Cơ Đốc Nhân và Kỹ Thuật Di Truyền
Trong thời đại bùng nổ của công nghệ sinh học, kỹ thuật di truyền (Genetic Engineering) đã trở thành một trong những lĩnh vực gây tranh cãi sâu sắc nhất, đặt nhân loại trước những câu hỏi đạo đức chưa từng có tiền lệ. Từ việc chỉnh sửa gen để chữa bệnh, tạo ra giống cây trồng biến đổi gen, cho đến những thí nghiệm tiên phong như CRISPR-Cas9 và khả năng “thiết kế” con người, chúng ta đang chạm đến ranh giới của sự hiểu biết và quyền năng chỉ vốn thuộc về Đấng Tạo Hóa. Với tư cách là những Cơ Đốc nhân, chúng ta cần lập nên quan điểm của mình dựa trên nền tảng vững chắc của Lời Đức Chúa Trời, chứ không chỉ dựa trên cảm xúc, xu hướng xã hội hay tiến bộ khoa học thuần túy. Bài viết này nhằm mục đích khảo sát chủ đề phức tạp này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, tìm kiếm sự khôn ngoan từ Đấng ban sự sống để chúng ta có thể bước đi cách khôn ngoan và có trách nhiệm trong thời đại mới.
I. Nền Tảng Kinh Thánh Về Sự Sống và Sự Độc Đáo Của Con Người
Trước khi xem xét bất kỳ ứng dụng công nghệ nào, chúng ta phải quay về với nguồn gốc và mục đích của sự sống theo Kinh Thánh.
1. Con Người Là Tạo Vật Được Dựng Nên Theo Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei): Đây là chân lý nền tảng nhất phân biệt con người với mọi sinh vật khác. “Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.” (Sáng-thế Ký 1:27). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “hình” (צֶלֶם, *tselem*) và “giống” (דְּמוּת, *demuth*) nói đến sự tương đồng về mặt thuộc linh, đạo đức và trí tuệ. Phẩm giá bẩm sinh, giá trị tuyệt đối và quyền cai trị của con người đều bắt nguồn từ đặc ân này. Bất kỳ kỹ thuật can thiệp vào sự sống con người nào, dù ở cấp độ tế bào hay phân tử, cũng phải tôn trọng và bảo vệ chân lý thiêng liêng này. Nó nhắc nhở chúng ta rằng sự sống không phải là “vật liệu thô” để con người tự do thao túng, mà là một tác phẩm nghệ thuật thiêng liêng mang dấu ấn của Đấng Sáng Tạo.
2. Con Người Nhận Lãnh Mạng Lệnh Quản Lý (Stewardship): Sau khi tạo dựng, Đức Chúa Trời đã trao cho con người một trách nhiệm cao cả: “Hãy sanh sản, thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị loài cá dưới biển, loài chim trên trời cùng các vật sống hành động trên mặt đất.” (Sáng-thế Ký 1:28). Động từ “quản trị” (רָדָה, *radah*) trong bối cảnh này không mang nghĩa bóc lột hay hủy hoại, mà là sự quản lý khôn ngoan, chăm sóc và phát triển dưới sự uỷ quyền và theo ý muốn của Chủ Nhân tối cao. Mạng lệnh này bao gồm cả việc sử dụng trí tuệ Chúa ban để khám phá, hiểu biết và thậm chí can thiệp vào thế giới tự nhiên một cách có trách nhiệm. Kỹ thuật di truyền, trong chừng mực nhất định, có thể được xem như một phần của việc thực thi mạng lệnh quản lý này—chữa lành bệnh tật, cải thiện nguồn lương thực để phục vụ con người. Tuy nhiên, nó phải luôn được đặt trong khuôn khổ của sự phục tùng ý muốn Đức Chúa Trời.
3. Sự Sống Là Món Quà Thiêng Liêng và Thuộc Về Chúa: Thi Thiên 139:13-16 là một bản tán tụng tuyệt vời về sự tạo dựng kỳ diệu của Đức Chúa Trời trong thai nhi: “Vì chính Chúa nắn nên tâm thần tôi, Dệt thành tôi trong lòng mẹ tôi... Mắt Chúa đã thấy thể chất vô hình của tôi; Số các ngày định cho tôi, Đã biên vào sổ Chúa trước khi chưa có một ngày trong những ngày ấy.” Điều này cho thấy sự sống con người từ lúc thụ thai đã mang một kế hoạch, một mục đích từ nơi Đức Chúa Trời. Sự can thiệp di truyền không được phép xem thường hoặc xóa nhòa kế hoạch độc đáo này. Giê-rê-mi 1:5 nhấn mạnh: “Trước khi ta tạo nên ngươi trong lòng mẹ, ta đã biết ngươi rồi.” Sự độc đáo của mỗi cá nhân bắt đầu từ cấp độ di truyền, và điều đó thuộc về sự hiểu biết tối thượng của Đức Chúa Trời.
II. Các Nguyên Tắc Kinh Thánh Để Đánh Giá Kỹ Thuật Di Truyền
Từ nền tảng trên, chúng ta có thể rút ra một số nguyên tắc đạo đức để hướng dẫn suy nghĩ và hành động.
