Kinh Thánh nói gì về việc mơ mộng?

Trong hành trình đức tin, khái niệm “mơ mộng” thường gợi lên những hình ảnh đa dạng: từ những khải tượng đầy quyền năng của Đức Chúa Trời ban cho các tiên tri, đến những khát vọng, hoài bão thầm kín trong lòng mỗi tín hữu, và đôi khi là những ảo tưởng nguy hiểm xuất phát từ lòng tham hay bản ngã. Kinh Thánh, Lời thành văn của Đức Chúa Trời, không hề lảng tránh chủ đề này. Ngược lại, từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền, chúng ta thấy một bức tranh toàn diện và đầy sự khôn ngoan về các loại “giấc mơ” và thái độ chúng ta nên có. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá Kinh Thánh dạy gì về việc mơ mộng, qua ba lăng kính chính: Giấc Mơ Như Là Sự Mặc Khải của Đức Chúa Trời, Ước Mơ và Khát Vọng Thuộc Linh, và Sự Cảnh Giác Đối Với Những Giấc Mộng Sai Lầm.

Trong Cựu Ước, tiếng Hê-bơ-rơ dùng từ "חֲלוֹם" (chălom) để chỉ về giấc mơ. Đây là một phương cách quan trọng mà Đức Giê-hô-va dùng để truyền đạt ý chỉ, lời cảnh báo hay lời hứa của Ngài cho các tổ phụ, tiên tri và ngay cả những người ngoại bang. Giấc mơ thuộc loại này mang tính chất khải tượng (vision) và mặc khải (revelation).

1. Giấc Mơ Với Các Tổ Phụ và Lãnh Đạo:
Ngay từ đầu, chúng ta thấy Đức Chúa Trời phán với Áp-ra-ham trong giấc mơ về giao ước (Sáng Thế Ký 15:12-21). Nhưng nhân vật nổi bật nhất là Giô-sép (Sáng Thế Ký 37). Những giấc mơ của chàng trai trẻ này không phải là sản phẩm của trí tưởng tượng phù phiếm, mà là lời mặc khải về chương trình tương lai của Đức Chúa Trời. Từ ngữ "mơ" và "mộng" (chălom) được lặp lại nhiều lần, nhấn mạnh nguồn gốc siêu nhiên của chúng. Dù bị anh em ghét bỏ và bán làm nô lệ, chính khả năng giải mộng (một ân tứ từ Chúa) đã đưa Giô-sép đến địa vị tể tướng, qua những giấc mơ của quan tửu chánh, quan thượng thiện (Sáng Thế Ký 40) và của Pha-ra-ôn (Sáng Thế Ký 41). Giô-sép tuyên bố: "Sự giải nghĩa há không do nơi Đức Chúa Trời ư?" (Sáng Thế Ký 40:8), xác nhận chủ quyền tối thượng của Đức Chúa Trời trên lĩnh vực này.

2. Giấc Mơ Với Các Tiên Tri và Vua:
Đa-ni-ên là một mẫu mực khác. Ông không chỉ giải được những giấc mơ kinh khủng của vua Nê-bu-cát-nết-sa (Đa-ni-ên 2, 4) mà bản thân ông cũng nhận được nhiều khải tượng lớn về thời kỳ cuối cùng qua hình thức giấc mơ (Đa-ni-ên 7:1). Ông khiêm nhường nhận biết: "…Đức Chúa Trời trên trời có thể bày tỏ sự kín nhiệm…" (Đa-ni-ên 2:28). Trong Tân Ước, chính Giô-sép, chồng của Ma-ri, đã nhận được sự hướng dẫn quý báu qua giấc mơ: đừng ngại cưới Ma-ri (Ma-thi-ơ 1:20), trốn sang Ai Cập (Ma-thi-ơ 2:13), và trở về (Ma-thi-ơ 2:19-20). Các nhà thông thái cũng được cảnh báo trong giấc mơ đừng trở lại gặp Hê-rốt (Ma-thi-ơ 2:12).

Nguyên Tắc Nhận Biết: Những giấc mơ mặc khải từ Đức Chúa Trời luôn:
- Phù hợp và tôn cao Lời thành văn của Ngài (Kinh Thánh).
- Hướng đến mục đích cụ thể trong chương trình cứu rỗi của Ngài.
- Thường được ban cho những cá nhân cụ thể trong những giai đoạn then chốt, và không phải là phương thức giao tiếp thường xuyên thay thế cho Lời Chúa.

