Kinh Thánh nói gì về việc không tha thứ?

Trong hành trình đức tin, mệnh lệnh “hãy tha thứ” của Chúa Giê-xu thường là một trong những điều khó thực hành nhất, nhưng cũng quan trọng nhất. Trong khi Kinh Thánh đầy dẫy những lời dạy về ân điển và sự tha thứ, thì mặt trái của nó – sự không tha thứ – cũng được trình bày một cách nghiêm túc và rõ ràng. Sự không tha thứ không đơn thuần là một cảm xúc tiêu cực cá nhân; theo quan điểm Kinh Thánh, đó là một trạng thái thuộc linh nguy hiểm, một gánh nặng tự gây ra, và một sự cản trở trực tiếp đến mối quan hệ của chúng ta với Đức Chúa Trời và người khác. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá những lời dạy của Kinh Thánh về việc không tha thứ, từ Cựu Ước đến Tân Ước, phân tích hậu quả thuộc linh, và đưa ra ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Sự không tha thứ, trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, thường liên quan đến từ aphiēmi (ἀφίημι) có nghĩa là “buông ra, thả đi, tha thứ”. Ngược lại, sự không tha thứ là việc nắm giữ, cầm tù. Nó là quyết định giữ lấy sự phạm tội, nỗi đau, hoặc món nợ mà người khác gây ra cho chúng ta. Kinh Thánh mô tả điều này như một sự ràng buộc. Trong sách Châm Ngôn, Sa-lô-môn khôn ngoan cảnh báo: “Người nào nuôi lòng hờn giận, thì phải chịu hình phạt của nó; ngươi có giải cứu nó, ắt phải làm lại nhiều lần nữa.” (Châm Ngôn 19:19). Hờn giận (hay sự oán giữ không tha) là một gánh nặng tự chuốc lấy.

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu đặt sự tha thứ ở vị trí trung tâm của mối quan hệ với Đức Chúa Trời. Trong kinh cầu nguyện chung (Lạy Cha), Ngài dạy: “Xin tha tội cho chúng tôi, như chúng tôi cũng tha kẻ phạm tội nghịch cùng chúng tôi” (Ma-thi-ơ 6:12). Ngay sau đó, Ngài giải thích: “Vì nếu các ngươi tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ tha thứ các ngươi. Song nếu các ngươi không tha lỗi cho người ta, thì Cha các ngươi ở trên trời cũng sẽ không tha lỗi cho các ngươi.” (Ma-thi-ơ 6:14-15). Đây là một trong những tuyên bố mạnh mẽ và thẳng thắn nhất của Chúa Giê-xu. Mối liên hệ giữa việc chúng ta tha thứ và việc chúng ta được tha thứ không phải là một sự mặc cả, mà là một bằng chứng về ân điển đã biến đổi chúng ta. Một tấm lòng không tha thứ chứng tỏ rằng người đó chưa thực sự trải nghiệm hoặc hiểu được sự tha thứ to lớn mà chính mình đã nhận lãnh từ Đức Chúa Trời.

Sứ đồ Phi-e-rơ hỏi Chúa Giê-xu: “Thưa Chúa, nếu anh em tôi phạm tội cùng tôi, thì tôi sẽ tha thứ cho họ mấy lần? Có phải đến bảy lần chăng?” (câu 21). Chúa Giê-xu đáp: “Ta không nói cùng ngươi rằng: đến bảy lần, nhưng đến bảy mươi lần bảy.” (câu 22). Để giải thích, Ngài kể dụ ngôn về một vị vua và các đầy tớ.

Một đầy tớ mắc nợ vua “mười ngàn ta-lâng” (một số tiền khổng lồ, không tưởng). Anh ta không có khả năng trả, và theo luật, anh và gia đình sẽ bị bán làm nô lệ. Anh ta khẩn xin: “Xin Chúa kiên nhẫn với tôi, tôi sẽ trả hết.” Động lòng thương xót, “chủ của đầy tớ ấy bèn động lòng thương xót, tha cho, và trả nợ cho người.” (câu 27). Đây là hình ảnh tuyệt vời của sự tha thứ toàn vẹn và vô điều kiện mà Đức Chúa Trời dành cho chúng ta qua Chúa Giê-xu Christ – một món nợ tội lỗi không thể trả được đã được xóa sạch.

