Kinh Thánh nói gì về việc giúp đỡ người nghèo?

Trong một thế giới đầy bất bình đẳng và đau khổ, lương tâm của mỗi Cơ Đốc nhân thường bị thúc giục bởi một câu hỏi: “Tôi phải làm gì?”. Vấn đề nghèo đói không chỉ là một thách thức xã hội, mà trước hết và quan trọng nhất, đó là một tiếng gọi thuộc linh, một lời mời gọi để bày tỏ bản chất của Đức Chúa Trời và tình yêu của Đấng Christ. Kinh Thánh, từ Sáng-thế-ký đến Khải-huyền, đều vang vọng một chủ đề nhất quán và mạnh mẽ: sự quan tâm đặc biệt của Đức Chúa Trời dành cho người nghèo khó, cô thế và bị áp bức, cùng với mệnh lệnh rõ ràng cho dân sự Ngài phải hành động vì họ.

I. Nền Tảng Cựu Ước: Sự Công Bình và Lòng Thương Xót của Giao Ước

Ngay từ trong luật pháp Môi-se, Đức Chúa Trời đã thiết lập các nguyên tắc xã hội nhằm bảo vệ và nâng đỡ người nghèo. Điều này xuất phát từ chính bản tính của Ngài: “Vì Đức Giê-hô-va là Đấng đoán xét công bình, ưa sự công bình” (Thi-thiên 11:7). Sự giúp đỡ người nghèo không phải là một lựa chọn từ thiện tùy hứng, mà là một phần không thể tách rời của sự công bình (tsedeq trong tiếng Hê-bơ-rơ) mà Đức Chúa Trời đòi hỏi.

1. Các Quy Định Cụ Thể Trong Luật Pháp:

• Luật Hái Mót: Người chủ ruộng không được gặt hết góc đồng và không được mót lại những gì đã sót, để dành cho người nghèo và khách lạ (Lê-vi Ký 19:9-10). Đây là một hình thức “an sinh xã hội” được Chúa thiết lập, cho phép người nghèo làm việc để có lương thực, bảo vệ nhân phẩm của họ.
• Năm Sa-bát và Năm Hân-hỉ: Cứ bảy năm, các món nợ phải được tha, và người Y-sơ-ra-ên phải phóng thích những nô lệ cùng tộc (Phục-truyền Luật-lệ Ký 15:1-2, 12). Năm hân-hỉ (sau bảy chu kỳ năm sa-bát) còn phục hồi đất đai cho gia đình nguyên chủ, ngăn chặn tình trạng nghèo đói triền miên (Lê-vi Ký 25:8-55).
• Cấm Cho Vay Nặng Lãi: “Nếu ngươi cho kẻ nghèo của dân ta vay mượn, chớ xử với họ như chủ nợ, chớ nên bắt họ chịu lời” (Xuất Ê-díp-tô Ký 22:25). Lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người khác để trục lợi bị cấm tuyệt đối.

2. Lời Tiên Tri: Sự Phán Xét Cho Sự Thờ Ơ: Các tiên tri lớn của Y-sơ-ra-ên đã lên tiếng mạnh mẽ khi dân sự Chúa sao nhãng trách nhiệm này. Tiên tri Ê-sai quở trách sự nhóm họp và kiêng ăn hình thức trong khi “ngươi cứ tìm điều lợi riêng mình, và đòi nợ mọi kẻ chịu mình hà hiếp” (Ê-sai 58:3). Chúa phán về sự kiêng ăn mà Ngài đẹp lòng: “há chẳng phải là bẻ bánh cho kẻ đói, đem vào nhà ngươi những kẻ nghèo khó bơ vơ? Thấy kẻ mình trần thì cho áo che thân, chẳng khứng ẩn mình với kẻ bằng thịt mình sao?” (Ê-sai 58:7). Tiên tri A-mốt cũng tố cáo những kẻ giàu có ở Sa-ma-ri “nghiền nát kẻ nghèo nàn” (A-mốt 4:1) và cảnh báo sự phán xét sẽ giáng xuống.

Mục đích của những luật lệ và lời tiên tri này là để gìn giữ một xã hội công bình, nơi tình trạng nghèo cùng cực bị loại trừ: “Trong ngươi chẳng có ai nghèo cả” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 15:4) – đây là lý tưởng của Đức Chúa Trời cho một cộng đồng biết vâng lời Ngài.

II. Sự Dạy Dỗ và Gương Mẫu Của Chúa Giê-xu Christ

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ không chỉ xác nhận mà còn đào sâu và làm trọn vẹn lẽ dạy về việc giúp đỡ người nghèo. Ngài chính là hiện thân của tình yêu thương và lòng thương xót của Đức Chúa Trời.

