Tại sao yêu thương người khác lại thường khó đến vậy?

Trong hành trình theo Chúa, có lẽ một trong những mệnh lệnh đơn giản nhất để hiểu nhưng lại khó khăn nhất để thực hành trọn vẹn chính là: “Hãy yêu người lân cận như mình” (Mác 12:31). Chúa Giê-xu đặt điều răn này ngang hàng với điều răn thứ nhất là yêu Đức Chúa Trời, cho thấy tầm quan trọng tối thượng của nó. Thế nhưng, kinh nghiệm sống của mỗi Cơ Đốc nhân thường chất chứa những thất bại, vật lộn và tự vấn về điều này. Tại sao một điều nghe có vẻ đẹp đẽ và đúng đắn như vậy lại trở thành một cuộc chiến cam go trong đời sống hằng ngày? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát vấn đề dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích những rào cản nội tâm lẫn ngoại tại, và chỉ ra con đường thực hành tình yêu thương đích thực qua quyền năng biến đổi của Phúc Âm.

Để hiểu tại sao yêu thương lại khó, trước hết chúng ta phải quay về sách Sáng Thế Ký và giáo lý về tội lỗi. Con người được dựng nên theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei – Sáng-thế-ký 1:27), với khả năng yêu thương, sáng tạo và tương giao. Tuy nhiên, sự sa ngã (The Fall) đã làm đổ vỡ hình ảnh đó, đưa tội lỗi vào thế gian. Bản chất cũ (tiếng Hy Lạp: sarx – xác thịt) đã trở nên ích kỷ, hướng về mình. Sứ đồ Phao-lô mô tả chân thực cuộc chiến này trong Rô-ma 7:18-19: “Vì tôi biết rằng trong tôi, tức là trong xác thịt tôi, chẳng có điều chi là tốt, bởi tôi có ý muốn làm điều tốt, nhưng không có quyền làm trọn; vì tôi chẳng làm điều lành mình muốn, nhưng làm điều dữ mình không muốn.”

Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho “ham muốn” hay “xu hướng” trong Cựu Ước là “yetzer”. Sáng-thế-ký 6:5 nói: “Đức Giê-hô-va thấy sự hung ác của loài người trên mặt đất rất nhiều, và các ý tưởng của lòng họ chỉ là xấu luôn.” “Ý tưởng của lòng” ở đây là “yetzer levav” – xu hướng, tư tưởng của lòng. Tội lỗi đã làm cho cái “yetzer” (xu hướng) của con người bị bẻ cong khỏi mục đích ban đầu, hướng về sự tự tôn và tự bảo vệ, khiến cho tình yêu thương vị tha trở nên nghịch lý với bản năng tự nhiên sau khi sa ngã.

Dựa trên nền tảng thần học về tội lỗi, chúng ta có thể chỉ ra những biểu hiện cụ thể tạo nên rào cản:

1. Sự Ích Kỷ (Self-Centeredness): Đây là kẻ thù lớn nhất của tình yêu thương. Tình yêu thương theo Kinh Thánh (tiếng Hy Lạp: agapē) vốn mang bản chất hy sinh, tìm kiếm lợi ích người khác (1 Cô-rinh-tô 13:5 – “chẳng cầu tư lợi”). Trái lại, bản ngã luôn đặt câu hỏi: “Tôi được gì?”. Sự ích kỷ này biểu hiện trong việc dành thời gian, tài nguyên, sự quan tâm cho bản thân thay vì cho người khác.

2. Tổn Thương và Sợ Hãi (Injury & Fear): Con người có trí nhớ và cảm xúc. Những lần bị phản bội, bị lợi dụng, bị từ chối trong quá khứ tạo nên những bức tường phòng thủ. Chúng ta sợ yêu thương vì sợ sẽ bị tổn thương lần nữa. Điều này trái ngược với lời dạy trong 1 Giăng 4:18: “Sự yêu thương trọn vẹn thì cất bỏ sự sợ hãi.” Nhưng để đạt được sự yêu thương “trọn vẹn” đó, chúng ta phải vượt qua chính nỗi sợ của mình – một hành trình đòi hỏi sự tin cậy nơi Chúa.

