Một Số Truyền Thống Giáng Sinh Có Nguồn Gốc Ngoại Giáo?
Lễ Giáng sinh là một trong những ngày lễ quan trọng nhất của Cơ Đốc giáo, kỷ niệm sự giáng sinh của Chúa Giê-xu Christ. Tuy nhiên, trong nhiều thế kỷ qua, đã có những tranh luận về nguồn gốc của một số truyền thống Giáng sinh phổ biến, cho rằng chúng bắt nguồn từ các lễ hội ngoại giáo trước Cơ Đốc giáo. Vậy Cơ Đốc nhân nên hiểu và ứng xử thế nào với những thông tin này? Bài viết này sẽ khám phá lịch sử của các truyền thống Giáng sinh, xem xét những ảnh hưởng ngoại giáo có thể có, và quan trọng hơn là đưa ra cái nhìn Kinh Thánh về vấn đề này cùng những áp dụng thực tiễn cho đời sống đức tin.
1. Khám Phá Nguồn Gốc Các Truyền Thống Giáng Sinh
Ngày 25 Tháng 12 – Có Phải Là Ngày Sinh Thật Của Chúa Giê-xu?
Kinh Thánh không ghi chép ngày sinh chính xác của Chúa Giê-xu. Việc chọn ngày 25 tháng 12 bắt đầu từ thế kỷ thứ 4. Một số học giả cho rằng Hội Thánh sơ khai đã chọn ngày này để thay thế lễ hội Saturnalia (lễ hội thần Saturn) hoặc lễ Sol Invictus (Thần Mặt Trời Bất Bại) của La Mã cổ đại, vốn được tổ chức vào khoảng thời gian đông chí. Bằng cách đó, Cơ Đốc giáo có thể “Cơ Đốc hóa” một ngày lễ ngoại giáo phổ biến, biến nó thành dịp tôn vinh Chúa Giê-xu – “Mặt Trời Công Chính” (Ma-la-chi 4:2). Một giả thuyết khác dựa trên tính toán từ ngày truyền tin (25 tháng 3) cộng thêm 9 tháng thì ra ngày 25 tháng 12. Dù nguồn gốc nào đi nữa, ngày nay 25 tháng 12 đã trở thành ngày toàn thế giới kỷ niệm sự giáng thế của Cứu Chúa.
Cây Thông Noel – Biểu Tượng Của Sự Sống Vĩnh Cửu?
Truyền thống trang trí cây thông Noel bắt nguồn từ Đức vào khoảng thế kỷ 16. Trước đó, nhiều nền văn hóa ngoại giáo ở Bắc Âu thờ cây cối, đặc biệt là cây thường xanh như biểu tượng của sự sống bất diệt trong mùa đông. Người ta còn treo đồ trang trí lên cây để xua đuổi tà ma. Tuy nhiên, khi Cơ Đốc giáo lan rộng, các nhà cải cách như Martin Luther đã gán cho cây thông ý nghĩa mới: ông thêm những ngọn nến để tượng trưng cho ánh sáng của Chúa Giê-xu giữa thế gian tối tăm. Ngày nay, nhiều Cơ Đốc nhân xem cây thông Noel như một lời nhắc nhở về “Cây Sự Sống” trong Khải Huyền 22:2, hay thậm chí là cây thập tự nơi Chúa Giê-xu chịu chết để ban sự sống đời đời.
Ông Già Noel (Santa Claus) – Từ Thánh Nicholas Đến Biểu Tượng Thương Mại
Hình tượng ông già Noel hiện đại bắt nguồn từ Thánh Nicholas, một giám mục Cơ Đốc ở thế kỷ thứ 4 tại Myra (Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay), nổi tiếng vì lòng nhân từ và hay giúp đỡ trẻ em. Tuy nhiên, qua nhiều thế kỷ, các yếu tố từ thần thoại Bắc Âu (như thần Odin cưỡi tuần lộc) đã được pha trộn, tạo ra nhân vật “Santa Claus” với bộ đồ đỏ, chui qua ống khói và tặng quà. Ngày nay, Santa Claus thường được thương mại hóa và đôi khi che khuất ý nghĩa thật của Giáng sinh. Cơ Đốc nhân cần phân biệt giữa việc kể lại câu chuyện về một con người nhân hậu và việc để hình tượng này trở thành trung tâm của lễ kỷ niệm.
