Kinh Thánh nói gì về việc dâng một phần mười của Cơ Đốc nhân?

Trong đời sống thuộc linh của Cơ Đốc nhân, vấn đề dâng hiến, đặc biệt là khái niệm “dâng một phần mười” (tithes), thường là chủ đề của nhiều cuộc thảo luận, giảng dạy và đôi khi là hiểu lầm. Đâu là sự dạy dỗ rõ ràng của Kinh Thánh? Đây là một mạng lệnh luật pháp dành riêng cho dân Y-sơ-ra-ên trong Cựu Ước, hay là một nguyên tắc vĩnh cửu cho mọi thời đại? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá chủ đề này dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh—từ luật pháp Môi-se, lời tiên tri Ma-la-chi, cho đến sự dạy dỗ của Chúa Giê-xu và các sứ đồ trong Tân Ước—nhằm tìm ra sự hiểu biết cân bằng, thần học vững chắc và ứng dụng thực tế cho Hội Thánh ngày nay.

Để hiểu khái niệm “một phần mười”, chúng ta phải bắt đầu từ nguồn gốc của nó. Từ tiếng Hê-bơ-rơ cho “một phần mười” là **מַעֲשֵׂר (ma’aser)**, xuất phát từ gốc **עֶשֶׂר (eser)** có nghĩa là “mười”. Ý niệm này không bắt đầu với Luật pháp Môi-se, mà đã xuất hiện trước đó trong lịch sử cứu rỗi.

• Sáng-thế Ký 14:18-20: Áp-ram dâng một phần mười về mọi của cải mình có cho Mên-chi-xê-đéc, vua của Sa-lem và thầy tế lễ của Đức Chúa Trời Chí Cao. Đây là hành động tự nguyện, xuất phát từ lòng biết ơn sau chiến thắng, và nó diễn ra trước khi có luật pháp khoảng 500 năm.
• Sáng-thế Ký 28:20-22: Gia-cốp hứa nguyện với Đức Giê-hô-va rằng nếu Ngài bảo vệ và ban phước, thì người sẽ dâng lại cho Đức Chúa Trời một phần mười mọi vật Ngài ban cho. Điều này cho thấy một phần mười gắn liền với sự nhận biết Đức Chúa Trời là Chủ Nguồn Cung Cấp.

Tuy nhiên, việc dâng một phần mười chỉ trở thành một luật lệ có hệ thống và bắt buộc dưới thời Giao Ước Cũ mà Đức Chúa Trời lập với dân Y-sơ-ra-ên tại núi Si-na-i. Mục đích của nó rất cụ thể:

1. Để Nuôi Sống Chi Phái Lê-vi (Dân Số Ký 18:21-24): Chi phái Lê-vi không được chia phần sản nghiệp đất đai như các chi phái khác, vì họ được biệt riêng ra để phục vụ trong đền tạm và sau này là đền thờ. Một phần mười từ 11 chi phái còn lại được dâng lên để cung cấp cho họ. Đến lượt mình, người Lê-vi cũng dâng một phần mười từ phần mình nhận được cho các thầy tế lễ (cũng thuộc chi phái Lê-vi) (Dân Số Ký 18:26-28).
2. Để Duy Trì Sự Thờ Phượng và Các Kỳ Lễ (Phục-truyền Luật-lệ Ký 14:22-27): Dân chúng được lệnh dành một phần mười hoa lợi hằng năm, đem đến nơi Đức Giê-hô-va chọn (tức đền thờ), và dùng nó để ăn mừng trước mặt Ngài cùng với gia đình và người Lê-vi. Điều này biến việc dâng một phần mười thành một hành động thờ phượng vui mừng.
3. Để Chăm Sóc Người Khó Khăn (Phục-truyền Luật-lệ Ký 14:28-29): Ba năm một lần, một phần mười đặc biệt (thường gọi là “phần mười thứ ba”) được dành để tích trữ tại các thành, nhằm cung cấp cho người Lê-vi, khách lạ, kẻ mồ côi và người góa bụa. Đây thể hiện trái tim công bình và nhân từ của Đức Chúa Trời.

