Matthias là ai trong Kinh Thánh?

Trong danh sách mười hai sứ đồ của Chúa Giê-xu Christ, một cái tên thường ít được nhắc đến so với các ông như Phi-e-rơ, Giăng, hay Phao-lô, đó là Matthias. Sự xuất hiện của ông trong Kinh Thánh tuy ngắn ngủi nhưng lại chứa đựng những bài học thuộc linh sâu sắc về sự kêu gọi, tiêu chuẩn thuộc linh, và sự quan phòng của Đức Chúa Trời trong Hội Thánh. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá toàn diện về nhân vật Matthias, từ bối cảnh lịch sử, tiến trình được chọn, cho đến những ứng dụng quý báu cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Sách Công vụ các Sứ đồ mở đầu bằng việc Chúa Giê-xu thăng thiên. Trước khi về trời, Ngài truyền lệnh cho các môn đồ chờ đợi Đức Thánh Linh giáng lâm (Công vụ 1:4-8). Các môn đồ, khoảng 120 người, cùng nhau nhóm lại tại phòng cao để cầu nguyện (Công vụ 1:12-15). Trong bối cảnh chờ đợi ấy, Sứ đồ Phi-e-rơ đứng lên giải quyết một vấn đề hệ trọng: chỗ trống trong nhóm mười hai sứ đồ do sự phản bội và cái chết của Giu-đa Ích-ca-ri-ốt.

Phi-e-rơ viện dẫn lời trong Thánh Thi (Thi thiên 69:25 và 109:8) để chứng minh rằng việc thay thế Giu-đa là cần thiết: “Vì trong sách Thi Thiên có chép rằng: Nguyền cho chỗ ở nó phải hoang vu, Chớ có ai ở đó; lại rằng: Nguyền cho có một người khác nhận lấy chức nó.” (Công vụ 1:20). Điều này cho thấy các sứ đồ đã áp dụng Kinh Thánh Cựu Ước một cách nghiêm túc để hướng dẫn quyết định của Hội Thánh non trẻ. Họ hiểu rằng con số mười hai mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, tượng trưng cho mười hai chi phái Y-sơ-ra-ên, và nhóm sứ đồ là nền tảng cho dân sự mới của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:20; Khải huyền 21:14).

Phi-e-rơ không đề xuất một ứng viên tùy tiện. Ông đưa ra những tiêu chuẩn rõ ràng và thiết yếu, được ghi lại trong Công vụ 1:21-22:

“Vậy, phải tìm một người trong bọn chúng ta đã theo cùng chúng ta trọn cả lúc Đức Chúa Jêsus đi lại giữa chúng ta, từ khi Giăng làm phép báp-têm cho đến ngày Ngài được cất lên khỏi chúng ta, để người đó cùng chúng ta làm chứng về sự sống lại của Ngài.”

Phân tích kỹ lưỡng, chúng ta thấy hai tiêu chuẩn không thể thương lượng:

1. Phải là một người đã đồng hành trọn vẹn với Chúa Giê-xu: Từ nguyên văn Hy Lạp, cụm từ "đi lại giữa chúng ta" (εἰσῆλθεν καὶ ἐξῆλθεν, *eisēlthen kai exēlthen*) diễn tả một sự đồng hành thân mật, liên tục và trọn vẹn. Ứng viên phải có mặt từ thời điểm khởi đầu sứ vụ công khai của Chúa (phép báp-têm của Giăng) cho đến tận thời khắc Ngài thăng thiên. Điều này đảm bảo người đó có sự hiểu biết trực tiếp, đầy đủ về cuộc đời, chức vụ, sự chết và sự sống lại của Chúa.

2. Phải là một nhân chứng cho sự sống lại: Mục đích tối thượng của chức vụ sứ đồ là làm chứng cho sự kiện trọng tâm của đức tin Cơ Đốc: sự sống lại của Đấng Christ. Đây không phải là chứng ngôn về giáo lý suông, mà là lời xác nhận của một người đã từng thấy, nghe và chạm đến Đấng Phục Sinh (1 Giăng 1:1-3).

