thế Ký 12:3), chứ không phải để khẳng định sự ưu việt sinh học hay văn hóa.
II. Quan Điểm của Cựu Ước: Luật Pháp và Tiên Tri
Cựu Ước, trong bối cảnh của một dân tộc được biệt riêng, đã đặt nền móng cho sự công bình và tình yêu thương vượt trên biên giới sắc tộc.
1. Luật Pháp Bảo Vệ Người Ngoại Bang: Luật pháp Môi-se liên tục nhắc nhở dân Y-sơ-ra-ên về thân phận "kiều ngụ" của họ tại Ai Cập, và kêu gọi họ đối xử công bình với khách lạ. Xuất Ê-díp-tô Ký 22:21 chép: "Các ngươi đừng hà hiếp và làm buồn khách lạ; vì các ngươi đã làm khách lạ trong xứ Ê-díp-tô." Lê-vi Ký 19:34 đi xa hơn: "Khách lạ kiều ngụ trong các ngươi, các ngươi phải thương yêu họ như mình, vì các ngươi đã làm khách kiều ngụ trong xứ Ê-díp-tô". Động từ Hê-bơ-rơ "thương yêu" ở đây ("ahav" - אהב) chính là từ dùng cho điều răn "yêu người lân cận như mình" (Lê-vi Ký 19:18), cho thấy phạm vi của tình yêu thương bao trùm cả cộng đồng đa sắc tộc.
2. Tiếng Nói của Các Tiên Tri: Các tiên tri lên án mạnh mẽ sự bất công và kỳ thị. Tiên tri A-mốt tố cáo các nước lân bang vì tội ác diệt chủng và tàn bạo (A-mốt 1-2). Quan trọng hơn, Đức Chúa Trời nhiều lần bày tỏ sự quan tâm của Ngài đến các dân ngoại. Câu chuyện Giô-na là một minh họa sống động về thành kiến của người Do Thái đối với dân ngoại (người A-si-ri ở Ni-ni-ve), và về tấm lòng của Đức Chúa Trời muốn tha thứ cho họ. Tiên tri Ê-sai nhiều lần tiên tri về ngày muôn dân tuôn về Giê-ru-sa-lem (Ê-sai 2:2-4) và về Đầy Tớ Chịu Khổ sẽ làm "sự sáng của các dân ngoại" (Ê-sai 49:6).
III. Sự Đảo Lộn Các Thành Kiến Trong Chúa Cứu Thế Giê-xu
Chức vụ của Chúa Giê-xu là một cuộc cách mạng phá vỡ mọi rào cản thành kiến.
1. Gương Mẫu và Giáo Huấn của Đấng Christ: Chúa Giê-xu đã cố ý vượt qua các rào cản chủng tộc và tôn giáo. Cuộc đối thoại với người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4) là một ví dụ kinh điển. Người Do Thái khinh thường người Sa-ma-ri (vốn là một nhóm lai tạp về chủng tộc và tôn giáo), nhưng Chúa Giê-xu không những nói chuyện với bà, còn mặc khải chính Ngài là Đấng Mê-si-a cho bà. Parable (ngụ ngôn) về người Sa-ma-ri nhân lành (Lu-ca 10:25-37) là đòn chí tử vào thành kiến tôn giáo và chủng tộc. Chúa Giê-xu đặt một người Sa-ma-ri (bị khinh miệt) làm gương mẫu về tình yêu thương, trong khi các thầy tế lễ và người Lê-vi (có địa vị tôn giáo) lại thờ ơ.
2. Mạng Lệnh Đại Mạng Lệnh: Trước khi về trời, Chúa Giê-xu phán: "Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân..." (Ma-thi-ơ 28:19). Từ Hy Lạp "ethnē" (ἔθνη) có nghĩa là "các dân ngoại" hay "các nhóm người". Mạng lệnh này, trên thực tế, là một lời kêu gọi xóa bỏ mọi tư tưởng "chỉ dành cho dân chúng tôi" trong công tác truyền giáo.
IV. Giáo Huấn Nền Tảng của Các Sứ Đồ: Sự Hiệp Một Trong Đấng Christ
Hội Thánh đầu tiên đã phải vật lộn để thoát khỏi thành kiến sâu đậm giữa người Do Thái và dân ngoại. Sách Công vụ và các thư tín ghi lại cuộc chiến thần học này.
1. Sự Kiện Mang Tính Bước Ngoặt: Trước sự kinh ngạc của chính mình, sứ đồ Phi-e-rơ đã được Đức Chúa Trời dạy qua sự hiện thấy và tiếng phán trong Công vụ 10. Câu nói then chốt là: "Đức Chúa Trời đã tỏ cho ta biết không nên coi một người nào là ô uế hay không sạch" (Công vụ 10:28). Đây không phải là bài học về thức ăn, mà là về con người. Thánh Linh giáng xuống trên nhà Cọt-nây (một đội trưởng ngoại bang) chứng minh rằng Đức Chúa Trời không thiên vị ("prosōpolēmpsia" - προσωπολημψία - Công vụ 10:34).