1. Nguyên Tắc Yêu Thương và Phục Vụ (Agape): Mọi hành động của Cơ Đốc nhân phải được thúc đẩy bởi tình yêu thương đối với Đức Chúa Trời và người lân cận (Ma-thi-ơ 22:37-39). Ứng dụng kỹ thuật di truyền nào nhằm mục đích giảm bớt đau khổ, chữa lành bệnh tật (như các bệnh di truyền hiểm nghèo: Huntington, xơ nang, thiếu máu hồng cầu hình liềm) có thể được xem xét như một biểu hiện của lòng thương xót và sự phục vụ. Tuy nhiên, tình yêu thương cũng phải bảo vệ những người yếu thế nhất (như phôi thai, người khuyết tật) khỏi bị phân biệt đối xử hoặc loại bỏ dựa trên cấu trúc gen của họ.
2. Nguyên Tắc Tôn Trọng Sự Toàn Vẹn Của Tạo Vật: Mặc dù con người có quyền quản lý, nhưng Đức Chúa Trời đã tuyên bố mọi thứ Ngài dựng nên đều “rất tốt lành” (Sáng-thế Ký 1:31). Có một trật tự và giới hạn nhất định trong sự sáng tạo. Sứ đồ Phao-lô nhắc nhở rằng chính Đức Chúa Trời là Đấng “ban sự sống, hơi sống, muôn vật cho mọi loài.” (Công-vụ 17:25). Kỹ thuật di truyền trở nên nguy hiểm khi nó vượt qua ranh giới của “quản lý” để trở thành “sáng tạo lại” hoặc “cải tạo” một cách kiêu ngạo, phủ nhận sự tốt lành và kế hoạch nguyên thủy của Đức Chúa Trời. Việc lai tạo giữa các loài một cách triệt để (xuyên giống) có thể vi phạm nguyên tắc “tùy theo loài” của Ngài (Sáng-thế Ký 1:21, 24).
3. Nguyên Tắc Khôn Ngoan và Khiêm Nhường: Sách Châm Ngôn liên tục đề cao sự khôn ngoan thực sự, bắt nguồn từ sự kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm-ngôn 1:7). Sự khôn ngoan thế gian có thể kiêu ngạo, nhưng sự khôn ngoan từ trên cao thì “khiêm nhường” (Gia-cơ 3:13). Khoa học cho chúng ta khả năng (power), nhưng không tự động ban cho chúng ta sự khôn ngoan (wisdom) để sử dụng nó. Chúng ta phải khiêm nhường nhận biết giới hạn của hiểu biết con người trước những hệ quả lâu dài, phức tạp và không lường trước được của việc can thiệp vào bộ gen – vốn là “ngôn ngữ sự sống” cơ bản.
4. Nguyên Tắc Công Bằng và Không Gây Hại: Kinh Thánh luôn quan tâm đến công lý cho người nghèo và người bị áp bức. Có nguy cơ kỹ thuật di truyền sẽ trở thành đặc quyền của người giàu, dẫn đến một xã hội phân tầng gen (genetic divide), nơi những người có khả năng chi trả được “nâng cấp” còn những người khác thì không. Điều này trái với tinh thần Ga-la-ti 3:28. Hơn nữa, nguyên tắc “không gây hại” (non-maleficence) phải được ưu tiên. Thí nghiệm trên phôi thai người rồi hủy bỏ chúng để lấy tế bào gốc là một ví dụ đi ngược lại nguyên tắc tôn trọng sự sống con người được tạo nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời.
III. Áp Dụng Vào Các Lĩnh Vực Cụ Thể
1. Trị Liệu Gen (Gene Therapy) Chữa Bệnh: Đây là việc sửa chữa hoặc thay thế gen bị lỗi để điều trị bệnh. Điều này có thể được xem như một hình thức chữa lành, tiếp nối công việc yêu thương của Chúa Giê-xu khi Ngài chữa lành người bệnh trên đất. Nó phù hợp với nguyên tắc yêu thương và phục vụ, nếu mục tiêu là phục hồi sức khỏe, giảm đau đớn mà không tạo ra những thay đổi có thể di truyền cho thế hệ sau một cách không kiểm soát.
2. Chỉnh Sửa Gen Dòng Mầm (Germline Editing) và “Thiết Kế Em Bé”: Đây là can thiệp vào gen của phôi thai, tinh trùng hoặc trứng, thay đổi sẽ truyền lại cho tất cả con cháu. Ngoài mục đích loại bỏ bệnh di truyền nghiêm trọng, nó mở ra cánh cửa cho việc lựa chọn các đặc điểm phi y tế (như chiều cao, màu mắt, chỉ số thông minh). Điều này đặt ra những vấn đề nghiêm trọng:
- Tính Kiêu Ngạo: Nó thể hiện thái độ muốn “chơi đùa với Chúa” (playing God), quyết định thay Ngài về phẩm chất của một con người tương lai.
- Xâm Phạm Quyền Tự Quyết: Đứa trẻ bị biến đổi gen không có sự lựa chọn nào về bộ gen của chính mình.