Bên cạnh những giấc mơ siêu nhiên, Kinh Thánh cũng nói đến những “ước mơ” theo nghĩa là khát vọng (desire), hoài bão (aspiration) và tầm nhìn (vision) trong lòng con cái Chúa. Đây là những điều Chúa có thể đặt để và uốn nắn.

1. Ước Mơ Được Chúa Đặt Để và Xác Nhận:
Trong sách Nê-hê-mi, chúng ta thấy một “ước mơ” rất rõ ràng: khát vọng xây lại tường thành Giê-ru-sa-lem đổ nát. Ước mơ này không đến từ sự tham vọng cá nhân, mà xuất phát từ nỗi đau cho dân tộc và thành phố của Đức Chúa Trời (Nê-hê-mi 1:3-4). Trước khi hành động, Nê-hê-mi đã cầu nguyện, ăn năn và tìm kiếm ý Chúa (Nê-hê-mi 1:4-11). Ước mơ của ông được Chúa xác nhận bằng việc mở cửa trước mặt vua Ạt-ta-xét-xe (Nê-hê-mi 2:4-8). Thánh vịnh 37:4 khích lệ: "Hãy khoái lạc nơi Đức Giê-hô-va, Thì Ngài sẽ ban cho ngươi điều lòng mình ao ước". Từ Hê-bơ-rơ cho "ao ước" ở đây là "מִשְׁאֲלֹת" (mishalot) - những lời cầu xin, nguyện vọng sâu kín. Khi lòng chúng ta vui thích nơi Chúa, những ước mơ của chúng ta sẽ dần được Ngài điều chỉnh và làm cho phù hợp với ý muốn tốt lành của Ngài.

2. Sự Cần Thiết Của Việc Dâng Ước Mơ Lên Cho Chúa:
Sứ đồ Phao-lô là người có một “ước mơ” lớn: rao truyền Phúc Âm cho dân Ngoại bang. Nhưng ước mơ này luôn được khuôn phép bởi sự dẫn dắt của Chúa Thánh Linh. Có lúc Thần Linh cấm ông giảng đạo ở A-si, hay đến Bithynia, và rồi mở ra cánh cửa Hy Lạp qua khải tượng về người Ma-xê-đoan (Công vụ 16:6-10). Điều này dạy chúng ta rằng ngay cả những ước mơ tốt đẹp, thuộc linh nhất cũng cần được quy phục dưới sự tể trị tối cao của Đức Chúa Trời. Châm ngôn 16:3 dạy: "Hãy phó các việc mình cho Đức Giê-hô-va, Thì những mưu ý mình sẽ được thành công".

Kinh Thánh không chỉ nói về mặt tích cực của ước mơ, mà còn cảnh báo nghiêm khắc về những loại “mơ mộng” nguy hiểm. Tiếng Hy Lạp trong Tân Ước dùng từ "ἐνύπνιον" (enypnion) cho giấc mơ, và cả từ "φαντασία" (phantasia) – gốc của từ “fantasy” (ảo tưởng) – để nói về những sự tưởng tượng hư không.

1. Mơ Mộng Xuất Phát Từ Lòng Tham và Tính Xác Thịt:
Tiên tri Giê-rê-mi cảnh cáo về những tiên tri giả "nói sự hiện thấy của lòng mình, chớ không phải từ miệng Đức Giê-hô-va mà ra" (Giê-rê-mi 23:16). Họ nói theo "sự dối trá và sự hư không của lòng mình" (câu 26). Những “giấc mơ” này phục vụ cho sự khoái lạc cá nhân, làm lạc lối dân sự. Giu-đe 1:8 cảnh báo về những kẻ "…làm ô uế phần xác thịt mình, khinh dể quyền phép rất cao và nói lộng ngôn kẻ tôn trọng" – và nguyên nhân được nối kết với việc họ bị "những sự mộng tưởng" (câu 10 - từ Hy Lạp enypniazomai) làm cho hư hỏng. Đây là những ảo tưởng thuộc linh nguy hiểm.