Tặng Quà – Từ Các Đạo Sĩ Đến Saturnalia
Việc tặng quà dịp Giáng sinh có thể liên hệ đến sự kiện ba nhà thông thái (các đạo sĩ) dâng vàng, nhũ hương và mộc dược cho Hài Nhi Giê-xu (Ma-thi-ơ 2:11). Nhưng cũng có sự tương đồng với tập tục tặng quà trong lễ Saturnalia của người La Mã, một lễ hội kéo dài 7 ngày với nhiều hoạt động ăn uống, trao đổi quà cáp. Các nhà lãnh đạo Hội Thánh thời kỳ đầu có thể đã khuyến khích việc tặng quà với ý nghĩa Cơ Đốc để thay thế cho tập tục ngoại giáo.
Các Truyền Thống Khác: Vòng Hoa, Cây Tầm Gửi, Khúc Củi Yule
Vòng hoa Giáng sinh (wreath) có hình tròn, tượng trưng cho sự vĩnh cửu, thường được làm từ cây thường xanh. Người ngoại giáo dùng vòng hoa trong các nghi lễ mặt trời, nhưng Cơ Đốc nhân giải thích nó như biểu tượng của vương miện gai Chúa Giê-xu đội, hoặc tình yêu vô tận của Chúa.
Cây tầm gửi (mistletoe) từng được người Druid (tộc người Celtic) xem như một loại thảo dược thiêng, dùng để trừ tà. Tục hôn nhau dưới cây tầm gửi có nguồn gốc từ thần thoại Bắc Âu. Ngày nay, nó chỉ còn là một tập quán vui vẻ, không mang nhiều ý nghĩa tôn giáo.
Khúc củi Yule (Yule log) bắt nguồn từ lễ hội Yule của người German, nơi họ đốt một khúc gỗ lớn để ăn mừng đông chí và cầu xin thần linh ban may mắn. Trong bối cảnh Cơ Đốc, khúc củi có thể được dùng để tượng trưng cho ánh sáng và hơi ấm của Chúa giữa mùa đông lạnh lẽo.
2. Quan Điểm Kinh Thánh Về Văn Hóa Và Truyền Thống
Sau khi xem xét lịch sử, chúng ta cần đặt vấn đề dưới ánh sáng của Lời Chúa. Kinh Thánh không trực tiếp đề cập đến việc tổ chức Giáng sinh hay các truyền thống liên quan, nhưng cung cấp những nguyên tắc hướng dẫn chúng ta trong những vấn đề “gây tranh cãi” (disputable matters).
Nguyên Tắc Từ 1 Cô-rinh-tô 8-10: Đồ Cúng Thần Tượng Và Sự Tự Do Của Người Tin Chúa
Trong thời Tân Ước, Hội Thánh Cô-rinh-tô đối mặt với vấn đề ăn thịt đã cúng cho thần tượng. Sứ đồ Phao-lô dạy rằng thần tượng chẳng là gì cả, vì chỉ có một Đức Chúa Trời chân thật (1 Cô-rinh-tô 8:4). Vì vậy, ăn thịt đó không làm ô uế người tin, nhưng nếu việc đó khiến một tín hữu yếu đuối vấp phạm, thì chúng ta nên kiêng vì tình yêu thương (1 Cô-rinh-tô 8:9-13).
Ông cũng viết: “Mọi sự tôi được phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích; mọi sự tôi được phép làm, nhưng tôi sẽ không để điều gì thống trị tôi” (1 Cô-rinh-tô 6:12). Và “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hoặc làm bất cứ việc gì, hãy làm tất cả cho vinh quang của Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 10:31).