- Hủy Hoại Sự Đa Dạng: Kinh Thánh tôn vinh sự đa dạng trong sự sáng tạo của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 12:14-20). Việc đồng bộ hóa theo một tiêu chuẩn “hoàn hảo” do con người đặt ra là một sự phản bội lại sự khôn ngoan đa dạng của Đấng Tạo Hóa.
- Vấn Đề Phôi Thai Thừa: Quy trình thường tạo ra và loại bỏ nhiều phôi thai, điều mà nhiều Cơ Đốc nhân tin là chấm dứt một sự sống con người.
3. Cây Trồng Biến Đổi Gen (GMO): Trong lĩnh vực này, mạng lệnh quản lý có thể được áp dụng rõ ràng hơn. Nếu việc biến đổi gen giúp cây trồng chống chịu sâu bệnh, hạn hán, tăng năng suất để nuôi sống dân số thế giới, và không gây hại rõ rệt cho môi trường hay sức khỏe con người, nó có thể được xem là một công cụ quản lý tốt. Tuy nhiên, cần thận trọng với hậu quả sinh thái lâu dài và các vấn đề công bằng (như độc quyền hạt giống của các tập đoàn lớn).
4. Nhân Bản Vô Tính (Cloning): Việc tạo ra một sinh vật có bộ gen giống hệt từ một tế bào trưởng thành, đặc biệt là nhân bản người, đi ngược lại hoàn toàn với nguyên tắc về sự độc đáo và phẩm giá của mỗi cá nhân được tạo nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời. Nó biến con người thành một “sản phẩm” được sản xuất hàng loạt, một bản sao, thay vì là một tạo vật độc nhất được thai nghén và có mục đích riêng.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Hằng Ngày Của Cơ Đốc Nhân
1. Tìm Hiểu và Cầu Nguyện: Đừng ngại tìm hiểu về những tiến bộ khoa học này. Hãy cầu xin Đức Chúa Trời ban sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 1:5) để phân biệt và đưa ra quyết định. Thảo luận trong các nhóm nhỏ Hội Thánh.
2. Ưu Tiên Cho Con Người, Không Phải Công Nghệ: Trong mọi lựa chọn y tế cá nhân hay gia đình (như sàng lọc gen trước sinh, thụ tinh nhân tạo), hãy đặt câu hỏi: “Lựa chọn này có tôn trọng phẩm giá và sự sống của mỗi con người, kể cả những người chưa sinh ra hay khuyết tật không?”.
3. Là Tiếng Nói Đạo Đức Trong Xã Hội: Cơ Đốc nhân không nên rút lui khỏi cuộc thảo luận công khai. Chúng ta cần tham gia với tư cách là những người đề xuất nền tảng đạo đức vững chắc dựa trên phẩm giá con người, chứ không phải chỉ dựa trên hiệu quả hay lợi nhuận. Hãy ủng hộ các quy định pháp luật bảo vệ sự sống và ngăn chặn những thí nghiệm vô đạo đức.
4. Tin Cậy Vào Chúa Quyền Năng: Dù công nghệ có tiến xa đến đâu, chúng ta luôn nhớ rằng sự sống thực sự và sự chữa lành cuối cùng đến từ Chúa. Chúa Giê-xu là Đấng tạo dựng mọi vật (Giăng 1:3) và cũng là Đấng cứu chuộc tội lỗi, đau khổ và sự chết. Niềm hy vọng của chúng ta không đặt vào bộ gen hoàn hảo, mà vào thân thể vinh hiển được Ngài ban cho trong sự phục sinh (Phi-líp 3:21).
5. Sống Với Lòng Biết Ơn và Chấp Nhận: Hãy dạy dỗ con cái và chính mình biết ơn Chúa về sự sống Ngài ban, kể cả những “khuyết điểm” hay đặc điểm di truyền không như ý. Trong những điểm yếu của chúng ta, quyền năng của Đấng Christ có thể được tỏ ra trọn vẹn (2 Cô-rinh-tô 12:9).
Kết Luận
Kỹ thuật di truyền là một công cụ trung lập, nhưng cách sử dụng nó lại mang đầy ý nghĩa đạo đức và thuộc linh. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi đánh giá nó không bằng sự sợ hãi mù quáng hay sự nhiệt tình ngây thơ, mà bằng đôi mắt đức tin được soi sáng bởi Lời Chúa. Chúng ta phải luôn giữ vững chân lý rằng con người là hình ảnh Đức Chúa Trời, là quản gia được giao trách nhiệm, và là đối tượng được Chúa Giê-xu yêu thương đến nỗi hy sinh chính mình. Khi áp dụng các nguyên tắc yêu thương, tôn trọng, khôn ngoan, khiêm nhường và công bằng, chúng ta có thể tham gia vào thời đại công nghệ sinh học này một cách can đảm, thận trọng và đầy hy vọng. Hãy để mọi suy nghĩ và hành động của chúng ta trong lĩnh vực này đều nhằm mục đích tôn vinh Đức Chúa Trời, phục vụ người lân cận và bảo vệ phẩm giá thiêng liêng của sự sống mà Ngài đã ban tặng.
“Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31).