2. Mơ Mộng Thay Thế Cho Sự Vâng Lời và Hành Động:
Châm Ngôn có một câu rất thực tế: "Ai mơ mộng giữa ban ngày là kẻ điên. Ai mơ mộng trong lúc làm việc, tưởng mình khôn hơn bảy người đáp lại cách có lý" (Châm Ngôn 26:16 - bản diễn ý). Sự mơ mộng hão huyền, thiếu căn cứ khiến con người trở nên lười biếng và ảo tưởng về bản thân. Sứ đồ Gia-cơ nhấn mạnh đức tin phải có hành động (Gia-cơ 2:14-26). Một “ước mơ” về một chức vụ vĩ đại, một công việc lớn lao mà không đi kèm với sự cần mẫn, trung tín trong những việc nhỏ và sự vâng lời từng bước thì chỉ là ảo vọng.

Làm thế nào để chúng ta có một thái độ lành mạnh, Kinh Thánh và đẹp lòng Chúa về việc “mơ mộng”?

1. Kiểm Tra Nguồn Gốc và Động Cơ: Mọi ước mơ, khát vọng cần được đem ra ánh sáng Lời Chúa. Nó có tôn vinh Chúa Giê-xu không? Có phục vụ Hội Thánh và người khác không? Hay chỉ thỏa mãn “tôi”, “của tôi”? (I Cô-rinh-tô 10:31).

2. Cầu Nguyện và Phó Thác: Hãy thành thật dâng lên Chúa những ước mơ của bạn, dù lớn hay nhỏ. Cầu xin Ngài: “Lạy Chúa, nếu đây là ý muốn Ngài, xin hãy mở cửa và ban ơn. Nếu không, xin hãy cất khỏi lòng con hoặc điều chỉnh nên theo ý Ngài.” Hãy noi gương Chúa Giê-xu tại vườn Ghết-sê-ma-nê: “Dầu vậy, chẳng theo ý muốn Con, mà theo ý muốn Cha” (Ma-thi-ơ 26:39).

3. Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan và Xác Nhận: Hãy chia sẻ với những người đạo đức, trưởng thành trong Chúa (Châm Ngôn 11:14; 15:22). Sự xác nhận từ cộng đồng đức tin là một lớp bảo vệ quan trọng.

4. Trung Tín Trong Hiện Tại: Đừng để ước mơ về tương lai làm bạn mất đi sự trung tín và vui mừng trong nhiệm vụ hiện tại. Chúa thường dùng những “việc rất nhỏ” để rèn luyện và chuẩn bị chúng ta cho những điều lớn hơn (Lu-ca 16:10).

5. Đặt Hy Vọng Tối Thượng Nơi Chúa, Chứ Không Phải Nơi Giấc Mơ: Ước mơ cao quý nhất của chúng ta phải là được biết Chúa, trở nên giống hình ảnh Con Ngài, và ở đời đời với Ngài (Phi-líp 3:8-10; Khải Huyền 21:3-4). Mọi ước mơ trần thế, dầu tốt đẹp, cũng chỉ là tạm bợ. Chính Chúa Giê-xu Christ mới là “niềm hy vọng vinh quang” của chúng ta (Cô-lô-se 1:27).

Kinh Thánh trình bày một sự khôn ngoan cân bằng về việc mơ mộng. Một mặt, chúng ta tôn trọng và mở lòng với những khải tượng, sự hướng dẫn siêu nhiên và những khát vọng lành mạnh mà chính Chúa có thể đặt để trong lòng. Mặt khác, chúng ta phải cảnh giác cao độ với những ảo tưởng xuất phát từ xác thịt, lòng tham, và sự kiêu ngạo, luôn thử nghiệm mọi sự bằng tiêu chuẩn Lời Chúa. Cuối cùng, hành trình đức tin không phải là mải mê đuổi theo một giấc mơ cá nhân nào đó, mà là bước đi mỗi ngày trong sự vâng phục và tương giao với Đấng Christ, Đấng nắm giữ tương lai và có những kế hoạch tốt đẹp cho con cái Ngài (Giê-rê-mi 29:11). Hãy để những “ước mơ” của chúng ta luôn được đặt đúng vị trí: là đầy tớ phục vụ cho vinh quang của Chúa, chứ không bao giờ là ông chủ chi phối đời sống chúng ta.