1. Sự Xức Dầu và Sứ Mệnh: Chúa Giê-xu công bố sứ mệnh của Ngài trong nhà hội tại Na-xa-rét, trích từ Ê-sai 61: “Thánh Linh của Chúa ngự trên ta; vì Ngài đã xức dầu cho ta đặng truyền tin lành cho kẻ nghèo... đặng rao cho kẻ bị cầm được tha, kẻ mù được sáng, kẻ bị hà hiếp được tự do” (Lu-ca 4:18). Tin Lành – tin vui cứu rỗi – được công bố cách ưu tiên cho người nghèo.

2. Các Phước Lành và Lời Cảnh Báo: Trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa Giê-xu tuyên bố: “Phước cho những kẻ có lòng khó khăn, vì nước thiên đàng là của những kẻ ấy!” (Ma-thi-ơ 5:3). Từ “khó khăn” ở đây (ptōchos trong tiếng Hy Lạp) không chỉ nghèo vật chất, mà còn diễn tả sự cùng khốn, hoàn toàn trông cậy vào lòng thương xót của Đức Chúa Trời. Ngược lại, Ngài cảnh báo nghiêm khắc: “Song khốn cho các ngươi là người giàu có, vì các ngươi đã được sự yên ủi của mình rồi” (Lu-ca 6:24). Sự nguy hiểm của giàu có là nó có thể tạo ra một lớp đệm giả tạo, khiến con người tự mãn và khép lòng trước nhu cầu của người khác và trước chính Đức Chúa Trời.

3. Những Câu Chuyện Mang Tính Biểu Tượng:

• Người Sa-ma-ri Nhân Lành: (Lu-ca 10:25-37). Khi được hỏi “Ai là người lân cận tôi?”, Chúa Giê-xu đã kể một câu chuyện mà trong đó, một người bị cướp, bị bỏ nửa sống nửa chết bên đường. Thầy tế lễ và người Lê-vi (đại diện tôn giáo) “đi qua khỏi”. Chỉ có một người Sa-ma-ri bị khinh miệt lại dừng lại, băng bó vết thương, đưa đến quán trọ và chịu mọi chi phí. Câu chuyện kết thúc với lời dạy: “Hãy đi, làm theo như vậy”. Người “lân cận” là bất cứ ai đang trong cơn hoạn nạn, và tình yêu thương phải được thể hiện bằng hành động cụ thể, vượt qua mọi rào cản chủng tộc, tôn giáo.
• Sự Phán Xét Cuối Cùng: (Ma-thi-ơ 25:31-46). Đây là một trong những phân đoạn then chốt. Vua (Chúa Giê-xu) sẽ phân chia người lành và kẻ dữ dựa trên những việc họ đã làm hay không làm “cho một người trong những người rất hèn mọn nầy” – đó là cho kẻ đói ăn, cho kẻ khát uống, tiếp khách lạ, cho kẻ trần mặc, thăm kẻ bệnh và kẻ bị tù. “Hễ các ngươi đã làm việc đó cho một người trong những người rất hèn mọn nầy của anh em ta, ấy là đã làm cho chính mình ta vậy.” Việc phục vụ người nghèo được đồng nhất một cách đáng kinh ngạc với việc phục vụ chính Chúa Cứu Thế.

III. Giáo Huấn Của Các Sứ Đồ Và Hội Thánh Đầu Tiên

Sách Công-vụ và các thư tín cho thấy Hội Thánh đầu tiên đã sống lý tưởng này như thế nào. Ngay sau lễ Ngũ Tuần, các tín hữu “bán hết gia tài điền sản mình, lấy tiền chia cho mỗi người, tùy theo sự cần dùng của từng người” (Công-vụ 2:45). Đây không phải là chủ nghĩa cộng sản, mà là một sự chia sẻ tự nguyện xuất phát từ tình yêu thương và nhận biết mọi thứ đều thuộc về Chúa.

Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh nguyên tắc cân bằng trong thân thể Đấng Christ. Ông khích lệ Hội Thánh ở Cô-rinh-tô quyên góp để giúp đỡ các thánh đồ nghèo khó ở Giê-ru-sa-lem (1 Cô-rinh-tô 16:1-3). Ông viết: “Ấy vậy, hiện nay sự dư dật các anh em đỡ thì túng thiếu của họ, hầu cho sự dư dật của họ cũng đỡ thì túng thiếu của các anh em, như vậy là bằng nhau rồi” (2 Cô-rinh-tô 8:14). Mục tiêu không phải là bình đẳng tuyệt đối, mà là sự quan tâm, chia sẻ lẫn nhau để không ai bị thiếu thốn.