Những tiêu chuẩn này loại trừ bất kỳ ai chỉ theo Chúa một phần, hoặc chỉ nghe danh tiếng Ngài. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hiện diện, kinh nghiệm cá nhân và thẩm quyền từ việc đồng đi với Chúa.

Cộng đồng 120 môn đồ đã không hành động vội vàng. Họ đưa ra hai ứng viên đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn khắt khe trên: Giô-sép tức Ba-sa-ba, cũng gọi là Giúc-tu, và Matthias (Công vụ 1:23). Sau đó, họ tiến hành một quy trình đáng chú ý:

1. Cầu nguyện tập thể: Họ hướng về Chúa trong lời cầu nguyện: “Lạy Chúa, Ngài biết lòng mọi người; xin tỏ ra cho chúng tôi nên chọn ai trong hai người nầy” (Công vụ 1:24). Họ tôn nhận Ngài là Đấng dò xét lòng người (trong tiếng Hy Lạp: καρδιογνῶστα, *kardiognōsta*), thể hiện sự phụ thuộc hoàn toàn vào sự hiểu biết thấu suốt của Đức Chúa Trời chứ không phải sự khôn ngoan bề ngoài.

2. Bắt thăm (Bốc thăm): Họ bắt thăm giữa hai người, và thăm trúng nhằm Matthias (Công vụ 1:26). Việc “bắt thăm” (κληροω, *klēroō*) trong văn hóa Do Thái thời đó là một phương pháp tìm kiếm ý chỉ Đức Chúa Trời một cách nghiêm túc (Châm ngôn 16:33), chứ không phải là may rủi. Nó thể hiện sự phó thác quyết định cuối cùng cho Chúa sau khi đã cầu nguyện và áp dụng các tiêu chuẩn khách quan. Cần lưu ý rằng đây là lần cuối cùng phương pháp này được ghi nhận trong Tân Ước, vì sau khi Đức Thánh Linh giáng lâm (Công vụ chương 2), Ngài trực tiếp dẫn dắt Hội Thánh (Công vụ 13:2).

Matthias từ đó “được kể vào hàng mười một sứ đồ” (Công vụ 1:26). Từ "được kể" (συγκατεψηφίσθη, *synkatepsēphisthē*) có nghĩa là được tính chung, được liệt kê cùng với. Ông chính thức bước vào chức vụ nền tảng này.

Tên Matthias (Μαθθίας, *Maththias*) là dạng viết tắt của tiếng Hê-bơ-rơ "Mattithiah" (מַתִּתְיָהוּ), có nghĩa là “món quà của Đức Giê-hô-va”. Thật phù hợp khi ông, qua sự lựa chọn của Đức Chúa Trời, trở thành món quà cho Hội Thánh buổi ban đầu.

Kinh Thánh không ghi lại bất kỳ lời nói hay hành động cụ thể nào của Matthias sau biến cố này. Truyền thống sau này cho rằng ông đã rao giảng Tin Lành ở vùng Giu-đê, Ê-thi-ô-pi, và tử đạo. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất về ông không nằm ở những chiến tích được ghi chép, mà nằm ở phẩm chất trung tín thầm lặng. Trong suốt thời gian Chúa Giê-xu thi hành chức vụ, Matthias là một trong số đông các môn đồ đi theo Ngài (Lu-ca 10:1-24 có nhắc đến 70 người). Ông không thuộc nhóm 12 gần gũi nhất, nhưng vẫn kiên trì theo Chúa trọn vẹn – từ ngày đầu cho đến cuối cùng. Sự trung tín trong âm thầm ấy cuối cùng đã được Đức Chúa Trời và Hội Thánh nhìn thấy và tôn vinh khi có cơ hội.

Sự im lặng của Kinh Thánh về những việc làm của Matthias sau đó cũng là một lời nhắc nhở: không phải mọi sứ đồ đều có những câu chuyện kịch tính như Phao-lô hay những bài giảng đầy quyền năng như Phi-e-rơ. Nhưng mỗi người đều có phần việc và sự đóng góp quan trọng của mình trong kế hoạch của Đức Chúa Trời.