3. Sự Khác Biệt và Xung Đột (Differences & Conflict): Yêu thương những người dễ thương, giống mình thì dễ. Thử thách thực sự nằm ở Ma-thi-ơ 5:44: “Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi.” Sự khác biệt về văn hóa, tính cách, quan điểm chính trị, hay đơn giản là cách sống, có thể tạo ra ma sát. Yêu thương trong bối cảnh xung đột đòi hỏi ân điển siêu nhiên, vì nó vượt trên cảm xúc tự nhiên (philia – tình bạn) hay lý trí thuần túy.

4. Sự Phán Xét và Tính Tự Công Bố (Judgment & Self-Righteousness): Chúng ta thường dễ dàng thấy lỗi của người khác và phóng đại ưu điểm của mình. Thái độ của người Pha-ri-si trong ẩn dụ “người Pha-ri-si và người thâu thuế” (Lu-ca 18:9-14) là minh họa rõ rệt. Khi chúng ta đứng ở vị thế “tốt hơn”, chúng ta khó lòng yêu thương người khác với lòng thương xót (eleos) chân thật. Thay vào đó, chúng ta có xu hướng kết án hoặc khinh thường.

5. Sự Vội Vã và Chủ Nghĩa Cá Nhân Của Thời Đại (Hurry & Modern Individualism): Xã hội ngày nay đề cao sự độc lập, thành công cá nhân và nhịp sống nhanh. Tình yêu thương đích thực lại đòi hỏi thời gian, sự hiện diện, lắng nghe và kiên nhẫn – những điều dường như là xa xỉ. Chúng ta trở nên “quá bận rộn” để quan tâm sâu sắc đến người lân cận mình.

Kinh Thánh không chỉ ra lệnh mà còn ban cho chúng ta khuôn mẫu trọn vẹn và năng lực để thực hiện. Chúa Giê-xu Christ là hiện thân của tình yêu thương Đức Chúa Trời (agapē). Rô-ma 5:8 tuyên bố: “Nhưng Đức Chúa Trời tỏ lòng yêu thương Ngài đối với chúng ta, khi chúng ta còn là người có tội, thì Đấng Christ vì chúng ta chịu chết.” Điều then chốt ở đây là “khi chúng ta còn là người có tội”. Tình yêu của Chúa không dựa trên đối tượng đáng yêu, mà dựa trên bản chất yêu thương của chính Ngài.

Trong Chúa Giê-xu, chúng ta thấy:

- Tình yêu hy sinh: “Chẳng có sự yêu thương nào lớn hơn là vì bạn hữu mà phó sự sống mình” (Giăng 15:13). Thập tự giá là đỉnh cao của tình yêu thương vị tha.

- Tình yêu thực tiễn: Ngài chạm đến người phung, đối thoại với người đàn bà Sa-ma-ri, rửa chân cho môn đồ. Tình yêu không chỉ là cảm xúc mà là hành động và lẽ thật (1 Giăng 3:18).

- Tình yêu có kỷ luật: Ngài khiển trách Phi-e-rơ, đối chất với các thầy thông giáo giả hình. Tình yêu đích thực đôi khi phải nói lời cứng rắn vì lợi ích tối cao của người khác.

Quan trọng hơn, Chúa Giê-xu không chỉ là gương mẫu mà còn là nguồn năng lực. Sống yêu thương bằng sức riêng là điều bất khả. Nhưng khi một người tiếp nhận Chúa Giê-xu, họ được tái sinh, nhận lấy bản chất mới (2 Cô-rinh-tô 5:17) và được Đức Thánh Linh ngự vào lòng. Chính Thánh Linh tuôn đổ tình yêu thương của Đức Chúa Trời vào lòng chúng ta (Rô-ma 5:5). Trái của Thánh Linh đầu tiên được liệt kê chính là “yêu thương” (Ga-la-ti 5:22). Vậy, tình yêu thương Cơ Đốc là kết quả của sự sống Chúa tuôn chảy qua chúng ta, chứ không phải là nỗ lực cố gắng từ bản ngã.

Làm thế nào để vượt qua những khó khăn và sống yêu thương cách thực tế?