Sứ đồ Gia-cơ đưa ra lời quở trách mạnh mẽ nhất về đức tin chết: “Ví bằng anh em hoặc chị em nào không quần áo mặc, thiếu của ăn uống hằng ngày, mà một kẻ trong anh em nói với họ rằng: Hãy đi cho bình an, hãy sưởi cho ấm và ăn cho no, nhưng không cho họ đồ cần dùng về phần xác, thì có ích gì chăng? Về đức tin, cũng một lẽ ấy; nếu đức tin không sanh ra việc làm, thì tự mình nó chết” (Gia-cơ 2:15-17). Đức tin thật phải được chứng minh bằng hành động yêu thương cụ thể.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Làm thế nào để chúng ta, những Cơ Đốc nhân trong thế kỷ 21, sống theo những lẽ thật mạnh mẽ này? Dưới đây là một số nguyên tắc và cách áp dụng:

1. Thay Đổi Tầm Nhìn (Từ “Của Tôi” Sang “Của Chúa”): Mọi thứ chúng ta có – tài năng, thời gian, tiền bạc – đều là “ân tứ” (charisma) từ Chúa ban. Chúng ta chỉ là quản gia (1 Phi-e-rơ 4:10). Khi nhìn những gì mình có với con mắt của người quản lý, chúng ta sẽ dễ dàng mở lòng chia sẻ hơn.

2. Hành Động Có Chủ Đích và Khôn Ngoan: Sự giúp đỡ cần được thực hiện cách khôn ngoan. Điều này có thể bao gồm:

• Cho Đi Cách Kín Đáo: “Song khi ngươi làm bố thí, đừng cho tay tả biết tay hữu làm việc gì” (Ma-thi-ơ 6:3-4). Mục đích là để vinh quang thuộc về Chúa, không phải cho bản thân.
• Tìm Hiểu Nhu Cầu Thực: Đôi khi người ta cần sự hỗ trợ để tự lập hơn là chỉ nhận tiền. Hãy xem xét việc hỗ trợ giáo dục, dạy nghề, hoặc kết nối họ với các dịch vụ xã hội.
• Ưu Tiên Gia Đình Đức Tin: Trong khi chúng ta được kêu gọi làm ơn cho mọi người, Kinh Thánh dạy chúng ta có trách nhiệm đặc biệt với anh chị em trong Chúa: “Vậy, đang lúc có dịp, hãy làm điều thiện cho mọi người, nhứt là cho anh em chúng ta trong đức tin” (Ga-la-ti 6:10).

3. Lắng Nghe và Tôn Trọng: Người nghèo thường bị tước đoạt tiếng nói. Hãy đến không chỉ để cho, mà để lắng nghe, học hỏi, và xây dựng mối quan hệ. Hãy tôn trọng nhân phẩm của họ.

4. Đối Đầu Với Nguyên Nhân Gốc Rễ: Ngoài việc giúp đỡ cá nhân, Cơ Đốc nhân được kêu gọi cất tiếng nói cho sự công bình, chống lại các cơ cấu và chính sách bất công gây ra nghèo đói (Châm-ngôn 31:8-9). Điều này có thể thông qua sự vận động, hỗ trợ các tổ chức phát triển cộng đồng, hoặc giáo dục nâng cao nhận thức.

5. Cầu Nguyện và Nhờ Cậy Chúa Thánh Linh: Hãy cầu nguyện để Chúa mở mắt bạn thấy những cơ hội xung quanh. Cầu nguyện cho người nghèo. Và quan trọng nhất, để Chúa Thánh Linh, Đấng tuôn đổ tình yêu thương của Đức Chúa Trời vào lòng chúng ta (Rô-ma 5:5), hướng dẫn và ban năng lực cho chúng ta để yêu thương bằng hành động và lẽ thật.

Kết Luận: Ân Điển Dẫn Đến Hành Động

Lời dạy của Kinh Thánh về việc giúp đỡ người nghèo rõ ràng, nhất quán và không thể nhầm lẫn. Đó không phải là một chương trình xã hội tùy chọn, mà là sự thể hiện tất yếu của một đức tin sống động nơi Đấng Christ – Đấng “vốn giàu có, vì anh em mà tự làm nên nghèo, hầu cho bởi sự nghèo của Ngài, anh em được nên giàu có” (2 Cô-rinh-tô 8:9).

Chính ân điển cứu rỗi mà chúng ta đã lãnh nhận cách nhưng không, nay thúc giục chúng ta trở thành những kênh dẫn ân điển đó đến với người khác. Khi chúng ta cúi xuống để nâng đỡ người nghèo, chúng ta đang bước vào chính công việc của Chúa Giê-xu, chúng ta đang thờ phượng Ngài một cách thiết thực, và chúng ta đang xây dựng một chứng nhân sống động về Nước Đức Chúa Trời – nơi công lý và lòng thương xót gặp nhau. Ước mong mỗi chúng ta không chỉ nghe Lời Chúa, nhưng còn trở nên người thực hành Lời, để tình yêu của Đấng Christ tuôn chảy qua chúng ta, chạm đến một thế giới đang khát khao sự hy vọng và phục hồi.