Những nguyên tắc này có thể áp dụng cho các truyền thống Giáng sinh. Nếu một tập tục từng có liên hệ với thờ thần tượng, nhưng ngày nay chúng ta không còn xem nó là thờ lạy thần tượng, và chúng ta dùng nó để tôn vinh Chúa, thì điều đó được phép. Tuy nhiên, chúng ta phải cẩn thận không để nó trở thành chướng ngại cho đức tin của người khác.
Rô-ma 14: Tôn Trọng Sự Khác Biệt Trong Những Điều Không Thiết Yếu
Trong Rô-ma 14, Phao-lô bàn về việc giữ ngày (như ngày Sa-bát, các ngày lễ) và ăn uống. Một số tín hữu coi ngày này hơn ngày khác, số khác coi mọi ngày như nhau. Ông khuyên: “Người coi trọng ngày thì coi trọng vì Chúa; người ăn thì ăn vì Chúa, vì họ tạ ơn Đức Chúa Trời; còn người không ăn thì không ăn vì Chúa và cũng tạ ơn Đức Chúa Trời” (câu 6). Mỗi người phải bị thuyết phục trong lòng mình (câu 5), và không được xét đoán hay khinh dể nhau. Vì vậy, việc có nên tổ chức Giáng sinh hay không là quyết định cá nhân, miễn là làm với lòng hướng về Chúa.
Cô-lô-se 2:16-17: Các Ngày Lễ Là Bóng, Còn Thực Thể Là Đấng Christ
“Vậy chớ có ai đoán xét anh em về của ăn, thức uống, hoặc ngày lễ, ngày trăng mới hay ngày Sa-bát, vì đó chỉ là bóng của những điều sẽ đến, còn thực thể là Đấng Christ” (Cô-lô-se 2:16-17). Điều này cho thấy các ngày lễ trong Cựu Ước đều là hình bóng về Chúa Giê-xu, và Ngài đã làm trọn. Vì thế, việc giữ hay không giữ một ngày lễ không quyết định sự cứu rỗi. Tuy nhiên, chúng ta có thể sử dụng các ngày lễ như Giáng sinh, Phục sinh để tập trung vào Chúa và rao truyền Phúc Âm.
Công Vụ 17: Sứ Điệp Trong Bối Cảnh Văn Hóa
Khi Phao-lô đến A-rê-ô-ba, ông thấy một bàn thờ ghi “Kính Thần Chưa Biết”. Thay vì lên án văn hóa ngoại giáo, ông dùng nó như một điểm tiếp cận để giới thiệu Chúa Giê-xu (Công vụ 17:22-23). Tương tự, Hội Thánh sơ khai đã “Cơ Đốc hóa” nhiều tập tục ngoại giáo, biến chúng thành công cụ truyền giảng. Điều này không có nghĩa là chúng ta pha trộn tôn giáo, nhưng chúng ta có thể tận dụng những yếu tố văn hóa đã có để chỉ về Chân Lý.
3. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
Dựa trên những nguyên tắc Kinh Thánh, chúng ta có thể đưa ra một số hướng dẫn thực tiễn về việc đối diện với các truyền thống Giáng sinh có nguồn gốc ngoại giáo.
a. Xác Định Mục Đích: Tôn Vinh Chúa
Trước khi tham gia bất kỳ hoạt động nào, hãy tự hỏi: “Điều này có giúp tôi tôn cao Chúa Giê-xu không? Có góp phần vào việc kỷ niệm sự giáng sinh của Ngài không?” Nếu câu trả lời là có, và lòng bạn không bị lên án (Rô-ma 14:22), bạn có thể tự do tham gia.
b. Làm Sáng Danh Chúa Qua Các Truyền Thống
Chúng ta có thể “tái định nghĩa” các truyền thống để chúng mang ý nghĩa thuộc linh:
- Cây thông Noel: Nhắc nhở về sự sống đời đời trong Chúa Giê-xu, hoặc về cây thập tự. Có thể treo những đồ trang trí có hình ảnh Kinh Thánh, dây ánh sáng để tượng trưng Chúa là Ánh Sáng.