Nhưng người đầy tớ vừa được tha đó ra về và gặp một bạn đầy tớ khác thiếu mình “một trăm đơ-ni-ê” (một số tiền rất nhỏ so với 10,000 ta-lâng). Anh ta “túm lấy, nắm cổ mà nói rằng: Hãy trả nợ cho ta!” (câu 28). Dù người bạn đầy tớ khẩn khoản y hệt lời anh ta vừa nói, anh ta “không chịu, cứ việc bỏ tù người cho đến khi trả xong nợ.” (câu 30). Hành động này khiến các bạn đầy tớ khác đau buồn và báo cáo lại với chủ. Vị vua nổi giận gọi anh ta đến và quở trách: “Hỡi đầy tớ độc ác kia, ta đã tha hết nợ cho ngươi, vì ngươi đã cầu xin ta; ngươi lại chẳng nên thương xót bạn đầy tớ ngươi như ta đã thương xót ngươi sao?” (câu 32-33). Hậu quả thật khủng khiếp: “Chủ nổi giận, phú nó cho kẻ hành hạ, cho đến khi trả hết nợ.” (câu 34). Chúa Giê-xu kết luận: “Cha ta ở trên trời cũng sẽ đãi các ngươi như vậy, nếu mỗi người trong các ngươi chẳng hết lòng tha lỗi cho anh em mình.” (câu 35).

Dụ ngôn này cho thấy:
1. Sự không tha thứ là vô lý về mặt toán học thuộc linh. Chúng ta được tha một món nợ vô hạn (tội lỗi chống nghịch Đức Chúa Trời), nhưng lại không chịu tha thứ một món nợ hữu hạn (sự xúc phạm từ con người).
2. Sự không tha thứ phủ nhận ân điển đã nhận. Nó chứng tỏ chúng ta chưa thật sự thấm nhuần và biết ơn sự tha thứ của Chúa.
3. Sự không tha thứ dẫn đến sự phán xét nghiêm khắc. Câu “phú nó cho kẻ hành hạ” không nhất thiết nói về sự mất sự cứu rỗi, nhưng chắc chắn nói về sự mất đi sự bình an, tự do, và phước hạnh trong mối tương giao với Chúa. Chúng ta tự giam mình trong nhà tù của sự cay đắng.

Kinh Thánh liên kết sự không tha thứ với nhiều trạng thái hủy hoại:

1. Cản Trở Sự Thờ Phượng: Chúa Giê-xu dạy: “Vậy nếu khi nào ngươi đem dâng của lễ nơi bàn thờ, mà nhớ lại anh em có điều gì nghịch cùng ngươi, thì hãy để của lễ trước bàn thờ, trở về giảng hòa với anh em trước đã; rồi hãy đến dâng của lễ.” (Ma-thi-ơ 5:23-24). Sự không tha thứ hoặc không được tha thứ làm đứt quãng mối tương giao thẳng đứng với Đức Chúa Trời.

2. Mở Cửa Cho Ma Quỷ: Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: “Chớ căm giận cho đến lúc mặt trời lặn, chớ cho ma quỷ nhân dịp.” (Ê-phê-sô 4:26-27). Sự căm giận (một dạng của không tha thứ) kéo dài tạo ra một “chỗ đứng” cho kẻ thù thuộc linh hoạt động trong đời sống chúng ta, dẫn đến nhiều sự cay đắng và phá hoại hơn.

3. Gây Ra Sự Cay Đắng Và Làm Ô Uế Nhiều Người: Tác giả Hê-bơ-rơ viết: “Hãy coi chừng, kẻo có kẻ trật mất sự nhân từ của Đức Chúa Trời, kẻo rễ đắng châm ra, làm buồn rầu lắm kẻ, và bởi đó có sự ô uế.” (Hê-bơ-rơ 12:15). “Rễ đắng” là hình ảnh sống động của sự không tha thứ. Nó âm thầm phát triển bên trong, đầu độc tâm trí, cảm xúc, và thậm chí ảnh hưởng đến cả cộng đồng (“làm buồn rầu lắm kẻ”).

4. Làm Hư Hại Thân Thể Và Tâm Trí: Mặc dù Kinh Thánh không nói trực tiếp theo ngôn ngữ tâm lý học hiện đại, nhưng nguyên tắc “Vì sự buồn rầu theo ý Đức Chúa Trời sanh ra sự hối cải, luôn luôn đưa đến sự cứu rỗi, không hề hối tiếc; nhưng sự buồn rầu theo thế gian sanh ra sự chết.” (II Cô-rinh-tô 7:10) có thể áp dụng. Sự cay đắng do không tha thứ là “sự buồn rầu theo thế gian”, gây tổn hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần.