1. Luôn Ở Trong Mối Liên Hệ Với Chúa (Abide in Christ): Đây là bí quyết nền tảng. Chúa Giê-xu phán: “Hãy cứ ở trong ta, thì ta sẽ ở trong các ngươi… vì ngoài ta, các ngươi chẳng làm chi được” (Giăng 15:4-5). Sự tĩnh nguyện, cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa hằng ngày không phải là nghi lễ, mà là sự kết nối để nhận lấy sự sống và tình yêu từ Ngài. Bạn không thể cho đi điều bạn không có.

2. Để Đức Thánh Linh Hướng Dẫn Và Biến Đổi (Be Filled with the Spirit): Mỗi ngày, hãy đầu phục và mời Thánh Linh kiểm soát đời sống mình (Ê-phê-sô 5:18). Hãy cầu xin Ngài chỉ cho bạn những cơ hội yêu thương cụ thể trong ngày, ban cho bạn sự khôn ngoan để yêu thương cách đúng đắn, và biến đổi những khu vực ích kỷ trong lòng bạn.

3. Bắt Đầu Từ Những Hành Động Nhỏ Và Có Chủ ý (Start Small & Be Intentional): Tình yêu không phải lúc nào cũng là hành động lớn lao. Một lời động viên, một tin nhắn hỏi thăm, một ly nước lạnh cho người đang làm việc (Mác 9:41), một sự nhường đường, một thái độ kiên nhẫn lắng nghe – đó đều là những biểu hiện của tình yêu. Hãy chủ ý tìm kiếm ít nhất một cơ hội mỗi ngày.

4. Thực Hành Sự Tha Thứ Cách Triệt Để (Practice Radical Forgiveness): Sự oán giữ là chất độc giết chết khả năng yêu thương. Cô-lô-se 3:13 dạy: “Hãy nhường nhịn nhau và tha thứ nhau, nếu trong anh em có sự gì phàn nàn nhau. Chúa đã tha thứ anh em thể nào, thì anh em cũng phải tha thứ thể ấy.” Hãy nhớ rằng, bạn được tha thứ một món nợ khổng lồ (Ma-thi-ơ 18:21-35). Tha thứ là một quyết định, thường đi trước và dẫn dắt cảm xúc.

5. Sống Trong Cộng Đồng Hội Thánh Năng Động (Live in Authentic Christian Community): Chúng ta không được thiết kế để sống yêu thương một mình. Hội Thánh là “hội chúng của các thánh đồ” (Hê-bơ-rơ 10:25), nơi chúng ta tập yêu thương những con người không hoàn hảo, học sự nhịn nhục, khích lệ và gánh vác gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2). Chính trong môi trường này, “cơ bắp yêu thương” của chúng ta được rèn luyện.

Yêu thương người khác thật sự khó, bởi vì nó đòi hỏi chúng ta phải vượt lên trên bản chất tội lỗi vốn đã bị bẻ cong về mình. Sự khó khăn đó không phải là dấu hiệu của thất bại thuộc linh, mà thường là dấu chỉ cho thấy chúng ta đang tham gia vào một trận chiến thuộc linh thật sự. Tin vui của Phúc Âm là Chúa Giê-xu không chỉ ban cho chúng ta một mệnh lệnh, mà còn ban chính Ngài – là nguồn yêu thương vô tận – và Thánh Linh của Ngài – là Đấng ban năng lực để thực hiện.

Hành trình yêu thương là một hành trình của ân điển. Nó bắt đầu từ việc chúng ta tiếp nhận và kinh nghiệm tình yêu hy sinh của Chúa dành cho chính mình. Khi chúng ta “ở trong” tình yêu đó, chúng ta mới có thể “ra đi” và yêu thương người khác. Mỗi lần chọn tha thứ thay vì oán giữ, chọn kiên nhẫn thay vì nóng nảy, chọn cho đi thay vì giữ lại, là một lần chúng ta bước đi trong sự tự do và chiến thắng mà Christ đã mua cho chúng ta trên thập tự giá.

Hãy can đảm bước vào cuộc chiến yêu thương này, không bằng sức riêng, nhưng với đức tin nơi Đấng đã yêu chúng ta trước. “Chúng ta yêu, vì Chúa đã yêu chúng ta trước.” (1 Giăng 4:19).