Như vậy, trong Cựu Ước, “một phần mười” không chỉ là một con số toán học (10%), mà là một hệ thống kinh tế-thuộc linh được Đức Chúa Trời thiết lập để duy trì sự thờ phượng, công việc thuộc linh và an sinh xã hội của cộng đồng giao ước. Lời tiên tri nổi tiếng trong Ma-la-chi 3:8-10 cảnh cáo dân sự về tội “ăn cắp” một phần mười và các của dâng, và hứa rằng nếu họ trung tín dâng vào kho đền thờ, Đức Giê-hô-va sẽ “mở các cửa sổ trên trời” mà đổ phước xuống cho họ. Từ ngữ “cả nó” trong câu 10 chỉ về việc đem toàn bộ phần mười vào kho, tức là tuân theo hệ thống Ngài đã lập, chứ không phải chỉ là con số 10%. Đây là lời hứa trong bối cảnh của Giao Ước Cũ, gắn liền với sự vâng lời của cả dân tộc.

Sự xuất hiện của Chúa Giê-xu Christ, Đấng làm ứng nghiệm trọn vẹn luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17), đã mang đến một kỷ nguyên mới—kỷ nguyên của Ân Điển. Điều này đặt ra câu hỏi then chốt: Cơ Đốc nhân sống dưới ân điển có còn bị ràng buộc bởi luật dâng một phần mười của Cựu Ước hay không?

Chúa Giê-xu đã đề cập trực tiếp đến việc dâng một phần mười trong Ma-thi-ơ 23:23 (và Lu-ca 11:42):
“Khốn cho các ngươi, thầy thông giáo và người Pha-ri-si, là kẻ giả hình! Vì các ngươi nộp một phần mười về bạc hà, thì là, rau cần, mà bỏ sự quan trọng hơn hết trong luật pháp, là sự công bình, thương xót và trung tín; ấy là các điều các ngươi nên làm, mà cũng không nên bỏ các điều kia.”

Phân tích từ Hy Lạp cho thấy sự tinh tế: Chúa Giê-xu không phế bỏ việc dâng một phần mười của người Pha-ri-si (“cũng không nên bỏ các điều kia”). Tuy nhiên, Ngài vạch trần sự giả hình của họ khi họ cặn kẽ với những điều nhỏ (thậm chí dâng một phần mười về rau thơm) nhưng lại bỏ qua những điều “quan trọng hơn hết trong luật pháp” (τὰ βαρύτερα τοῦ νόμου - ta baretera tou nomou)—công bình, thương xót và đức tin. Thông điệp của Chúa Giê-xu là: Một phần mười không phải là đích đến cuối cùng, mà là một phần của lối sống công bình lớn hơn. Ngài đưa nguyên tắc dâng hiến lên một tầm cao mới, vượt xa sự tính toán luật pháp để chạm đến tấm lòng.

Trong toàn bộ Tân Ước, không có một câu nào ra lệnh rõ ràng cho các tín đồ ngoại (Gentile believers) phải dâng chính xác một phần mười. Thay vào đó, các sứ đồ thiết lập những nguyên tắc rộng hơn và thách thức hơn cho đời sống dâng hiến:

• Nguyên Tắc “Theo Lòng Rộng Rãi” (2 Cô-rinh-tô 9:6-7): “Kẻ gieo ít thì gặt ít; kẻ gieo nhiều thì gặt nhiều… Mỗi người nên tùy theo lòng mình đã định mà quyên ra, không phải phàn nàn hay là vì ép uổng; vì Đức Chúa Trời yêu kẻ dâng của cách vui lòng.” Từ “vui lòng” trong tiếng Hy Lạp là **ἱλαρὸς (hilaros)**, nghĩa là “vui vẻ, hân hoan, hào phóng”. Đây là thước đo mới.
• Nguyên Tắc “Theo Sự Dư Dật” và “Theo Tài Năng” (1 Cô-rinh-tô 16:2; 2 Cô-rinh-tô 8:12): Mỗi tuần đầu tuần, hãy tùy theo sự dư dật mình (καθὼς εὐοδῶται - kathos euodōtai) mà để dành. Sự dâng hiến được đánh giá theo khả năng Chúa ban, không phải theo một tỷ lệ cố định.
• Nguyên Tắc Tối Thượng Của Sự Ban Cho: Chúa Giê-xu Christ (2 Cô-rinh-tô 8:9): “Vì anh em biết ân điển của Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta, Ngài vốn giàu, vì anh em mà tự làm nên nghèo, hầu cho bởi sự nghèo của Ngài, anh em được nên giàu.” Động lực tối cao của sự dâng hiến Cơ Đốc không phải là luật lệ, mà là phản ứng của lòng biết ơn trước sự hy sinh không thể đo lường được của Đấng Christ.