Tha thứ không phải là cảm xúc, mà là một hành động của ý chí, một quyết định vâng lời dựa trên ân điển đã nhận. Dưới đây là những bước thực hành dựa trên Kinh Thánh:

1. Nhìn Lên Thập Tự Giá: Hãy dành thời gian suy ngẫm về sự tha thứ vô điều kiện bạn đã nhận nơi Chúa Giê-xu. Như Phao-lô viết: “Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy.” (Ê-phê-sô 4:32). Sức mạnh để tha thứ đến từ việc nhìn thấy mình đã được tha thứ nhiều đến đâu.

2. Phân Biệt Giữa Tha Thứ Và Bỏ Qua: Tha thứ không có nghĩa là phủ nhận tội lỗi, tuyên bố hành vi đó là đúng đắn, hoặc nhất thiết phải khôi phục lòng tin ngay lập tức (đặc biệt trong các trường hợp lạm dụng). Tha thứ là buông bỏ quyền trả thù và phán xét cho Đức Chúa Trời. “Hỡi kẻ rất yêu dấu của ta, chính các ngươi hãy trả thù, chớ nhường cho cơn thạnh nộ; vì có chép lời Chúa phán rằng: Sự trả thù thuộc về ta; ta sẽ báo ứng, Chúa phán vậy.” (Rô-ma 12:19).

3. Cầu Nguyện Cho Người Đã Làm Tổn Thương Bạn: Đây là mệnh lệnh của Chúa Giê-xu: “Hãy cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi.” (Ma-thi-ơ 5:44). Cầu nguyện cho họ không phải là một cảm xúc giả tạo, mà là một hành động thuận phục ý muốn Chúa. Cầu nguyện sẽ dần thay đổi tấm lòng của bạn.

4. Công Bố Sự Tha Thứ Trong Tâm Linh: Ngay cả khi không thể nói trực tiếp với người đó (vì họ đã qua đời hoặc không an toàn), bạn có thể thưa với Chúa trong lời cầu nguyện: “Lạy Chúa, dựa trên ân điển Ngài dành cho con, con chọn tha thứ cho [tên người] vì điều [hành vi cụ thể]. Con buông bỏ sự giận dữ và oán hận cho Ngài. Xin Chúa chữa lành nỗi đau của con.” Hành động này phá vỡ xiềng xích của sự cay đắng.

5. Tìm Kiếm Sự Giúp Đỡ Từ Hội Thánh: Đừng ôm lấy sự không tha thứ một mình. Hãy tìm một người bạn đức tin trưởng thành, một mục sư để chia sẻ, cầu nguyện và được khích lệ. Gánh nặng sẽ nhẹ đi khi có người cùng mang (Ga-la-ti 6:2).

Kinh Thánh nói về việc không tha thứ với một sự nghiêm trọng không thể nhầm lẫn. Nó không phải là một lựa chọn cảm xúc vô hại, mà là một trạng thái thuộc linh nguy hiểm, chối bỏ chính cốt lõi của Phúc Âm: ân điển. Tuy nhiên, thông điệp cuối cùng của Kinh Thánh không phải là sự lên án, mà là lời mời gọi đến với sự tự do. Sự tha thứ của Chúa dành cho chúng ta trong Chúa Giê-xu Christ là nguồn sức mạnh và khuôn mẫu để chúng ta tha thứ cho người khác. Khi chúng ta nhìn lên thập tự giá và thấy món nợ khổng lồ của mình đã được xóa sạch, chúng ta sẽ tìm thấy năng lực siêu nhiên để buông bỏ những món nợ nhỏ của người khác. Tha thứ là con đường dẫn đến sự chữa lành, bình an và phục hồi mối tương giao trọn vẹn với Đức Chúa Trời. Hãy chọn sự tự do của ân điển, đừng chọn nhà tù của sự oán hờn.

“Hãy mang lấy ách của ta, và học theo ta; vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường; thì linh hồn các ngươi sẽ được yên nghỉ. Vì ách ta dễ chịu và gánh ta nhẹ nhàng.” (Ma-thi-ơ 11:29-30). Gánh nặng của sự không tha thứ thật nặng nề; hãy đến với Chúa Giê-xu để tìm sự yên nghỉ cho linh hồn.