Các tình trạng như tự kỷ, rối loạn gắn bó, ADHD... ảnh hưởng thế nào đến đời sống Cơ Đốc?

Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều mang theo những đặc điểm, hoàn cảnh và cả những thách thức riêng biệt mà Đức Chúa Trời đã cho phép trong đời sống họ. Ngày nay, với sự hiểu biết ngày càng sâu rộng về tâm lý và thần kinh, chúng ta nhận diện rõ hơn các tình trạng như Tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD), Rối loạn gắn bó (Attachment Disorders), và Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD). Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu dưới ánh sáng Kinh Thánh để hiểu cách những tình trạng này ảnh hưởng đến mối quan hệ với Đức Chúa Trời, đời sống Hội Thánh, và kỷ luật thuộc linh, đồng thời khẳng định phẩm giá và mục đích của mỗi cá nhân trong kế hoạch nhiệm mầu của Ngài.

Trước khi đi vào phân tích từng tình trạng, chúng ta phải đặt nền tảng trên lẽ thật không lay chuyển của Lời Chúa. Thi Thiên 139:13-16 tuyên bố: “Vì chính Chúa nắn nên tâm thần tôi, Dệt thành tôi trong lòng mẹ tôi... Xương cốt tôi không giấu được Chúa, Khi tôi được làm ra trong nơi kín... Mắt Chúa đã thấy thể chất vô hình của tôi; Số các ngày định cho tôi, Đã biên vào sổ Chúa trước khi chưa có một ngày trong các ngày ấy.” Từ ngữ Hê-bơ-rơ “nắn nên” (qânâh) và “dệt thành” (râqam) nói lên một quá trình tạo dựng thận trọng, tỉ mỉ và đầy chủ ý. Mỗi một người, dù có hệ thống thần kinh và trải nghiệm tâm lý như thế nào, đều là tác phẩm nghệ thuật được Đức Chúa Trời thiết kế có mục đích.

Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng không né tránh thực tại về sự yếu đuối và sự rối loạn hậu quả của tội lỗi trên toàn bộ thế giới thụ tạo, bao gồm cả thân thể và tâm trí con người. Rô-ma 8:20-23 giải thích rằng cả muôn vật đều bị “bị sự hư không” (tiếng Hy Lạp: ματαιότης - *mataiotēs*, sự trống rỗng, vô ích) và “làm nô lệ cho sự hư nát”. Sự “rên siết” này bao trùm cả những khiếm khuyết trong cách thức hoạt động của não bộ. Nhưng trong chính những yếu đuối đó, ân điển và quyền năng của Đức Chúa Trời được bày tỏ cách trọn vẹn. Sứ đồ Phao-lô đã nghe lời Chúa phán: “Ân điển ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối.” (II Cô-rinh-tô 12:9).

1. Tự Kỷ (ASD) và Sự Kết Nối Thuộc Linh
Tự kỷ thường ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp xã hội, xử lý cảm giác và có những mối quan tâm đặc biệt, chuyên sâu. Đối với một Cơ Đốc nhân tự kỷ: - Thách Thức: Các buổi nhóm đông người với âm thanh lớn, ánh sáng mạnh có thể gây quá tải cảm giác. Các tương tác xã hội không theo kịch bản rõ ràng (như “thờ phượng”, “chia sẻ”) có thể gây lo lắng. Các ẩn dụ, ngôn ngữ hình tượng trong giảng luận (ví dụ: “Chúa là tình yêu”, “dòng sông phước hạnh”) có thể bị hiểu theo nghĩa đen, gây khó khăn trong việc diễn giải. - Ưu Điểm Tiềm Năng trong Vương Quốc Đức Chúa Trời: Khả năng tập trung chuyên sâu vào một chủ đề có thể dẫn đến sự hiểu biết Kinh Thánh sâu sắc và chi tiết đáng kinh ngạc. Tính chân thật, trực tiếp và trung thành với các nguyên tắc đã hiểu có thể là một chứng nhân mạnh mẽ. Lòng yêu thích trật tự và sự nhất quán có thể phục vụ hiệu quả trong các công tác đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn. - Góc Nhìn Kinh Thánh: Trong I Cô-rinh-tô 12:14-26, Sứ đồ Phao-lô dạy về sự đa dạng trong thân thể Đấng Christ. Các chi thể “yếu hơn” hay “kém vinh hiển hơn” lại là “cần thiết”. Người tự kỷ có cách kết nối và cảm nhận thế giới khác biệt, nhưng chính sự khác biệt đó có thể mang lại một góc nhìn độc đáo, chân thực về Đức Chúa Trời mà những “chi thể” khác không có. Họ có thể không dễ dàng bộc lộ cảm xúc theo cách thông thường, nhưng tình yêu và lòng trung thành của họ dành cho Chúa có thể được bày tỏ qua sự kiên định, trung tín và sự chuyên tâm nghiên cứu Lời Chúa.