Câu chuyện về Matthias không chỉ là một ghi chép lịch sử, mà còn là một kho tàng bài học thuộc linh cho mỗi chúng ta.

1. Bài Học Về Sự Trung Tín Trong Âm Thầm: Matthias có thể là hình ảnh của vô số Cơ Đốc nhân trung tín ngày nay – những người không đứng trên bục giảng, không lãnh đạo những hội thánh lớn, không có tên tuổi nổi bật, nhưng vẫn kiên trì theo Chúa, phục vụ trong thầm lặng qua nhiều năm tháng. Đức Chúa Trời thấy rõ sự trung tín đó. “Vả, ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn” (Lu-ca 16:10). Sự phục vụ của chúng ta không cần phải nổi tiếng, chỉ cần trung tín.

2. Bài Học Về Tiêu Chuẩn Thuộc Linh Trong Chức Vụ: Hội Thánh ngày nay, khi lựa chọn người lãnh đạo, chấp sự hay mục sư, cần noi gương các sứ đồ: đặt tiêu chuẩn thuộc linh lên hàng đầu. Đó không phải là tài năng, học vấn hay sự khéo léo, mà là một đời sống đồng hành thân mật với Chúa Giê-xu và có kinh nghiệm cá nhân về quyền năng Phục Sinh của Ngài. Người ấy phải là một nhân chứng sống động.

3. Bài Học Về Quy Trình Quyết Định Thuộc Linh: Mọi quyết định hệ trọng trong Hội Thánh cần được thực hiện trên nền tảng của: (a) Lời Chúa (như các sứ đồ dùng Thi Thiên), (b) Sự cầu nguyện tập thể (tìm kiếm ý chỉ Chúa), (c) Sự suy xét khôn ngoan (áp dụng các tiêu chuẩn rõ ràng), và cuối cùng là (d) Sự phó thác hoàn toàn cho Chúa. Quy trình này đảm bảo Hội Thánh được Chúa Christ cai trị.

4. Bài Học Về Sự Quan Phòng và Chủ Quyền của Đức Chúa Trời: Câu chuyện của Matthias minh họa rõ ràng chân lý: “Số phận con người bởi nơi Đức Giê-hô-va mà đến” (Châm ngôn 29:26, TTHĐ). Dù con người đề cử và cầu nguyện, quyết định cuối cùng thuộc về Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng lấp đầy những chỗ trống trong Hội Thánh bằng những con người Ngài đã chuẩn bị sẵn. Chúng ta có thể tin cậy rằng Ngài luôn có người cho mỗi công việc trong vương quốc Ngài.

Matthias, dù chỉ xuất hiện thoáng qua trong Kinh Thánh, đã để lại một di sản thuộc linh vĩ đại. Ông là hình mẫu của sự trung tín kiên định, một nhân chứng đáng tin cậy về Chúa Giê-xu Phục Sinh, và là sản phẩm của sự quan phòng nhiệm mầu trong Hội Thánh. Ông nhắc nhở chúng ta rằng trong vương quốc Đức Chúa Trời, giá trị không được đo bằng sự nổi tiếng hay thành tích ồn ào, mà bằng sự bền lòng theo Chúa trọn vẹn từ đầu đến cuối.

Hãy khích lệ chính mình và nhau: Dù bạn đang phục vụ ở vị trí nào, dù công việc có thầm lặng đến đâu, hãy cứ trung tín. Hãy tiếp tục “đi lại” với Chúa Giê-xu mỗi ngày, tích lũy kinh nghiệm về sự sống lại của Ngài trong đời sống mình. Rồi đến thời điểm Ngài định, chính bạn sẽ là “món quà của Đức Giê-hô-va” – một Matthias thời hiện đại – được Ngài dùng cách kỳ diệu để lấp đầy chỗ trống và gây dựng Thân thể Đấng Christ.

“Hãy giữ cho khéo chức vụ mà con đã nhận trong Chúa, hầu cho làm cho trọn” (Cô-lô-se 4:17).