2. Thần Học Hiệp Nhất của Sứ Đồ Phao-lô: Đây là đỉnh cao của giáo lý Kinh Thánh về vấn đề này. Trong Ga-la-ti 3:28, Phao-lô tuyên bố: "Tại đây không còn chia ra người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; không còn người tôi mọi hoặc người tự chủ; không còn đờn ông hoặc đờn bà; vì trong Đức Chúa Jêsus Christ, anh em thảy đều làm một." Chữ "một" trong tiếng Hy Lạp là "heis" (εἷς), nhấn mạnh sự hợp nhất căn tính trong Đấng Christ. Sự khác biệt vẫn tồn tại (Phao-lô không nói "không còn" sự khác biệt về văn hóa hay giới tính), nhưng chúng không còn là cơ sở để phân chia, kỳ thị hay xác định giá trị trong gia đình Đức Chúa Trời.
Trong Ê-phê-sô 2:14-18, Phao-lô mô tả Chúa Giê-xu là "sự hòa bình của chúng ta", Đấng đã "phá đổ bức tường ngăn cách" giữa người Do Thái và dân ngoại. Bức tường này vừa có ý nghĩa tôn giáo (luật pháp), vừa có ý nghĩa xã hội và chủng tộc. Sự chết của Christ trên thập tự giá đã hủy bỏ sự thù nghịch và tạo nên "một người mới".
3. Cảnh Cáo Nghiêm Khắc Về Thành Kiến: Sứ đồ Gia-cơ, trong Gia-cơ 2:1-9, lên án thái độ "trọng người giàu, khinh người nghèo" trong Hội Thánh, gọi đó là tội "thiên vị" (câu 9) và vi phạm luật yêu thương. Nguyên tắc này áp dụng trực tiếp cho mọi hình thức đánh giá con người dựa trên vẻ bề ngoài, bao gồm chủng tộc, địa vị hay ngoại hình.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Lẽ thật Kinh Thánh phải dẫn đến sự biến đổi trong tư tưởng, thái độ và hành động.
1. Tự Xét Lòng và Ăn Năn: Trước hết, chúng ta phải khiêm nhường xin Chúa Thánh Linh soi sáng để thấy những thành kiến tiềm ẩn trong lòng mình—những định kiến vô thức về những nhóm người khác với mình. Điều này đòi hỏi sự ăn năn thật lòng. Thành kiến là tội lỗi cần được xưng ra và từ bỏ.
2. Chủ Động Tìm Hiểu và Kết Giao: Chủ động bước ra khỏi vùng an toàn của mình. Tìm hiểu lịch sử và văn hóa của các nhóm người khác. Xây dựng mối quan hệ chân thật với những anh chị em trong Chúa thuộc các sắc tộc khác. Tham dự những buổi nhóm thờ phượng đa văn hóa.
3. Dùng Lời Nói Để Xây Dựng, Không Phải Chia Rẽ: Kiểm soát lời nói, tránh những lời chế giễu, kỳ thị, hoặc những "câu nói đùa" mang tính phân biệt. Thay vào đó, dùng lời nói để khẳng định phẩm giá và giá trị của mọi người là hình ảnh Đức Chúa Trời.
4. Đứng Về Phía Công Bình Trong Xã Hội: Làm muối và sự sáng của thế gian (Ma-thi-ơ 5:13-16) có nghĩa là lên tiếng chống lại các cấu trúc và chính sách bất công mang tính phân biệt đối xử trong xã hội, theo khả năng và sự kêu gọi của mỗi người. Điều này có thể từ việc ủng hộ các sáng kiến công bằng đến việc giáo dục con cái về sự bình đẳng.
5. Nuôi Dưỡng Tầm Nhìn Thiên Quốc: Cuối cùng, hãy nuôi dưỡnh tầm nhìn từ Khải-huyền 7:9: "Sau đó, tôi nhìn xem, thấy một đoàn dân đông vô số, không ai đếm được, từ mọi nước, mọi chi phái, mọi dân tộc, mọi tiếng, đứng trước ngai và trước Chiên Con...". Đây là hình ảnh tương lai của Hội Thánh đắc thắng—một sự đa dạng rực rỡ trong sự hiệp một trọn vẹn. Sống với tầm nhìn này thay đổi cách chúng ta nhìn nhận người khác ngay hôm nay.
Kết Luận
Kinh Thánh từ đầu đến cuối đều nhất quán lên án mọi hình thức phân biệt chủng tộc, thành kiến và phân biệt đối xử. Nền tảng là sự sáng tạo (mọi người đều là imago Dei), lịch sử là sự chuẩn bị (sự kêu gọi Y-sơ-ra-ên để ban phước), và sự thành tựu là trong Chúa Giê-xu Christ (Đấng phá đổ bức tường ngăn cách). Phúc Âm không chỉ hòa giải chúng ta với Đức Chúa Trời, mà còn hòa giải chúng ta với nhau trong một thân thể đa sắc màu. Ước gì Hội Thánh của Đấng Christ ngày càng trở nên một dấu chỉ sống động, một bản xem trước của thiên quốc, nơi mà tình yêu thương vượt thắng mọi thành kiến, và ân điển phá tan mọi rào cản.
"Nhưng bây giờ, trong Đức Chúa Jêsus Christ, anh em là kẻ ngày trước cách xa, hiện nay đã nhờ huyết Đấng Christ mà được gần rồi. Vì, ấy chính Ngài là sự hòa bình của chúng ta..." (Ê-phê-sô 2:13-14a).