2. ADHD và Kỷ Luật Thuộc Linh
ADHD liên quan đến những thách thức trong việc duy trì sự chú ý, kiểm soát xung động và điều tiết năng lượng. - Thách Thức: Việc ngồi yên và tập trung trong các buổi nhóm dài có thể rất khó khăn. Kỷ luật đọc Kinh Thánh và cầu nguyện hằng ngày đòi hỏi sự nhất quán có thể trở thành một cuộc chiến. Sự bốc đồng có thể dẫn đến những lời nói hoặc hành động thiếu suy nghĩ, ảnh hưởng đến các mối quan hệ trong Hội Thánh. - Ưu Điểm Tiềm Năng trong Vương Quốc Đức Chúa Trời: Khi được hướng dẫn đúng, năng lượng dồi dào và khả năng suy nghĩ đa chiều có thể trở thành nguồn sáng tạo phục vụ Chúa. Họ có thể xuất sắc trong các tình huống đòi hỏi phản ứng nhanh, đa nhiệm (trong giới hạn). Sự nhiệt tình tự nhiên có thể lan tỏa và khích lệ người khác. - Góc Nhìn Kinh Thánh: Nhân vật như Phi-e-rơ trong Tân Ước dường như có những đặc điểm của sự nhiệt thành bộc phát và thiếu kiên nhẫn (ví dụ: chém đầy tớ thầy cả, chối Chúa, hứa hẹn quá mức). Thế nhưng, Chúa Giê-xu đã không loại bỏ ông. Ngài uốn nắn, sửa dạy và cuối cùng biến ông thành một trụ cột của Hội Thánh. Ga-la-ti 5:22-23 liệt kê trái của Thánh Linh, bao gồm “tiết độ” (tiếng Hy Lạp: ἐγκράτεια - *egkrateia*, sự tự chủ). Đây là một trong những lĩnh vực Đức Thánh Linh muốn giúp đỡ người có ADHD cách đặc biệt, không phải để triệt tiêu con người họ, mà để hướng dòng năng lượng và sự nhiệt tình ấy vào mục đích của Ngài.

3. Rối Loạn Gắn Bó và Hình Ảnh của Đức Chúa Trời là Cha
Rối loạn gắn bó, thường phát sinh từ những tổn thương trong mối quan hệ sớm với người chăm sóc, có thể dẫn đến khó khăn trong việc tin tưởng, phụ thuộc và cảm nhận tình yêu. - Thách Thức: Khái niệm về một “Đức Chúa Trời là Cha” (Ma-thi-ơ 6:9) có thể bị méo mó hoặc gây ra sự sợ hãi, nghi ngờ. Việc tin cậy vào sự quan phòng và tình yêu vô điều kiện của Chúa có thể là một hành trình dài. Các mối quan hệ thân thiết trong Hội Thánh có thể bị ngăn trở bởi nỗi sợ bị bỏ rơi hoặc không xứng đáng. - Ưu Điểm Tiềm Năng: Trải nghiệm về sự phục hồi mối quan hệ với Chúa, Đấng Cha hoàn hảo, có thể trở thành một chứng nhân đầy quyền năng về ân điển chữa lành. Họ thường có sự đồng cảm sâu sắc với những người bị tổn thương. - Góc Nhìn Kinh Thánh: Lời Chúa trực tiếp đối diện với những tổn thương này. Thi Thiên 27:10 chép: “Dầu cha mẹ bỏ tôi, Đức Giê-hô-va cũng sẽ tiếp nhận tôi.” Đức Chúa Trời tự giới thiệu mình là Đấng “hay làm ơn, thương xót, chậm nóng giận, đầy dẫy sự nhân từ và thành thực,” (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6). Trong Tân Ước, Ngài là Đấng “đặt các con trẻ mồ côi trong nhà” (Thi Thiên 68:5). Quá trình chữa lành diễn ra khi người đó kinh nghiệm lặp đi lặp lại sự thành tín và tình yêu không lay chuyển của Chúa qua Lời Ngài và qua sự hiện diện của Thân Thể Đấng Christ.