Vậy, Cơ Đốc nhân nên thực hành điều này thế nào? Có phải việc dâng một phần mười đã lỗi thời? Không hẳn. Thay vì xem nó như một “luật lệ bắt buộc tối thiểu”, chúng ta nên xem nó như một “nguyên tắc khởi điểm được soi dẫn” (an inspired starting point) cho đời sống dâng hiến. Dưới đây là những ứng dụng thực tế:

1. Một Phần Mười Như Một Kỷ Luật Của Ân Điển: Đối với nhiều tín hữu, việc bắt đầu với mốc 10% thu nhập là một cách thực tế để rèn luyện đức tin, kỷ luật và sự nhận biết Chúa là Chủ. Nó giúp chúng ta “tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời trước nhất” (Ma-thi-ơ 6:33) trong lĩnh vực tài chính. Đây không phải là “thuế thuộc linh” để được cứu, mà là một bài tập của lòng trung tín, nuôi dưỡng tấm lòng rộng rãi.
2. Hướng Đến Sự Dâng Hiến Cách Vui Lòng và Rộng Rãi: Mục tiêu Tân Ước không phải là dừng lại ở 10%, mà là tiến tới một đời sống dâng hiến quảng đại, có thể là 15%, 20% hay nhiều hơn, tùy theo sự thúc giục của Chúa Thánh Linh và khả năng Ngài ban. Con số 10% có thể là “sàn nhà” (floor), chứ không phải là “trần nhà” (ceiling).
3. Đối Tượng Nhận Sự Dâng Hiến: Trong Cựu Ước, phần mười được đem vào “kho đền thờ” để duy trì công việc của Chúa. Ngày nay, nguồn lực chính yếu của Cơ Đốc nhân nên được đầu tư vào “kho” của Hội Thánh địa phương—nơi có các chức sự chăn bầy, truyền giáo, và chăm sóc—và các tổ chức truyền giáo, bác ái Cơ Đốc chân chính (Ga-la-ti 6:6; 1 Ti-mô-thê 5:17-18).
4. Dâng Hiến với Tấm Lòng Đúng: Điều quan trọng hơn số tiền là tại sao và như thế nào chúng ta dâng. Chúng ta có dâng như một cử chỉ thờ phượng, vì yêu mến Chúa và muốn tham gia vào công việc Ngài? Hay dâng vì sợ bị rủa sả, hoặc để khoe mẽ sự đạo đức? Đức Chúa Trời nhìn thấy tấm lòng (1 Sa-mu-ên 16:7).
5. Quản Lý 100% Như Của Chúa: Thần học trung tâm của sự dâng hiến Cơ Đốc là nhận thức rằng 100% những gì chúng ta có đều thuộc về Chúa. Chúng ta chỉ là quản gia (1 Phi-e-rơ 4:10). Việc dâng một phần mười là một hành động biểu tượng mạnh mẽ của sự thừa nhận chân lý này. 90% còn lại cũng phải được quản lý cách khôn ngoan và công bình cho vinh hiển Ngài.

Kinh Thánh không trình bày việc dâng một phần mười cho Cơ Đốc nhân như một mạng lệnh cứng nhắc của luật pháp, nhưng nó cũng không phủ nhận giá trị nguyên tắc của nó. Thay vào đó, Tân Ước mở ra một chân trời rộng lớn hơn: sự tự do trong ân điển để dâng hiến cách rộng rãi, vui mừng và đầy đức tin, dựa trên tấm lòng biết ơn vì sự ban cho không kể xiết của Đấng Christ.

Việc dâng một phần mười có thể là một công cụ hữu ích, một bậc thang huấn luyện để phát triển tấm lòng của một người quản gia trung tín. Nhưng đừng bao giờ để nó trở thành gánh nặng luật pháp hoặc huy hiệu của sự tự công bình. Hãy nhớ lời hứa trong 2 Cô-rinh-tô 9:8: “Đức Chúa Trời có quyền ban cho anh em đủ mọi thứ ơn đầy dẫy, hầu cho anh em hằng đủ đều trong mọi sự, lại còn có dư dật để làm các việc lành nữa.”

Cuối cùng, sự dâng hiến của chúng ta là bài kiểm tra tình yêu và đức tin. Nó bày tỏ điều gì là quan trọng nhất trong lòng chúng ta. Ước mong mỗi chúng ta, trong sự tự do của ân điển, có thể nói như vua Đa-vít: “Vì mọi vật đều do Chúa mà đến, và chúng tôi đã dâng cho Chúa những vật chính tay chúng tôi đã nhận lấy từ nơi Ngài” (1 Sử-ký 29:14).

“Mỗi người nên tùy theo lòng mình đã định mà quyên ra, không phải phàn nàn hay là vì ép uổng; vì Đức Chúa Trời yêu kẻ dâng của cách vui lòng.” (2 Cô-rinh-tô 9:7)