- Tặng quà: Tặng với tấm lòng yêu thương, nhớ ơn Chúa đã ban Con Một của Ngài. Có thể kèm theo thiệp ghi câu Kinh Thánh Giăng 3:16.
- Hát thánh ca: Tập trung vào các bài hát về sự giáng sinh của Chúa, như “Silent Night”, “Hark! The Herald Angels Sing”, “O Holy Night”, v.v.
- Đọc Kinh Thánh: Cả gia đình cùng đọc Lu-ca 2:1-20 và Ma-thi-ơ 1:18-25 vào đêm Giáng sinh.
- Vòng hoa Mùa Vọng: Dùng bốn tuần trước Giáng sinh để chuẩn bị tấm lòng, suy ngẫm về hy vọng, hòa bình, vui mừng và tình yêu thương.
c. Tránh Gây Vấp Phạm Cho Người Khác
Nếu bạn biết có anh chị em trong Hội Thánh tin rằng việc tổ chức Giáng sinh là sai trái, đừng khinh dể họ (Rô-ma 14:3). Ngược lại, nếu bạn tổ chức mà họ thấy vấp phạm, bạn có thể kiêng một số hoạt động khi ở cùng họ, hoặc giải thích rõ ý nghĩa Cơ Đốc để giúp họ hiểu. Quan trọng là giữ tình yêu thương và sự hiệp một.
d. Sử Dụng Mùa Giáng Sinh Để Truyền Giảng
Đây là thời điểm nhiều người cởi mở với thông điệp về Chúa Giê-xu. Hãy mời bạn bè dự lễ Giáng sinh tại Hội Thánh, tặng họ sách nhỏ về Phúc Âm, hoặc chia sẻ lý do tại sao bạn ăn mừng. Hãy nhấn mạnh rằng Giáng sinh không chỉ là ông già Noel và quà cáp, mà là sự kiện Con Đức Chúa Trời đến thế gian để cứu nhân loại.
e. Kiểm Tra Lòng Mình
Đôi khi chúng ta bị cuốn vào sự hào nhoáng, tiêu thụ của mùa lễ. Hãy dành thời gian tĩnh lặng, suy ngẫm về ý nghĩa sâu xa của sự giáng sinh, và cầu nguyện để Chúa điều chỉnh tâm hồn. Nhớ rằng Chúa Giê-xu đã “vốn giàu có, nhưng vì anh em Ngài trở nên nghèo khó” (2 Cô-rinh-tô 8:9). Sự khiêm nhường, hy sinh của Ngài phải là trung tâm.
4. Kết Luận
Có thể khẳng định rằng một số truyền thống Giáng sinh quả thật có nguồn gốc từ các lễ hội ngoại giáo cổ đại. Tuy nhiên, nguồn gốc không nhất thiết xác định giá trị hiện tại. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được tự do trong Đấng Christ để sử dụng mọi phương tiện văn hóa, miễn là chúng không vi phạm các nguyên tắc Kinh Thánh và không trở thành sự ràng buộc hoặc gây vấp phạm. Quan trọng nhất là chúng ta có thật sự tôn vinh Chúa Giê-xu trong mọi hoạt động mùa Giáng sinh hay không.
Hãy để Giáng sinh là cơ hội để chúng ta suy ngẫm về ân điển kỳ diệu của Đức Chúa Trời – Ngài đã ban Con Một của Ngài để chúng ta được cứu. Đồng thời, hãy sống hòa thuận với những anh chị em có quan điểm khác, luôn đặt tình yêu thương lên hàng đầu. Khi làm như vậy, chúng ta sẽ kinh nghiệm được niềm vui và bình an thật sự mà chỉ có Chúa Giê-xu mới ban cho.
“Vì một Con Trẻ đã sinh cho chúng ta, tức là một Con Trai đã ban cho chúng ta; quyền cai trị sẽ nặng trên vai Ngài. Danh Ngài sẽ được xưng là Đấng Lạ Lùng, Đấng Mưu Luận, Đức Chúa Trời Toàn Năng, Cha Đời Đời, Chúa Bình An.” (Ê-sai 9:6)