1. Cho Cá Nhân Đang Đối Diện với Các Tình Trạng Này: - Chấp Nhận và Hiểu Biết: Nhận biết đây là một phần của hành trình Chúa cho phép, không phải là một lời nguyền hay sự trừng phạt. Hãy nghiên cứu để hiểu rõ về chính mình hoặc con cái mình. - Điều Chỉnh Các Kỷ Luật Thuộc Linh: Nếu việc đọc Kinh Thánh một giờ là không thể, hãy bắt đầu với một câu và suy ngẫm cả ngày. Cầu nguyện có thể là những cuộc trò chuyện ngắn, chân thật với Chúa suốt ngày thay vì một khoảng thời gian dài cố định. Sử dụng âm nhạc, nghệ thuật, hoặc đi bộ trong thiên nhiên như một hình thức thờ phượng. - Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Chuyên Môn: Việc tìm đến nhà trị liệu Cơ Đốc hoặc bác sĩ tin kính là một hành động khôn ngoan, không phải là thiếu đức tin. Châm Ngôn 11:14 nói: “Chẳng có sự khôn ngoan, sự khéo léo, hay là mưu kế nào chống lại Đức Giê-hô-va được.” Sự khôn ngoan cũng đến qua những công cụ Ngài ban cho.

2. Cho Hội Thánh và Cộng Đồng Tin Lành: - Xây Dựng Một Cộng Đồng Bao Dung và Hiểu Biết: Hội Thánh phải là nơi an toàn, nơi mọi người có thể là chính mình mà không bị phán xét. Điều này có thể đòi hỏi việc tạo ra những không gian yên tĩnh hơn trong khuôn viên nhà thờ, cung cấp tai nghe chống ồn, hoặc chấp nhận những cách thức tham dự khác nhau (như đứng, di chuyển nhẹ nhàng). - Giáo Dục và Phá Vỡ Định Kiến: Các buổi dạy dỗ nên đề cập đến chủ đề sức khỏe tâm thần và thần kinh dưới góc độ Kinh Thánh, phá tan sự kỳ thị. Nhận ra rằng “hành vi” có thể là một triệu chứng của tình trạng thần kinh chứ không phải là vấn đề thuộc linh hay sự nổi loạn. - Khám Phá và Trao Quyền: Thay vì chỉ tập trung vào những gì một người không thể làm, hãy chủ động khám phá những ân tứ và khả năng độc đáo của họ. Một người tự kỷ có thể phục vụ xuất sắc trong việc quản lý thư viện sách hoặc dữ liệu. Một người ADHD tràn đầy năng lượng có thể là một trợ lý tuyệt vời cho chương trình thiếu nhi. - Đồng Hành và Hỗ Trợ Thực Tế: Thực hành tình yêu thương cách thực tế. Gia-cơ 2:15-16 nhắc nhở: “Ví bằng anh em hoặc chị em không có quần áo mặc, thiếu của ăn uống hằng ngày, mà một kẻ trong anh em nói với họ rằng: Hãy đi cho bình an, hãy sưởi cho ấm và ăn cho no, nhưng không cho họ đồ cần dùng về phần xác, thì có ích gì chăng?” Sự hỗ trợ có thể là giúp tìm kiếm nguồn lực, lắng nghe mà không đưa ra giải pháp vội vàng, hoặc đơn giản là kiên nhẫn.

Các tình trạng như tự kỷ, ADHD hay rối loạn gắn bó không định nghĩa một con người, càng không thể định nghĩa một Cơ Đốc nhân. Chúng là những khía cạnh của “chén đắng” mà Chúa có thể cho phép trong đời sống, nhưng Ngài hứa biến điều đó trở nên ngọt ngào vì sự vinh hiển của Ngài và ích lợi cho chúng ta. Hành trình đức tin của những anh chị em này có thể chứa đầy những thách thức đặc thù, nhưng cũng ẩn chứa những vẻ đẹp và sức mạnh độc đáo.

Hội Thánh của Đấng Christ được kêu gọi để trở thành một thân thể đích thực – nơi mà những “chi thể” yếu đuối nhất lại được tôn trọng nhất, nơi sự đa dạng về thần kinh cũng được xem như một phần của sự phong phú trong kế hoạch sáng tạo và cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Hãy nhớ lời hứa trong Ê-sai 43:1-2: “Đức Giê-hô-va... phán như vầy: Đừng sợ, vì ta đã chuộc ngươi; ta đã lấy tên gọi ngươi; ngươi thuộc về ta. Khi ngươi vượt qua các dòng nước, ta sẽ ở cùng ngươi... khi ngươi bước qua lửa, ngươi chẳng bị cháy.” Dù hành trình có khác biệt, Ngài vẫn luôn ở cùng.